Арміній

Арміній
Нараджэнне каля 17 да н.э.[1][2][…]
Смерць каля 21[3][4]
Імя пры нараджэнні Herman[2]
Бацька Segimer[d][1][2][…]
Жонка Thusnelda[d][2]
Дзеці Thumelicus[d][5][6]
Род войскаў Армія Старажытнага Рыма[d]
Званне praefectus cohortis[d]
Бітвы
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Арміній (значэнні).
Помнік Армінію

Арміній (лац.: Arminius, 16 да н.э. — каля 21 года) — правадыр германскага племя херускаў[7], які нанёс рымлянам у 9 годзе адно з найбольш сур’ёзных паражэнняў у Тэўтабургскім лесе.

У XIX стагоддзі, калі ў краінах Еўропы назіраўся рост нацыянальнай самасвядомасці, Арміній у вобразе херуска Германа стаў асобай міфалагічнай і сімвалічнай фігурай у Германіі. Гэтым перыядам датуюцца шматлікія помнікі, такія як, да прыкладу, манумент у Тэўтабургскім лесе каля г. Дэтмальда (1835—1875).

Жыццё

[правіць | правіць зыходнік]

Як паведамляе старажытнарымскі гісторык Тацыт, Арміній, які нарадзіўся ў 16 годзе да н.э., быў сынам правадыра херускаў Сегімера.

Па сведчанні Тацыта, з 4 года Арміній стаў начальнікам дапаможных войскаў, якія складаліся з херускаў, вывучыў лацінскую мову і рымскую ваенную справу (Тацыт, «Аналы», II 10). Пры гэтым яму атрымалася ганаравацца звання вершніка і стаць грамадзянінам Рыма (Велей, II 118).

Каля 7—8 года Арміній вярнуўся на радзіму, дзе праз год узначаліў паўстанне супраць рымлян. У лютай бітве ў Тэўтабургскім лесе Армінію атрымалася разбіць 17, 18 і 19-ы легіёны, шэсць кагорт і тры конныя алы (Велей, II 117 1). Рымскімі войскамі ў гэтай бітве камандаваў намеснік Публій Квінтылій Вар.

Чакаючы наступных канфліктаў з Рымам, Арміній спрабаваў скласці саюз з царом племя маркаманаў Марабодам. Але Марабод адпрэчыў прапанову Армінія (Велей, II 119, 5).

У 14—15 гадах узначаліў кааліцыю германскіх плямёнаў у супрацьстаянні карным экспедыцыям пад камандаваннем Германіка. Па сведчанні Тацыта («Аналы», II 18-22), нягледзячы на рознае асвятленне гэтых падзей, найбольшым поспехам рымлян у гэтай кампаніі, як відаць, было ўзяцце ў палон жонкі Армінія Туснельды («Аналы», I 55).

У 17 годзе Арміній вёў паспяховы ваенны паход супраць Марабода, які быў вымушаны бегчы ў Багемію (Тацыт, «Аналы», II 46). Але поспех ваеннай кампаніі Армінія не быў працяглым, з прычыны таго, што ён быў вымушаны душыць супраціўленне знаці. У 21 г. н. э. Арміній быў забіты сваімі прыбліжанамі[8]; паводле Тацыта — Сегестам, бацькам сваёй жонкі Туснельды («Аналы», II 88).

Туснельда патрапіла ў палон да Германіка ў 15 годзе. У той час яна была цяжарная і ўжо ў палоне нарадзіла сына Тумеліка, які вырас у Равене. Урывак з прац Тацыта, дзе апавядаецца пра яго лёс, не дайшоў да нас. Хутчэй за ўсё, да 47 года яго ўжо не было ў жывых.

Тацыт пра Армінія

[правіць | правіць зыходнік]

Старажытнарымскі гісторык Тацыт ганараваў Армінія, які нанёс рымлянам адно з самых сур’ёзных паражэнняў, такімі словамі:

«Бясспрэчна, ён быў вызваліцелем Германіі і, што адрознівае яго ад іншых цароў і военачальнікаў, ён кінуў рымлянам выклік, калі іх дзяржава была ў росквіце сіл, а не ў заняпадзе. У бітвах поспех не заўсёды спадарожнічаў яму, але ў вайне ён заставаўся непераможным. Пражыў ён трыццаць сем гадоў, з якіх дванаццаць доўжылася яго кіраванне. Плямёны варвараў апяваюць яго і дагэтуль…»

Спадчына

[правіць | правіць зыходнік]

Оперы «Арміній» былі напісаны кампазітарамі Біберам (1692) і Гендэлем (1736).

У гонар яго названы футбольны клуб «Армінія» з горада Білефельда, размешчанага на высечаных тэрыторыях Тэўтабургскага лесу.

Зноскі

  1. ↑ а б Арминий // Военная энциклопедия — СПб.: Иван Дмитриевич Сытин, 1911. — Т. 3. — С. 48.
  2. ↑ а б в г Герман // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1893. — Т. VIIIа. — С. 529–530.
  3. ↑ Tacitus 88 // The Annals — Vol. 2.
  4. ↑ Arminius // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911. — Vol. 2. — P. 576.
  5. ↑ Любкер Ф. Arminius // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга и др. — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 158–159.
  6. ↑ Любкер Ф. Thumelicus // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга и др. — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 1387.
  7. ↑ Арминий, предводитель херусков // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
  8. ↑ Егер, Оскар. Арминий и Маробод // Всемирная история: В 4 томах. — СПб, 1997. — Т. 1.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]

На нямецкай мове: