Убарць

Убарць
Характарыстыка
Даўжыня 292 км
Басейн 5 820 км²
Расход вады 23 м³/с
Вадацёк
Выток  
 • Каардынаты 50°42′25″ пн. ш. 27°53′54″ у. д.HGЯO
Вусце Прыпяць
 • Каардынаты 52°06′04″ пн. ш. 28°28′09″ у. д.HGЯO
Размяшчэнне
Водная сістэма Прыпяць → Дняпро → Дняпроўскі ліман[d]
Краіна
physical
выток
выток
вусце
вусце
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Убарць — рака ва Украіне і Беларусі, правы прыток Прыпяці.

Даўжыня 292 км. Плошча вадазбору 5820 кв. км. Агульнае падзенне ракі — 96,3 м. Сярэдні нахіл воднай паверхні — 0,3‰. Сярэднегадавы расход вады ў вусці 24,4 куб. м/с.

Назва

[правіць | правіць зыходнік]

На думку А. Трубачова, В. Лучыка, М. Янко, назва ракі Убарць паходзіць ад славянскага борць «дупло, у якім жывуць пчолы»[1][2][3].

В. Жучкевіч лічыў такое тлумачэнне менш верагодным і звязваў назву з ландшафтным тэрмінам уборак, прыбор «мясцовасць ля бароў»[4].

Назва ракі Убарць (лац.: Hubort) упершыню згадваецца ў 1412 г. На некаторых картах XVII—XVIII стст. пазначалася назвай Алеўская (польск.: Olewsko), вярхоўе якой нагадвала Убарць, а вусце — Сцвігу.[крыніца?]

Гідраграфія

[правіць | правіць зыходнік]

Пачынаецца на вышыні 207,2 м над узроўнем мора каля вёскі Андрэевічы Емільчанскага раёна Жытомірскай вобласці Украіны. Цячэ па Алеўскаму раёну Жытомірскай вобласці і Лельчыцкаму раёну Гомельскай вобласці Беларусі. Вусце за 2 км на паўднёвы захад ад горада Петрыкаў Гомельскай вобласці. На тэрыторыі Беларусі Убарць мае даўжыню 126 км і плошчу вадазбору 1910 кв. км.

Разводдзе пачынаецца звычайна ў першай палове сакавіка (найбольшая вышыня над межанным узроўнем 4 м, сярэдняя 1,8—2,7 м), заканчваецца ў сярэдзіне мая. Устойлівая межань наступае ў ліпені (працягласць у сярэднім 3 месяцы). Замярзае ў пачатку снежня. Расход вады за 44 км ад вусця найбольшы 659 м³/с (1932), найменшы 0,44 м³/с (1935).

Даліна невыразная, месцамі зліваецца з прылеглай мясцовасцю. Пойма двухбаковая, чаргуецца па берагах, яе шырыня ад 0,1—0,2 км у верхнім цячэнні да 1—5 км на астатнім працягу. У басейне ракі каля вёска Замошша і Свіднае наліўное вадасховішча Свіднае[5].

Рэчышча свабодна меандруе, звілістае, у ніжнім цячэнні моцназвілістае, зрэдку трапляюцца нізкія пясчаныя астравы. Шырыня рэчышча 10—15 м, у нізоўі месцамі да 60 м.

Асноўныя прытокі

[правіць | правіць зыходнік]

Справа: Рудніца, Плотніца, Лохніца, Свідовец, Гурыстая. Злева: Нерасна, Літоша, Выгошча, Каросцінка.

Фаўна

[правіць | правіць зыходнік]

У рацэ водзяцца шчупак, гусцяра, верхаводка, карась, плотка, галавень, краснапёрка, акунь.

На рацэ

[правіць | правіць зыходнік]

Горад: Алэўск. Гарадскі пасёлак: Лельчыцы.

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ О. Н. Трубачев. Названия рек Правобережной Украины. Москва, 1968. С. 267.
  2. ↑ В. В. Лучик. Етимологічний словник топонімів України. Київ, 2014. С. 482.
  3. ↑ М. Т. Янко. Топонімічний словник України. Київ, 1998. С. 361.
  4. ↑ В. А. Жучкевич. Краткий топонимический словарь Белоруссии. Минск, 1974. С. 381.
  5. ↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 256. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0238-5 (Т. 14).

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Ресурсы поверхностных вод СССР. Описание рек и озёр и расчёты основных характеристик их режима. Т. 5. Белоруссия и Верхнее Поднепровье. Ч. 1–2. – Л., 1971.
  • Природа Белоруссии: Попул. энцикл. / БелСЭ; Редкол.: И. П. Шамякин (гл. ред.) и др. — Мн.: БелСЭ, 1986. — 599 с., 40 л. ил. (руск.)
  • Блакітная кніга Беларусі : Энцыклапедыя / рэдкал.: Н. А. Дзісько і інш. — Мн.: БелЭн, 1994. — 415 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-85700-133-1.
  • Хроніка Убарцкага Палесся / Аўтар-укладальнік А. І. Атнагулаў; Навук.рэд. В. Л. Насевіч. — Мн.: Тэхналогія, 2001. 496 с.: іл. — ISBN 985-459-051-2

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]