Чартапалох

Чартапалох
Чартапалох кучаравы (Carduus crispus)
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя[1] Клас:  Двухдольныя[2] Парадак:  Астракветныя Сямейства:  Астравыя Падсямейства:  Carduoideae Трыба:  Cardueae Падтрыба:  Carduinae Род:  Чартапалох
Міжнародная навуковая назва
Carduus L., 1753
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   35783 NCBI   92905 EOL   59551 IPNI   8095-1 FW   251998

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Чартапалох (значэнні).

Чартапало́х^[3][4] (Carduus) — род кветкавых раслін сямейства Астравыя (Asteraceae).

Батанічнае апісанне

Двухгадовыя і шматгадовыя калючыя травяністыя расліны вышынёю 0,3—2 м. Сцябло часцей з калюча-эубчастымі крыльцамі. Лісце чаргаванае, па краі з доўгімі калючкамі. Суквецці — кошыкі, адзіночныя або па 2—3 разам, агульная абгортка з чарапіцападобна размешчаных шыпаватых лісцікаў. Кветкі двухполыя, звычайна пурпурныя, ад 10—12 да 100 ў кошыку. Вяночак трубчаста-бакальчаты, часцей няправільна рассечаны. Плод — сямянка, гладкая, з чубком з простых зрослых каля асновы ў кольца валаскоў, якія лёгка ападаюць.

Чартапалох паніклы (Carduus nutans). Батанічная ілюстрацыя Якаба Штурма з кнігі «Deutschlands Flora in Abbildungen», 1796

Пашырэнне

Адрозніваецца каля 120 відаў. Пашыраны ў Еўразіі, Паўночнай Афрыцы, заносныя — у Амерыцы, Аўстраліі. На тэрыторыі Беларусі 5 відаў чартапалоха: дробнагаловы (Carduus pycnocephalus), калючы (Carduus acanthoides), кучаравы (Carduus crispus) (народныя назвы бадзюлі, растроп, дзядоўнік), паніклы (Carduus nutans), кручочкавы (Carduus uncinatus). Трапляюцца па берагах рэк і ручаёў, у хмызняках, пасевах, каля жылля, на сметніках.

Значэнне

Пустазелле. Меданосныя, алейныя, дэкаратыўныя расліны.

Зноскі

1. Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
2. Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
3. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 31. — 160 с. — 2 350 экз.
4. Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — 583 с., іл. — 10 000 экз.

Літаратура

• Чартапалох // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0279-2 (т. 17).
• Кім Г. А. Чартапалох // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — 583 с., іл. — 10 000 экз. — С. 327—328.
• Чертополох // Сельскохозяйственный энциклопедический словарь / Редкол.: В. К. Месяц (гл. ред.) и др.. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 595. — 656 с. — 100 000 экз. (руск.)

Спасылкі

• Чертополох — род Carduus: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
• Genus: Carduus L. (англ.) // Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy)