Zelkova carpinifolia

Zelkova carpinifolia
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Zelkova carpinifolia (Pall.) K.Koch

Сінонімы
Ахоўны статус

Сістэматыка
на Віківідах
Выявы
на Вікісховішчы
NCBI  160986
EOL  5722241
GRIN  t:42211
IPNI  858073-1
TPL  tro-33300224

Zelkova carpinifolia — від дрэў роду Zelkova сямейства вязавыя (Ulmaceae).

Распаўсюджанне і экалогія

[правіць | правіць зыходнік]

У прыродзе арэал віду ахоплівае Закаўказзе, Турцыю і Іран[3].

Аддае перавагу глыбокім, вільготным, але не забалочаным гліністыя і суглінкавым глебам; часта сустракаецца ў цяснінах з вільготным паветрам. У гарах паднімаецца да 300—1200 м над узроўнем мора.

Ценевынослівая. Адчувальная да веснавых і восеньскіх замаразкаў.

Расце разам з дубам (Quercus), ясенем (Fraxinus), грабам (Carpinus); чыстыя насаджэнні ўтварае рэдка.

Батанічнае апісанне

[правіць | правіць зыходнік]
Лісце

Дрэва вышынёй да 30 м, са ствалом дыяметрам да 2 м. Пры росце на волі ўтварае магутную шырокацыліндрычную крону, з закругленай вяршыняй. Кара шаравата-бурая, з лускавінкамі, якія адвальваюцца; галінкі чырвона-бурыя, пакрыты валаскамі. Каранёвая сістэма глыбокая і магутная.

Пупышкі даўгавата-канічныя, даўжынёй 2-3 мм, адтапыраныя, з чырванавата-бурай або карычневай, па краі махрыстай і белаваласістай лускай. Лісце даўжынёй 4-8 см, шырынёй 2-4 см, на маладых парастках буйней, чым на старых, эліптычнае або даўгавата-эліптычнае, востраканцовае, з круглявым або злёгку сэрцападобным, некалькі няраўнабокім аснаваннем, з 4-8 парамі жылак, гародчата-пільчатае, зубцы прытупленыя з маленькім кончыкам, зверху ільснянае, цёмна-зялёнае, знізу бялейшае, шурпатае, на хвосціках даўжынёй 1-2 см. Увосень лісце бурэе або жоўкне.

Плады дыяметрам 3 мм, зеленаватыя, вуглаватыя, з 4 рабрынкамі. Насенне цёмна-бурае.

Лістараспусканне і цвіценне ў красавіку. Плоданашэнне, на Каўказе, у жніўні — верасні, у Крыму ў кастрычніку. Плоданасіць не штогод. Лісце ападае ў лістападзе.

Да 60-80 гадоў расце хутка, у 30-50 гадоў дасягае вышыні 15-20 м. Жыве да 300 гадоў.

Значэнне і ўжыванне

[правіць | правіць зыходнік]

Ужываецца ў азеляненні для стварэння алей; дзякуючы здольнасці даваць каранёвы параснік, выкарыстоўваецца як глебаўмацавальная расліна.

У 1760 годзе ўведзена ў культуру ў Францыі, дзе хутка распаўсюдзілася і акліматызавалася, добра плоданасіць. Маецца ў культуры ў паўднёвых штатах Паўночнай Амерыкі. Добра расце ў Англіі.

Драўніна

[правіць | правіць зыходнік]

Драўніна ядровая, абалона светла-жоўтая, ядро чырванавата-бурае. Гадавыя пласты добра прыкметныя на ўсіх разрэзах.

Шчыльная, пругкая, цяжкая і трывалая, у вадзе бурэе, пры паліраванне дае прыгожы малюнак. Цэніцца як будаўнічы матэрыял, асабліва для сырых месцаў; па тэхнічных уласцівасцях стаіць вышэй дубовай.

Таксанамія

[правіць | правіць зыходнік]

Від Zelkova carpinifolia уваходзіць у род Zelkova сямейства Ulmaceae парадку Ружакветныя (Rosales).


  яшчэ 8 сямействаў
(згодна Сістэме APG II) 		  яшчэ 5 відаў
       
  парадак Ружакветныя     род
Zelkova 		   
             
  отдел Кветкавыя, ці Пакрытанасенныя     сямейства Вязавыя     вид
Zelkova carpinifolia
           
  яшчэ 44 парадкі кветкавых раслін
(згодна Сістэме APG II) 		  яшчэ каля 9 родаў  
     

Ахова

[правіць | правіць зыходнік]

Від занесены ў Чырвоную кнігу Азербайджана.

Зноскі

  1. ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
  2. ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
  3. ↑ а б в г Паводле сайта GRIN (гл. картку расліны).

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
  • Дзельква граболистная: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)