Аперацыя «Прыбой» (Сакавіцкія Дэпартацыі) — кодавая назва масавых дэпартацый насельніцтва прыбалтыйскіх дзяржаў 25-28 сакавіка 1949 года. Каля 90 000 эстонцаў, латышоў і літоўцаў былі дэпартаваныя ў аддаленыя часткі Савецкага Саюза. Гэтая аперацыя была адной з самых складаных здзейсненых Савецкай Уладай ў эпоху Халоднай вайны.[1]
Будучы прадстаўлена як аперацыя па выкараненні кулацтва, сапраўды мела мэтай спрыянне калектывізацыі ў вёсцы і знішчэнне базы падтрымкі Лясных братоў у барацьбе супраць савецкай акупацыі.[2] Таму асаблівая ўвага надавалася анты-савецкім нацыяналістам, сімпатыкам і сваякам Лясных братоў, ветэранам Нацысцкіх узброеных сіл і сваякоў зняволеных у ГУЛАГ за анты-савецкую дзейнасць.[1] Дэпартацыя выканала пастаўленую перад ёй мэту: на працягу наступных некалькіх тыдняў, амаль усе хатнія гаспадаркі былі калектывізаваны.
З-за высокай смяротнасці дэпартаваных у першыя некалькі гадоў пасля высялення, выкліканай няздольнасцю Савецкай улады даць адэкватнае адзенне, жыллё, з-за нядбайнасці або праз злы намер, некаторыя даследчыкі лічаць дэпартацыі генацыдам.[3][4][5] На аснове дэкларацыі Мартэнса і прынцыпаў статута Нюрнбергскага трыбунала Еўрапейскі суд па правах чалавека прызнаў сакавіцкія дэпартацыі злачынствам супраць чалавечнасці.[6][7]
За правядзенне аперацыі па высылцы грамадзянскіх людзей былі ўдастоены ордэнам Чырвонага Сцяга вядучыя выканаўцы і кіраўнікі гэтага дзеяння: генерал-маёр Б. Кум, палкоўнікі А. Рэзеў, П. Пастэльняк, Д. Таевер, а ордэнамі Вялікай Айчыннай вайны 1 і 2 ст. ўзнагародзілі генерал-лейтэнанта С. Агальцова і падпалкоўнікаў О. Авіка, А. Прэсмана і І. Якабсона.