Безракетны касмічны запуск (англ.: Non-rocket spacelaunchNon-rocket spacelaunch, NRS) — касмічны запуск, або спосаб вывядзення на арбіту, пры якім некаторая або ўся неабходная хуткасць і вышыня дасягаецца без дапамогі традыцыйных ракет, якія запускаюцца з зямной паверхні. Прапанавана мноства альтэрнатыў ракетам. У некаторых сістэмах, такіх як ракетныя санкі і паветраны старт, ракета ўдзельнічае ў дасягненні арбіты, але ўключаецца пасля дасягнення іншым спосабам пэўнай пачатковай вышыні або хуткасці.
У кошце касмічных праектаў транспарціроўка на арбіту складае значную частку бюджэту; калі яе атрымаецца зрабіць больш эфектыўнай, агульны кошт касмічнага палёту моцна паменшыцца. Па стане на 2016 год кошт запуску кілаграма карыснай нагрузкі з Зямлі на нізкую апорную арбіту знаходзіцца ў межах ад 10 да 25 тысяч $[1], але некаторыя краіны субсідзіруюць запускі на сумы каля 4000 $.
Паколькі тэарэтычна магчымы мінімальная кошт энергіі менш на парадак, магчыма значнае зніжэнне кошту. Для асваення касмічнай прасторы, што значыць даследавання і каланізацыі космасу, патрабуюцца нашмат больш танныя метады запуску, а таксама спосаб прадухілення нанясення сур’ёзнай шкоды атмасферы з боку тысяч, а магчыма і мільёнаў запускаў. Іншай выгадай можа стаць рост бяспекі і надзейнасці запускаў, што, у дадатак да меншага кошту, дапаможа адпраўляць радыёактыўныя адходы ў космас. Паколькі неабходна пераадолець гравітацыйны бар’ер Зямлі, транспартныя сродкі павінны выкарыстоўваць неракетные метады стварэння рухаючай сілы, напрыклад, іонны рухавік, які мае вялікую эфектыўнасць рухаючага рэчывы (удзельны імпульс) і большы патэнцыйны максімум хуткасці, чым звычайныя ракеты, але сам не можа быць запушчаны ў космас.[2]
Метад[3] | Год публікацыі | Ацэначны кошт пабудовы, млрд. $ | Карысная нагрузка нагрузка, кг | Ацэначны кошт вывада на НАА, $/кг | Ёмістасць, тон у год | Узровень падрыхтоўкі тэхналогіі[4] |
---|---|---|---|---|---|---|
Звычайная ракета[1] | 118 000 | 3 273 | ~200 | 9 | ||
Касмічны ліфт | 2004 | 6,2—40 | ≥18 000 | 220—400 | 2000 | 2—4 |
Hypersonic Orbital Skyhook[5] | 1993 | <1[6] | 1500[7] | 30[8] | 2 | |
Rotovator[9] | 1977 | 2 | ||||
HASTOL[10][11] | 2000 | 15 000[12] | 2 | |||
Касмічны фантан | ≥2 | |||||
Касмічны мост[13] | 1980 | 15 | 2*1011 | <0.05 | 4*1010 | 2 |
Пускавая пятля[14] (малая) | 1985 | 10 | 5000 | 300 | 40 000 | ≥2 |
Пускавая пятля[14] (вялікая) | 1985 | 30 | 5000 | 3 | 6 000 000 | ≥2 |
KITE Launcher[15] | 2005 | 2 | ||||
Касмічны трамвай[16] | 20[17] | 35 000 | 43 | 150 000 | 2—4 | |
Электрамагнітная катапульта | 4 | |||||
en:Ram accelerator | 2004 | <500 | 6[18] | |||
Касмічная гармата[19] | 1865[20] | 0.5 | 450 | 500 | 6 | |
Слінгатрон[21] | 100 | 2 | ||||
Арбітальны самалёт | 1992 | 10—15 | 12 000 | 3000 | 7 | |
en:Лазерны рухавік | ≤4 | |||||
Агульнапланетны транспартны сродак | 1980-я | 1-2 |
У дадзеным кантэксце пад тэрмінам «статычныя» разумеецца, што канструктыўная частка сістэмы не мае рухомых частак. Структура як цэлае, часта якой знаходзіцца на арбіце, рухаецца на высокіх хуткасцях, але часткі сістэмы не рухаюцца адносна іншых прылеглых частак.
Кампрэсійныя структуры для безракетнага касмічнага запуску — гэта прапановы па выкарыстанні доўгіх і вельмі моцных структур, падобных антэнным мачтам на расцяжках альбо штучных гор, па якіх можа быць падняты груз.
Касмічная вежа — будынак, які б дасягнуў знешняга космасу. Каб пазбегнуць неабходнасці ў транспартным сродку, запускаемым з першай касмічнай хуткасцю, вежа павінна ўзвышацца над мяжой космасу (вышэй адзнакі 100 км — Лінія Кармана), але і вежа значна меншай вышыні магла б знізіць лабавы супраціў у атмасферы пры ўздыме. Спадарожнікі могуць часова вярцецца па эліптычных арбітах, якія апускаюцца да 135 км і ніжэй, але скажэнне арбіты, якое выклікаецца ўваходам у шчыльныя слаі атмасферы, будзе вельмі хуткім, калі толькі пазней вышыня не будзе тэрмінова адноўлена да сотняў кіламетраў.[22] Калі вежа, размешчаная на экватары, будзе даходзіць да геасінхроннай арбіты на вышыні прыкладна 36 000 км, аб’екты, выпушчаныя на такой вышыні, могуць затым паляцець з мінімальнымі выдаткамі энергіі і будуць знаходзіцца на кругавой арбіце. Аднак вежу такой экстрэмальнай вышыні немагчыма зрабіць з матэрыялаў, якія існуюць у дадзены момант на Зямлі. Акрамя таго, усё больш зніжаючыюся спадарожнікі рана ці позна сутыкнуцца з такой вежай (так як плоскасць арбіты любога спадарожніка абавязкова праходзіць праз цэнтр Зямлі і такім чынам перасякае плоскасць экватара). Накід структуры, якая дасягае геасінхроннай арбіты, упершыню быў прапанаваны Канстанцінам Цыялкоўскім,[23] які прапанаваў кампрэсійную структуру, або «Вежу Цыялкоўскага».