Агнеш Келеці

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Келеці.
{{{імя}}}
Асабістая інфармацыя
Пол жанчына[1]
Грамадзянства
Дата нараджэння 9 студзеня 1921(1921-01-09)[3][2][…]
Месца нараджэння
Дата смерці 2 студзеня 2025(2025-01-02)[6][5] (103 гады)
Месца смерці
Ліцэнзія FIG [1]
Найлепшыя вынікі на чэмпіянатах свету
Найлепшыя вынікі на Алімпіядзе
Узнагароды і медалі
{{{медалі}}}

Агнеш Келеці (венг.: венг.: Keleti Ágnes, народжаная Клайн; 9 студзеня 1921(1921-01-09)[3][2][…], Будапешт, Каралеўства Венгрыя[4][5][…] — 2 студзеня 2025(2025-01-02)[6][5], Будапешт[5][6][…]) — венгерская гімнастка, пяціразовая алімпійская чэмпіёнка (1952, 1956), чэмпіёнка свету (1954, брусы), чэмпіёнка Венгрыі (1947—1954) па спартыўнай гімнастыцы. Найстарэйшая алімпійская чэмпіёнка сярод усіх памерлых спартсменаў.

Біяграфія

[правіць | правіць зыходнік]
2020 год

Па нацыянальнасці яўрэйка. Пачала займацца гімнастыкай у 4 гады, а ў 16 гадоў заваявала свой першы нацыянальны тытул.

З-за пачатку Другой сусветнай вайны летнія Алімпійскія Гульні 1940 года былі адмененыя і Келеці часова спыніла трэніроўкі. Яна перажыла Халакост, выдаючы сябе за хрысціянку[7] і, хаваючыся ў вёсцы пад падробленымі дакументамі[8], у 1944 годзе выйшла замуж за гімнаста Іштвана Шаркана  (руск.) (бел. (пазней выступала пад гэтым прозвішчам — венг.: Ágnes Sárkány); у 1950 годзе яны развяліся. Яе бацька загінуў у Асвенціме, маці і сястра хаваліся і былі выратаваны Раулем Валенбергам[7].

Пасля вайны Келеці праходзіла кваліфікацыю для ўдзелу ў Алімпійскіх гульнях 1948 (прапусціла з-за траўмы), 1952 і 1956 гадоў.

Пасля XVI Алімпійскіх гульняў у Мельбурне (лістапад — снежань 1956 года) Келеці, скарыстаўшыся магчымасцю, атрымала палітычны прытулак  (руск.) (бел. у сувязі з увядзеннем у Венгрыю войскаў Савецкага Саюза і вырашыла застацца жыць у Аўстраліі разам з іншымі 44 венгерскімі атлетамі, якія вырашылі не вяртацца ў Венгрыю пасля Венгерскага паўстання 1956 года.

У 1957 годзе рэпатрыявалася ў Ізраіль, куды з Венгрыі таксама пераехалі яе маці і сястра. У гэтым жа годзе ў складзе ізраільскай каманды прыняла ўдзел у Макабіядзе  (англ.) (бел.. У Ізраілі працавала інструктарам па фізічным выхаванні ў Тэль-Авіўскім універсітэце, потым на працягу 34 гадоў — у Інстытуце імя Вінгейта ў Нетаніі разам з аднагодкай і абсалютнай алімпійскай чэмпіёнкай Марыяй Гарахоўскай  (руск.) (бел.. У 1959 годзе выйшла замуж за настаўніка фізкультуры Роберта Біра, які таксама іміграваў з Венгрыі; у гэтым шлюбе нарадзілася двое дзяцей.

У 2002 годзе імя Агнеш Келеці было ўключана ў «Сусветную Залу славы гімнастыкі» (Аклахома-Сіці, ЗША)[9].

У 2015 годзе вярнулася ў родны Будапешт пасля 58 гадоў жыцця ў Ізраілі.

14 лютага 2017 года Агнеш Келеці прысуджана Дзяржаўная прэмія Ізраіля ў галіне фізічнай культуры і спорту[10].

З красавіка 2019 года пасля смерці фінкі Лідзіі Відэрман  (руск.) (бел. Келеці з’яўляецца найстарэйшай сярод жывых алімпійскай чэмпіёнкай і алімпійскім прызёрам (сярод мужчын і жанчын). Найстарэйшая ў гісторыі спартсменка, якая выйграла больш за адзін медаль на Алімпійскіх гульнях.

8 ліпеня 2022 года ўстанавіла рэкорд па працягласці жыцця для жанчын, якія выйгралі алімпійскае золата — 101 год і 180 дзён.

17 сакавіка 2023 года стала найстарэйшай у гісторыі жанчынай-прызёрам Алімпійскіх гульняў — 102 гады і 67 дзён.

8 верасня 2023 года стала найстарэйшай алімпійскай чэмпіёнкай у гісторыі, апярэдзіўшы па ўзросце Шандара Тарыча  (руск.) (бел. — 102 гады і 242 дні.

Памерла 2 студзеня 2025 года[11].

Зноскі

  1. ↑ а б Catalog of the German National Library Праверана 4 студзеня 2025.
  2. ↑ а б в Tchir P. List of the Oldest Living Olympians (aged 90+)
  3. ↑ а б Ágnes Keleti // Česko-Slovenská filmová databáze — 2001.
  4. ↑ а б Olympedia — 2006.
  5. ↑ а б в г д е La gymnaste hongroise Agnes Keleti, doyenne des champions olympiques, qui avait échappé à la Shoah, est morte à 103 ans — 2025. Праверана 3 студзеня 2025.
  6. ↑ а б в г Elhunyt Keleti Ágnes, a világ legidősebb olimpiai bajnoka — 2025. Праверана 2 студзеня 2025.
  7. ↑ а б Jewish Women’s Archive. Agnes Keleti Архівавана 25 кастрычніка 2016. (англ.)
  8. ↑ אונגעריש־ייִדישע גימנאַסטקע ווערט 102. Архівавана з першакрыніцы 16 студзеня 2023. Праверана 16 студзеня 2023.
  9. ↑ [International Gymnastics Hall of Fame (англ.). Архівавана з першакрыніцы 26 лютага 2009. Праверана 24 ліпеня 2007. International Gymnastics Hall of Fame (англ.)]
  10. ↑ Лауреатом госпремии Израиля по физической культуре и спорту стала Агнеш Келети. Архівавана з першакрыніцы 15 лютага 2017. Праверана 14 лютага 2017.
  11. ↑ Старейшая олимпийская чемпионка Агнеш Келети умерла в возрасте 103 лет

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]