Panhard AML

Panhard AML
фр.: Panhard AML
Маса	5,5 тона
Бітва	каланіяльная вайна Партугаліі^[d]
Краіна паходжання	Францыя
Вытворца	Panhard^[d]
Усяго выраблена	4 812
Даўжыня	4,15 м
Шырыня	1,97 м
Вышыня	2,07 м
Хуткасць	25 метр у секунду
Ride height	330 міліметр
Медыяфайлы на Вікісховішчы

«Панар» («Panhard» AML^[1] 245) — французскі бронеаўтамабіль, распрацаваны і прыняты на ўзбраенне ў 1960 годзе. Выпускаўся ў некалькіх мадыфікацыях, пастаўляўся на экспарт.

Экіпаж складаецца з камандзіра, механіка-кіроўцы і наводчыка.

Гісторыя стварэння і вытворчасці

Зыходная мадэль (чэрвень 1963)

Машына распрацоўвалася для прымянення ў заморскіх дэпартаментах Францыі для падаўлення выступленняў мясцовага насельніцтва, правядзення ваенна-паліцэйскіх і контрпартызанскіх мерапрыемстваў, суправаджэння канвояў і мотамехкалонаў у раёнах партызанскай актыўнасці. На момант пачатку паставак у войскі поўная баявая маса машыны складала крыху больш за пяць тон. Бранявік развіваў хуткасць па шашы 90 км/г і меў запас ходу 650 км. Экіпаж складаўся з трох чалавек, узбраенне было прадстаўлена 60-мм мінамётам і 7,5-мм спараным кулямётам, сувязь забяспечвалася двума радыёстанцыямі. Машына магла прымяняцца для выканання разведвальных задач і дэсантавання парашутным або пасадачным спосабам. У 1963 годзе на ўзбраенне быў прыняты мадыфікаваны варыянт — самаходная штурмавая гармата з 90-мм гаўбіцай у вежы^[2].

Варыянты і мадыфікацыі

• AML 245 HE60-7 (стандартны) — першапачатковы варыянт, распрацаваны ў 1960 годзе для французскай арміі. У вежы HE60-7 устаноўлены два спараных 7,5-мм кулямёта AA-52 (з боекамплектам 3800 патронаў) і 60-мм мінамёт Brandt Mle CM60A1 (з боекамплектам 53 стрэлу).
• AML 245 HE60-7 (камандны) — варыянт, распрацаваны ў 1960 годзе для французскай арміі. У вежы HE60-7 устаноўлены два спараных 7,5-мм кулямёта (з боекамплектам 3200 патронаў), 60-мм мінамёт (з боекамплектам 35 стрэлаў) і другая радыёстанцыя.
• AML 60 — экспартны варыянт. У вежы HE60-7 устаноўлены 7,62-мм кулямёт і 60-мм мінамёт.
• AML 245 HE60-12 — у вежы HE60-12 устаноўлены адзін 12,7-мм кулямёт і 60-мм мінамёт.
• AML 245 HE60-20 — у вежы HE60-20 устаноўлены 20-мм гармата і 60-мм мінамёт.
• AML 60 S530 — экспартны варыянт для Венесуэлы, у вежы ўстаноўлены дзве спараныя 20-мм аўтаматычныя зенітныя гарматы (з боекамплектам 600 снарадаў).
• AML 90 HE90-7 — варыянт, распрацаваны для французскай арміі і прыняты на ўзбраенне ў 1965 годзе. У вежы HE90-7 устаноўлены 90-мм танкавая гармата DEFA D921 (з боекамплектам 20 снарадаў) і 7,5-мм зенітны кулямёт AA-52 (з боекамплектам 2000 патронаў).
• AML 90 Lynx — варыянт з 90-мм гарматай GIAT F1 у новай вежы ад фірмы «Hispano-Suiza», усталяваным прыборам начнога бачання і лазерным далямерам.
• Eland Mk.1 — ліцэнзійны паўднёваафрыканскі варыянт AML 90, вытворчасць якога была пачата ў 1962 годзе кампаніяй «Reumech Sandock»^[3].
• Eland Mk.2 — мадэрнізаваны Eland Mk.1, выпуск пачаты ў 1963 годзе^[3].
• Eland Mk.3 — мадэрнізаваны Eland Mk.2 з новымі тармазамі^[3].
• Eland Mk.4 — мадэрнізаваны Eland Mk.3 з новай паліўнай сістэмай^[3].
• Eland Mk.5 — мадэрнізаваны Eland Mk.4 з новым карбюратарным рухавіком на 2,5 л., усяго ў 1972—1973 выпушчана 356 машын^[3].
• Eland Mk.6 — мадэрнізаваны Eland Mk.5, выпускаўся ў 1974—1975^[3].
• Eland 60 — ліцэнзійны паўднёваафрыканскі варыянт AML 60 з дызельным рухавіком, новымі тармазамі і ўзмоцненым шасі, вытворчасць была пачата ў 1979 годзе. У вежы HE60-7 былі ўсталяваныя два 7,62-мм кулямёта і 60-мм мінамёт^[3].
• Eland 90 — ліцэнзійны паўднёваафрыканскі варыянт AML 90 з дызельным рухавіком, новымі тармазамі і ўзмоцненым шасі, вытворчасць якога была пачата ў 1979 годзе. Усяго выпушчана да 500 машын Eland Mk.7 і Mk.9^[3].
• AML 20  — мадэрнізаваны варыянт для арміі Ірландыі: у 1990-я гады былі ўсталяваныя новы дызельны рухавік Peugeot XD3T і 20-мм гармата G12.

У Саудаўскай Аравіі завод «Armored vehicles and heavy equipment factory» (г. Дамам) ажыццяўляе тэхнічнае абслугоўванне і рамонт, а таксама прапануе мадэрнізацыю французскіх бронеаўтамабіляў «Панар» AML-60 і AML-90^[4]. Акрамя таго, у 2000-я гады два AML 90 арміі Сальвадора прайшлі рамонт з заменай зыходнага бензінавага рухавіка на камерцыйны дызельны аўтамабільны рухавік Nissan diesel QD^[5].

Канструкцыя

Бранявы корпус

Корпус і вежа звараныя з катаных сталёвых бранявых лістоў таўшчынёй 10 мм. Таўшчыня броні вежы некалькі адрозніваецца ў залежнасці ад мадыфікацыі (таўшчыня броні вежы HE60-7 складае 12 мм; таўшчыня броні вежы HE90-7 — 15 мм).

Сродкі назірання і сувязі

Прыборы назірання ўключаюць: тры перыскопа ў вечку люка механіка-кіроўцы, а таксама шэсць перыскапічных прыбораў, устаноўленых на турэлі. Пазней, у ходзе мадэрнізацыі большасць выпушчаных машын былі абсталяваныя прыборам начнога бачання^[6], фільтравентыляцыйнай устаноўкай і кандыцыянерам^[3].

Бронеаўтамабіль абсталяваны радыёстанцыяй (у камандным варыянце — двума радыёстанцыямі) і ўнутранаперамоўнай прыладай.

Рухавік і трансмісія

Сілавая ўстаноўка — карбюратарны чатырохцыліндравы рухавік 4HD Panhard паветранага астуджэння з гарызантальным размяшчэннем цыліндраў. Сілавая перадача ўключае счапленне цэнтрабежнага тыпу з аўтаматычным прывадам і механічную шматступенную каробку перадач.

На паўднёваафрыканскіх бронемашынах Eland Mk.7 і Mk.9 выкарыстоўваецца дызельны рухавік магутнасцю 103 к. с., усталяваны на рухомых санках (што палягчае рамонт і тэхнічнае абслугоўванне)^[7].

Хадавая частка

Падвеска незалежная, выканана на вітых рысорах з гідраўлічнымі амартызатарамі. Пярэднія і заднія колы з’яўляюцца вядучымі і маюць сістэму рэгулявання ціску ў шынах.

Дадатковае абсталяванне

На бронемашыну можа быць устаноўлена плаўсродка, якая дазваляе фарсіраваць водныя перашкоды з хуткасцю 6—7 км/г^[6].

Краіны-эксплуатанты

Паўднёваафрыканскі варыянт AML (Eland)

•  Аргенціна
•  Бенін — 3, атрыманы ад ПАР у 2010—2011 гадах
•  Боснія і Герцагавіна — 41, былі атрыманы ад ААЭ ў 1996—1997 гадах
•  Бурундзі — 12, атрыманы ад Францыі ў 1966 годзе
•  Венесуэла — 10, атрыманы ад Францыі ў 1975 годзе
•  Ізраіль — да пачатку Шасцідзённай вайны 1967 года ў складзе 10-й брыгады ЦАХАЛ мелася рота з 9 машын^[8].
•  Ірландыя — 16 AML-60 і 4 AML-90, атрыманы ў 1970 годзе
•  Кенія — 72 AML-60/AML-90 станам на 2021 год^[9]
•  Ліван — 74, атрыманы ад Францыі ў 1973—1974 гадах
•  Малаві — 13, атрыманы ад ПАР у 1994—1995 гадах
•  Сальвадор — у 1976 годзе закуплена 12^[10], 2 з іх знішчаны паўстанцамі ФНВФМ у 1979—1989 гадах, да пачатку 2022 года на ўзбраенні засталося 5 машын^[11]
•  Судан^[12]
•  Чад — 132 AML-60/AML-90 станам на 2018 год^[13]
•  Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка — 100 AML-60 былі закуплены ў Францыі для сухапутных войск, з 1962 года пачалася вытворчасць машын «Eland»^[3]

Былыя

•  Францыя — былі прыняты на ўзбраенні сухапутных войск, усяго закуплена 425 AML 245 HE60-7 і 210 AML-90^[3], заменены на ERC Sagaie.

Баявое прымяненне

Трафейныя мараканскія Panhard-90, захопленыя Палісарыё.

• Вайна ў Паўднёвай Радэзіі (1965—1980) — выкарыстоўваліся арміяй Радэзіі.
• Грамадзянская вайна ў Ліване (1975—1990) — актыўна выкарыстоўваліся ліванскай арміі;
• Вайна ў Заходняй Сахары (1975—1991) — ужываліся мараканцамі.
• Грамадзянская вайна ў Анголе (1975—2002) — ужываліся ФНЛА і партугальцамі.
• Грамадзянская вайна ў Сальвадоры (1979—1992) — ужываліся ўрадавай арміяй супраць паўстанцаў ФНВФМ;
• Фалклендская вайна (1982) — армія Аргенціны.

Заўвагі

1. AML = Automitrailleusse Legere, «лёгкі бронеўтамабіль»
2. France: Guerrilla Warfare Vehicle. // Military Review. — June 1963. — Vol. 43 — No. 6. — P. 105.
3. О. Иванов. Зарубежные колёсные боевые машины с тяжелым вооружением // «Зарубежное военное обозрение», № 7 (640), 2000. стр.20-29
4. полковник А. Воробьёв. Военная промышленность Саудовской Аравии // "Зарубежное военное обозрение", № 1, 2023. стр.39-45
5. Julio A. Montes. El Salvador – No Longer a Rag-Tag Army // "Small Arms Review", August 2012
6. В. Соколов. Бронированная разведывательная машина AML 90 // «Зарубежное военное обозрение», № 5 (614), 1998. стр.20
7. «Зарубежное военное обозрение», № 7 (640), 2000 (цветная вклейка)
8. Nachum Baruchy. The Hare’l (10th) Armoured Brigade In The Six Day War. Ariel Publishing, Jerusalem. 2010 (In Hebrew)
9. The Military Balance 2021. — P. 472.
10. David Spencer. Armored Fighting Vehicles of El Salvador. Museum Ordnance Special Number 7. 1995. p.2-24
11. Вооруженные силы зарубежных стран // "Зарубежное военное обозрение", № 2, 2022. стр.98
12. полковник С. Антонов. Вооружённые силы Судана // журнал «Зарубежное военное обозрение», № 3 (840), март 2017. стр.27-32
13. The Military Balance 2018. — P. 455.

Літаратура

• Броневая защита французской БРМ AML-245S // "Вестник бронетанковой техники", № 4, 1979
• Бронеавтомобиль "Панар" AML (Франция) // Вооружение и техника. Справочник / колл. авт., под общ. ред. А. В. Громова. 2-е изд. М., Воениздат, 1984. стр.162
• Peter Gerard Locke & Peter David Farquharson Cooke, Fighting Vehicles and Weapons of Rhodesia 1965-80, P&P Publishing, Wellington 1995. ISSN 0-473-02413-6
• Christopher F. Foss, Jane’s Tank and Combat Vehicle Recognition Guide, HarperCollins Publishers, London 2002. ISBN 0-00-712759-6

Спасылкі

• AML (сайт «Army Guide»)
• Stockholm International Peace Research Institute (звесткі аб пастаўках узбраення і ваеннай тэхнікі) Архівавана 13 мая 2011.