Авераізм

Авераізм — тэрмін, які ўжываецца да двух філасофскіх плыняў у схаластыцы XIII стагоддзя, першая з якіх грунтавалася на авераэсаўскай інтэрпрэтацыі Арыстоцеля. Асноўнымі прадстаўнікамі гэтай плыні былі Сігерых Брабанцкі і Баэцый Дакійскі.

Асноўныя ідэі ранняй філасофскай канцэпцыі авераізма, якія змяшчаюцца ў каментарах Авераэса да Арыстоцеля:

  • існуе адна праўда, але (як мінімум) два спосабы яе дасягненні: праз філасофію і праз рэлігію;
  • свет вечны;
  • душа складаецца з двух частак — індывідуальнай і боскай;
  • індывідуальная душа не вечная;
  • усе людзі ўтрымліваюць у сабе адну і тую ж боскую душу (ідэя, вядомая як монапсіхізм);
  • уваскрасенне з мертвых немагчыма (гэтая ідэя была вылучана Баэцыем).

Разам з тым ідэі Авераэса былі перанесеныя ў Заходнюю Еўропу, у выніку чаго з'явіўся г .зв. Лацінскі авераізм. Яго асноўны натхняльнік — Сігерых Брабанцкі.

Лацінскі авераізм быў двойчы асуджаны ў 1270 і 1277 годзе каталіцкім біскупам Эцьенам Тамп'е (Étienne Tempier). Тамп'е вылучыў 219 непрымальных тэзісаў ў працах авераістаў.

Для вырашэння ўзніклай супярэчнасці Сігерых заявіў, што існуе «дваістая ісціна»: фактычная, ці «цвёрдая», праўда, дасягаемая праз навуку і філасофію, і «рэлігійная» ісціна, дасягаемая праз рэлігію. Гэтая ідэя не ўзыходзіла да Авераэса; яго ідэя заключалася ў тым, што існуе адна ісціна, дасягаемая двума рознымі шляхамі, а не дзве ісціны.

Позняя філасофская канцэпцыя авераізма заключалася ў тым, што філасофскі і рэлігійны светы з'яўляюцца асобнымі сутнасцямі. Пасля даследавання 219 тэзісаў, асуджаных Тамп'е, стала відавочна, што нешматлікія з іх належаць Авераэсу. На працягу некаторага часу для абазначэння філасофскага руху, пачатага Сігерам і Баэцыем, і аддзяленні яго ад авераізма ўжываліся тэрміны «радыкальны Арыстоцелізм» і «гетерадаксальны арыстоцелізм»; зараз большасць навукоўцаў таксама называе яго авераізмам.

Фама Аквінскі выступіў супраць дактрыны монапсіхізма ў сваёй кнізе De unitate intellectus contra Averroistas. У гэтым кантэксце тэрмін «авераізм» выкарыстаны карэктна.

Нягледзячы на асуджэнне ў 1277 годзе, многія авераісцкія тэзісы дажылі да XVI стагоддзя і прысутнічаюць у філасофіі Джардана Бруна і Джавані Піка дэла Мірандола.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Апалонаў А. В. «Лацінская аверроизм» — міф або рэальнасць? // «Z». Філасофска-культуралагічны часопіс 3 (2000). С. 5-15.
  • Апалонаў А. В. Боэций Дакийский і лацінская аверроизм XIII стагоддзя. // Боэций Дакийский. Творы / Пер. А. В. Аполлонова (Bibliotheca scholastica I). М., 2001. — С V—LIII.
  • Шевкина Г. В. Сігерых Брабантский і парыжскія аверроисты XIII ст. — М., 1972. — 104 с.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
  • Averroism @ Islamic Philosophy Online (англ.)(англ.) артыкул з сайта, «прысвечанага даследаванню філасофскіх дасягненняў мусульманскага свету»