Iris lactea

Iris lactea
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Iris lactea Pall.


Сістэматыка
на Віківідах
Выявы
на Вікісховішчы
NCBI  198816
EOL  2898068
IPNI  438774-1
TPL  kew-322026

Iris lactea — шматгадовая травяністая расліна; від роду касач (Iris) сямейства касачовыя (Iridaceae).

Батанічнае апісанне

[правіць | правіць зыходнік]
Квітнеючая расліна

Сцёблы шматлікія, вышынёй 10-20 см, утварае шчыльныя дзярновіны[1].

Лісце лінейнае, жорсткае, з добра прыкметнымі падоўжнымі жылкамі, шыза-зялёнае[2], ад 14 да 50 см вышынёй[3] (па іншых крыніцах да 70 см[4]).

Кветканос стрэлкападобны, усярэдзіне шчыльны, 10-25 (максімум 50) см вышынёй, часам скарочаны (3-5 см)[2]. Кветак 1-2[1] (па іншых крыніцах да 4[3][5]); ад бледна-блакітных да фіялетавых, радзей белых[1][3]; без водару[2]. Вонкавыя долі калякветніка шырэйшыя за ўсё ў сярэдняй частцы адгіну і мала адрозніваюцца па шырыні ад унутраных[1].

Плод — каробачка 3-6 см даўжынёй, верацёнападобная або прадаўгаватая, з носікам да 3-7 мм даўжынёй і выпуклымі рэбрамі[1][2].

Цвіценне ў канцы мая-чэрвені, плады — у жніўні[4].

Насенне цёмна-бурае, даўгавата-шарападобнае або паўкруглае, з цвёрдай лупінай. Размнажэнне насеннае і вегетатыўнае[2][4].

Распаўсюджанне і экалогія

[правіць | правіць зыходнік]

Распаўсюджаны ва Усходняй Сібіры, Забайкальскім краі, Японіі, Манголіі, на паўночным усходзе Кітая і на Карэйскім паўвостраве[1][3]. Сустракаецца на Далёкім Усходзе Расіі[1][4].

Расце па саланцаватых берагах рэк і азёр, на засоленых сухіх лугах, адкрытых схілах, пясчаных марскіх берагах, па ўскраінах саланчакоў[1][4]. У месцах вырастання ўтварае зараснікі[1].

Выкарыстанне

[правіць | правіць зыходнік]
Група раслін у Берлінскім батанічным садзе

Можа вырошчвацца як дэкаратыўны мнагалетнік. Кветкі дробныя; лісце высокадэкаратыўнае, захоўваюць форму і афарбоўку да позняй восені. Адрозніваецца ўстойлівасцю да засоленасці і ўшчыльнення глебаў[6].

Ужываецца як у традыцыйнай, так і ў сучаснай медыцыне; у надземных і падземных частках расліны ўтрымліваюцца флаваноіды і ізафлаваноіды; карэнішчы ўтрымліваюць ізафлавоны[3].

Ахоўны статус

[правіць | правіць зыходнік]

Унесены ў спіс рэдкіх і якія маюць патрэбу ў ахове відаў раслін расійскага Далёкага Усходу і Прыморскага краю[4]. У Чырвонай кнізе Прыморскага краю мае статус VU (уразлівы)[4][7].

Сінаніміка

[правіць | правіць зыходнік]

Сінонімы навуковай лацінскай назвы

[правіць | правіць зыходнік]

Паводле The Plant List на 2023 год, у сінаніміку віду ўваходзяць[8]:

  • Eremiris lactea (Pall.) Rodion.
  • Iris fragrans Lindl.
  • Iris haematophylla Fisch. ex Link
  • Iris lactea var. lactea (Unknown)
  • Iris longispatha Fisch. ex Sims
  • Iris moorcroftiana Wall. ex D.Don
  • Iris oxypetala C.A.Mey.
  • Iris sibirica var. haematophylla (Fisch. ex Link) Turcz.
  • Iris sibirica subsp. triflora (Balb.) Nyman
  • Iris triflora Balb.
  • Joniris fragrans Klatt
  • Joniris longispatha (Fisch. ex Sims) Klatt
  • Joniris triflora (Balb.) Klatt
  • Xiphion triflorum (Balb.) Alef.

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ а б в г д е ё ж з Флора Сибири 1987.
  2. ↑ а б в г д Iris lactea Pall.. Ботанический сад-институт ДВО РАН. Архівавана з першакрыніцы 28 верасня 2023. Праверана 28 верасня 2023.
  3. ↑ а б в г д Лужанин и др. 2021.
  4. ↑ а б в г д е ё Н.С. Павлова. Iris lactea в Красной книге Приморского края. ООПТ России. Архівавана з першакрыніцы 28 верасня 2023. Праверана 28 верасня 2023.
  5. ↑ Iris lactea Pallas (англ.). Flora of China. Архівавана з першакрыніцы 9 студзеня 2024. Праверана 28 верасня 2023.
  6. ↑ Цветоводство в БССР 1981.
  7. ↑ Н.С. Павлова. Касатик остролепестный – Iris oxypetala Bunge. Красная книга Приморского края. Архівавана з першакрыніцы 26 лістапада 2013. Праверана 28 верасня 2023.
  8. ↑ Iris lactea Pall. (англ.). WFO Plant List. Архівавана з першакрыніцы 28 верасня 2023. Праверана 28 верасня 2023.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]