Іпархан

Іпархан
Нараджэнне 1734
Смерць 1788
Муж Цяньлун
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Іпархан (уйг.: ئىپارخان або Сянфэй (кіт. спр. 香妃, піньінь Xiangfei, пал. Сянфэй, «духмяная наложніца») — уйгурская наложніца кітайскага імператара Цяньлуна. Яе дзедам быў кашгарскі муфтый Апак Хаджа  (руск.) (бел..

Біяграфія

[правіць | правіць зыходнік]
Сянфэй, апранутая ў еўрапейскае адзенне
Іпархан у даспехах

Іпархан была жонкай вядомага кашгарскага Хаджы з галіны белагорцаў — Хан-хаджы, які разам са сваім братам быў на чале уйгурскіх апалчэнняў, што аказвалі супраціў цынскім войскам. Іпархан асабіста ўдзельнічала ў некаторых бітвах, а пасля смерці мужа была паланёная і адпраўлена ў Пекін, да цынскага імператара Цяньлуна.

Паданні пра Сянфэй, якія захаваліся ў Кітаі і Сіньцзяне, моцна адрозніваюцца. Як правіла, гаворка вядзецца пра тое, што стары Цяньлун быў узяты ў палон яе прыроднай прыгажосцю, але яшчэ ў большай ступені — водарам яе цела. Каля 1760 года яна паступіла ў імператарскі гарэм, але заўсёды марыла вярнуцца на радзіму і нават зусім не ўсміхалася датуль, пакуль імператару не ўдалося ўзнавіць перад яе вокнамі ў мініяцюры аблічча роднага паселішча, уключаючы мячэць.

Смерць

[правіць | правіць зыходнік]

Скончыла жыццё самагубствам у 1788 годзе, і 120 слуг па загадзе імператара даставілі яе цела ў Кашгарыю, дзе пахавалі ў радавой пахавальні (захавалася да сённяшніх дзён).

У культуры

[правіць | правіць зыходнік]

У памяці уйгурскага народа Іпархан засталася не толькі змагаром за свабоду, але і вернай жонкай, бо скончыла жыццё самагубствам, не пажадаўшы стаць жонкай кітайскага імператара.

Сучасныя уйгурскія інтэрпрэтацыі легенды значна менш рамантычныя. Яны абвяшчаюць, што Іпархан была дачкой кіраўніка Яркендскага ханства  (руск.) (бел., і клікалі яе Нур Эла Нурхан[1]. Вывезеная імператарам Цяньлунам у імператарскі палац у Пекіне, Іпархан узброілася кінжаламі ў рукавах, абараняючыся ад ненавісных ёй замахаў імператара, пакуль, нарэшце, не была атручаная[2].

Пра яе складаюць легенды, пішуць кнігі, здымаюць фільмы. У прыватнасці, у 2007 годзе спектакль па ўласнай п’есе «Іпархан-Сянь-Фэй» паставіў Жаныш Кулмамбетаў  (руск.) (бел.. Сянфэй была выведзена Цзінь Юнам  (руск.) (бел. у сваім дэбютным рамане «Кніга і меч  (англ.) (бел.».

Зноскі

  1. ↑ Wei, Cuiyi; Luckert, Karl W. Uighur stories from along the Silk Road (нявызн.). — University Press of America, 1998. — ISBN 978-0-7618-1137-4.
  2. ↑ Holdstock, Nick. China's Forgotten People: Xinjiang, Terror and the Chinese State (англ.). — I. B. Tauris, 2015. — С. 169. — ISBN 978-1-78453-140-9.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]