Chiranthodendron

Chiranthodendron
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Chiranthodendron


Сістэматыка
на Віківідах
Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  845713
NCBI  93755
IPNI  30466090-2

Chiranthodendron — род кветкавых раслін сямейства мальвавыя (Malvaceae). Уключае адзін від дрэў, Chiranthodendron pentadactylon.

Назвы

[правіць | правіць зыходнік]

Дрэва называюць д’ябальскай, малпавай або мексіканскай рукой ці ручной кветкай па-англійску, дрэва маленькіх рук па-іспанску і пальмавая кветка[1] на мове науатль, дзякуючы яго характэрным чырвоным кветкам, якія нагадваюць адкрытыя чалавечыя далоні. Навуковая назва азначае «дрэва-кветка з пяццю пальцамі».

Апісанне

[правіць | правіць зыходнік]

Від родам з Гватэмалы і поўдня Мексікі[2]. На вільготных схілах дрэвы могуць дасягаць 10,5 — 27,5 метраў у вышыню[2]. Незвычайны знешні выгляд расліны з «рукамі» стымуляваў вырошчванне ў садах па ўсім свеце, у першую чаргу ў Паўночнай Амерыцы, дзе ён добра расце побач з родным арэалам. Лісце буйное і неглыбока лопасцевае, з карычневым покрывам на ніжнім баку. Характэрныя кветкі з’яўляюцца ў канцы вясны і пачатку лета; пяць тычынак доўгія, загнутыя ўверх і ярка-чырвоныя, ствараючы выразнае ўражанне рукі з кіпцюрамі. Плод 7,5 — 10 см даўжынёй, доўгая прадаўгаватая пяцілопасцевая каробачка, якая змяшчае чорнае насенне[2].

Першапачаткова расліна была апісана з аднаго культываванага асобніка, выгадаванага ў Талука ў даліне Талука, далёка за межамі мясцовага арэала. Ацтэкі шанавалі дрэва[2].

  • Кара
    Кара
  • Струкі
    Струкі
  • Leaves
    Лісце
  • Раскрытая кветка Chiranthodendron pentadactylon, можна бачыць нектарнік і багата нектару.
    Раскрытая кветка Chiranthodendron pentadactylon, можна бачыць нектарнік і багата нектару.
  • Кветка з жоўтым пылком, створаным тычынкамі.
    Кветка з жоўтым пылком, створаным тычынкамі.

Міжродавы гібрыд

[правіць | правіць зыходнік]

Цеснае сваяцтва роду з Fremontodendron дастатковае, каб атрымаць міжродавы гібрыд × Chiranthofremontia lenzii Henrickson, які мае жоўтыя кветкі і паменшаную форму кіпцюра.

Выкарыстанне

[правіць | правіць зыходнік]

Ацтэкі і іншыя выкарыстоўвалі растворы, якія змяшчалі кветкі дрэва, як сродак ад болі ўнізе жывата[1] і ад праблем з сэрцам[3][4]. Такія растворы таксама памяншаюць ацёкі і ўзровень халестэрыну ў сыроватцы крыві і, паколькі яны ўтрымліваюць гліказіды кверцэцін і лютэалін, дзейнічаюць як мачагонныя сродкі[4]. У Мексіцы і частцы Цэнтральнай Амерыкі кветкі экстрагуюць у гарачай вадзе і прымаюць у якасці гарбаты для гэтых медыцынскіх мэтаў. Яе таксама можна выкарыстоўваць вонкава ў якасці мыючага сродку[5].

Зноскі

  1. ↑ а б Emory Dean Keoke, Kay Marie Porterfield, Encyclopedia of American Indian Contributions to the World (2002), page 118: «For lower abdominal pain, the patient would be prescribed macpalxochitl (Chiranthodendron)»
  2. ↑ а б в г 2001, Elizabeth McClintock, The trees of Golden Gate Park and San Francisco, edited by Richard Turner (Jr.),
  3. ↑ Journal of Ethnobiology, published by the Center for Western Studies (Flagstaff, Arizona), volume 3 (1983): «Flor de manita» (Chiranthodendron pentadactylon Larr.), a highly prized and effective heart remedy, is available fresh during the winter months.
  4. ↑ а б Nina L. Etkin, Eating on the Wild Side: The Pharmacologic, Ecologic and Social Implications of Using Noncultigens (2000), page 26: The Aztec also used the blossoms of the hand-flower tree (Chiranthodendron pentadactylon) as a blood or heart tonic.
  5. ↑ Little Hand Flower. Herbal Safety. Праверана 15 March 2024.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
  • Larréategui, J.D. (1805). Description Botanique du Chiranthodendron. p. 17.