Алфрэд Норт Уайтхед

Алфрэд Норт Уайтхед
Дата нараджэння 15 лютага 1861(1861-02-15)[1][2][…]
Месца нараджэння
Дата смерці 30 снежня 1947(1947-12-30)[1][2][…] (86 гадоў)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Жонка Evelyn Ada Maud Rice Willoughby-Wade[d]
Дзеці Thomas North Whitehead[d]
Род дзейнасці філосаф, матэматык, фізік, багаслоў, пісьменнік, логік
Навуковая сфера логіка[4], матэматыка[4], філасофія навукі[d][4] і метафізіка[4]
Месца працы
Альма-матар
Навуковы кіраўнік Edward Routh[d]
Вядомыя вучні Роберт Опенгеймер
Член у
Узнагароды
Подпіс Выява аўтографа
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Алфрэд Норт Уайтхед (англ.: Alfred North Whitehead; 15 лютага 1861, г. Рэмсгіт, Вялікабрытанія — 30 снежня 1947) — англійскі логік, філосаф і матэматык. Прафесар Кембрыджскага і Лонданскага (з 1914), Гарвардскага (з 1924) універсітэтаў.

Адзін з заснавальнікаў лагістычнай школы ў філасофіі матэматыкі, якая ў значнай ступені вызначыла развіццё матэматычнай логікі («Principa mathematica», т. 1—3, 1910—13, з Б. Раселам).

Для эвалюцыі філасофскіх поглядаў А. Уайтхеда характэрны пераход з пазіцый неарэалізму да аб'ектыўнага ідэалізму, набліжанага да платанізму. Імкнуўся да ўзгаднення філасофіі з прыродазнаўчымі дысцыплінамі, да рацыянальнага абгрунтавання навукі і яе ролі сярод іншых сістэм ведаў (мастацтва, рэлігія, філасофія). Уяўляў прыроду ў выглядзе адзінства падзей («элементарных фактараў пачуццёвага вопыту») і аб'ектаў («вечных элементаў у прыродзе»), што, на яго думку, дазваляе разумець прыроду як працэс і сумясціць палажэнні пра незалежнасць прыроды ад думкі і пра тоеснасць прыроды і вопыту. Лічыў, што ўсё існае з'яўляецца часткай вопыту: індывідуальнага для канечных рэчаў і божага для свету наогул. Сусветны працэс разглядаў як «вопыт Бога», у якім «вечныя аб'екты» пераходзяць з ідэальнага божага свету ў свет фізічны і якасна вызначаюць падзеі. Сцвярджаў, што паколькі падзея мае часовы, зменлівы характар, яна арганічная; прапанаваў замяніць паняцце матэрыі паняццем «арганізм». Лічыў, што аб'ектам вывучэння навукі з'яўляюцца арганізмы (напр., біялогія вьюучае больш буйныя арганізмы, фізіка — меншыя). Для сацыялагічных поглядаў А. Уайтхеда характэрны разуменне ідэй як галоўных рухальных сіл грамадства і абсалютызацыя ролі вучоных у сацыяльным развіцці.

Зноскі

  1. ↑ а б MacTutor History of Mathematics archive — 1994. Праверана 22 жніўня 2017.
  2. ↑ а б Lowe V. Alfred North Whitehead // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. ↑ Find a Grave — 1996.
  4. ↑ а б в г Czech National Authority Database Праверана 7 лістапада 2022.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Уайтхед // БелЭн у 18 т. Т. 16. Мн., 2003.