Базіліка

Базіліка Святога Пятра ў Рыме.

Базіліка.

Базі́ліка (з грэч. мовы) — у архітэктуры выцягнуты, прамавугольны ў плане будынак, падзелены падоўжанымі радамі калонаў або слупоў на некалькі (звычайна 3 ці 5) частак (нефаў, наасаў), якія маюць самастойныя перакрыцці.^[1].

Сярэдні галоўны неф заўсёды вышэйшы за бакавыя, верхняя частка яго сцен, прарэзаная вокнамі, выступае над дахамі бакавых нефаў. Перад уваходам базілікі — папярочны прытвор (нартэкс), а ў процілеглым канцы сярэдняга, большага па шырыні нефа — паўкруглы выступ (апсіда), накрыты паўкупалам. Першапачаткова базілікі мелі драўлянае перакрыцце, якое пазней замянілі мураваным скляпеністым. У Старажытным Рыме базілікі выкарыстоўваліся як судовыя залы, рынкі, біржы і інш. Пазней базіліка стала адным з асноўных тыпаў хрысціянскіх храмаў, пашырылася ў візантыйскай, сірыйскай, раманскай і гатычнай архітэктуры, а таксама ў архітэктуры Адраджэння і барока.

На Беларусі базілікі з’явіліся ў канцы 16 ст., пашырыліся ў 17—18 ст. Найчасцей выкарыстоўваліся ў культавых хрысціянскіх будынках (каталіцкіх, праваслаўных і уніяцкіх), зрэдку — у ратушах (Слуцк), сінагогах (Слонім).

Таксама: 1) раннехрысціянская царква^[1]; 2) старажытнарымскі будынак для ажыццяўлення судовых, гандлёвых, біржавых аперацый і пад.^[1]; 3) будынак зальнага тыпу на Усходзе^[1]; 4) шырока распаўсюджаны тып кампазіцыі хрысціянскіх храмаў^[2].

Зноскі

1. Всеобщая история…
2. Кізіма С. А.,…

Літаратура

• Базі́лі́ка // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 2: Аршыца — Беларусцы / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 2. — С. 220. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0061-7 (т. 2).
• Всеобщая история архитектуры. Т.1, 1958. — 686 с.;
• Кізіма С. А., Лянцэвіч В. М., Самахвалаў Дз. С. Гісторыя Беларусі: Курс лекцый. — Мн.: Выд-ва МІК, 2003. — 91 с..
• Бази́ли́ка // Т. 2. Ангола — Барзас. — М. : Советская энциклопедия, 1970. — С. 526. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Базіліка