Чараўнік зеленакветкавы

Чараўнік зеленакветкавы
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Platanthera chlorantha (Cust.) Reichenb., 1828

Сінонімы
  • Gymnadenia chlorantha (Custer) Ambrosi
  • Habenaria chlorantha (Custer) Bab.
  • Habenaria montana (F.W.Schmidt) T.Durand & Schinz
  • Orchis chlorantha Custer
  • Orchis montana F.W.Schmidt
  • Orchis virescens Zollik. ex Gaud.

Сістэматыка
на Віківідах
Выявы
на Вікісховішчы
NCBI  59353
EOL  1134438
IPNI  651693
TPL  kew-157076

Чараўнік зеленакветкавы[3] (Platanthera chlorantha) — від шматгадовых травяністых раслін роду Чараўнік (Platanthera) сямейства Архідныя (Orchidaceae).

Батанічнае апісанне

[правіць | правіць зыходнік]
Батанічная ілюстрацыя з кнігі О. В. Тамэ «Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz», 1885

Шматгадовая травяністая расліна з 2 прадаўгавата-яйкападобнымі клубнямі і прамым голым сцяблом вышынёй 30—60 см[4].

У ніжняй частцы сцябла 2 буйныя (даўжынёй 8—18 см), прадаўгавата-адваротнаяйкападобныя або эліптычныя, голыя глянцавыя лісты, звужаныя ў крылатыя чаранкі; вышэй іх — 1—3 дробныя ланцэтныя лісцікі[4].

Кветкі зеленавата-белыя, амаль без паху, сабраны ў рыхлае, шматкветкавае, цыліндрычнае коласападобнае суквецце даўжынёй 6—25 см. Губа суцэльная, лінейная; шпорац на канцы булавападобны[4].

Плод — сухая каробачка.

Пашырэнне

[правіць | правіць зыходнік]

Сярэднееўрапейскі прэбарэальны рэліктавы від. Агульнае распаўсюджванне: Скандынавія і Атлантычнае ўзбярэжжа Еўропы, Цэнтральная і Усходняя Еўропа, заходняе Міжземнамор’е, Балканы і Малая Азія, Закаўказзе[4].

У Беларусі знаходзіцца ў асобных лакалітэтах і астраўных участках росту на паўночнай і паўночна-ўсходняй мяжы арэала. Месцы росту: шыракалістыя і хвойна-шыракалістыя лясы. Расце асобнымі экземплярамі або невялікімі групамі.

У Расіі распаўсюджана ў еўрапейскай часткі Расіі (Ладажска-Ільменскі, Верхне-Волжскі, Волжска-Данскі раёны[4]) і на Каўказе (Перадкаўказзе і Дагестан[4]).

Расце па лісцяных і змяшаных лясах, хмызняках (у Крыме і на Каўказе асабліва часта ў букавых лясах[4]).

Асаблівасці біялогіі

[правіць | правіць зыходнік]

Цвіце ў чэрвені-ліпені (па іншых дадзеных, у маі — чэрвені [4]), пладаносіць у жніўні. Размнажэнне насеннае.

Выкарыстанне

[правіць | правіць зыходнік]

Дэкаратыўная і лекавая расліна.

Клубні чараўніка зеленакветкавага, як і клубні ятрышнікаў, ужываюцца ў медыцыне пад імем «салепу»[4].

Вырошчванне ў культуры

[правіць | правіць зыходнік]

У ГБС  (руск.) (бел. вегетуе з кастрычніка па верасень. Цвіце ў чэрвені. Не плоданасіць[5].

Адрозненні ў форме кветак. Злева направа: чараўнік двухлісты (Platanthera bifolia), чараўнік гібрыдны, чараўнік зеленакветкавы

Міжродавыя гібрыды

[правіць | правіць зыходнік]

Таксанамія

[правіць | правіць зыходнік]

Таксанамічнае становішча

[правіць | правіць зыходнік]

Від Чараўнік зеленакветкавы ўваходзіць у род Чараўнік (Platanthera) сямейства Архідных (Orchidaceae).

  яшчэ 5 трыб   яшчэ ≈120 відаў
       
  падсямейства Архідныя     род Чараўнік    
             
  сямейства Архідныя     трыба Архідныя, ці Ятрышнікавыя (Orchideae)     від Чараўнік зеленакветкавы
           
  яшчэ 4 падсямействы (згодна Сістэме APG II)   яшчэ больш 30 родаў  
     

Зноскі

  1. ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
  2. ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісванай у гэтым артыкуле групы раслін да класа аднадольных гл. раздзел «Сістэмы APG» артыкула «Аднадольныя».
  3. ↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 99. — 160 с. — 2 350 экз.
  4. ↑ а б в г д е ё ж з Невский С. А. Род 339. Любка — Platanthera // Флора СССР / Ботанич. ин-т Акад. наук СССР; Гл. ред.и ред.четвёртого тома акад. В. Л. Комаров. — Л.: Изд-во Академии наук СССР, 1935. — Т. IV. — С. 658—659.
  5. ↑ А. К. Скворцов, Н. В. Трулевич, 3. Р. Алфёрова, Н. С. Алянская, В. Н. Ворошилов, В. М. Двораковская, С. А. Курганская, В. П. Сурова, Н. И. Фомичёва, А. Е. Холдеева. Интродукция растений природной флоры СССР. Справочник.. — М.: Наука, 1979.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
Венерын чаравічак Гэты від занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі і ахоўваецца законам.
III катэгорыя (VU) 
  • Чырвоная кніга Рэспублікі Беларусь: Рэдкія і тыя, што знаходзяцца пад пагрозай знікнення віды жывёл і раслін. — Мн.: БелЭн, 1993. ISBN 5-85700-095-5
  • Всё о цветах лесов, полей и рек / Выпуск. ред. С. Ю. Раделов. — СПб: ООО «СЗКЭО», 2008. — С. 64. — 224 с. — ISBN 978-5-9603-0092-6.
  • Невский С. А. Род 339. Любка — Platanthera // Флора СССР / Ботанич. ин-т Акад. наук СССР; Гл. ред.и ред.четвёртого тома акад. В. Л. Комаров. — Л.: Изд-во Академии наук СССР, 1935. — Т. IV. — С. 652—663.
  • Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 411. Platanthera chlorantha (Cust.) Reichenb. — Любка зелёноцветковая // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах. — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2002. — Т. 1. Папоротники, хвощи, плауны, голосеменные, покрытосеменные (однодольные). — С. 521. — ISBN 8-87317-091-6.