Бломбас

Бломбас
Blombos
Каардынаты: 34°24′52″ пд. ш. 21°13′21″ у. д.HGЯO
Размяшчэнне ПАР, Заходне-Капская правінцыя
Змяшчаючыя пароды вапняк

Бломбас (афр.: Blombos, літар. «квітнеючы лес») — вапняковая пячора на паўднёвым узбярэжжы паўднёва-афрыканскай рэспублікі. Пячора атрымала вядомасць у сувязі з выяўленнем у ёй упрыгожванняў з 41 ракавіны Nassarius kraussianus і іншых вырабаў ранніх Homo sapiens, якія датуюцца узростам каля 75 000 гадоў таму.

Датыроўка культурных пластоў пячоры Бломбас. Зверху ўніз: LSA — позні палеаліт, менш за 2000 гадоў; пласт без археалагічных знаходак, каля 70 тысяч гадоў; М1 і М2 Still Bay — першы і другі пласты сярэдняга палеаліту, каля 73 000 і каля 77 000 гадоў таму; M2 Hiatus — пласт без археалагічных знаходак, каля 80 тысяч гадоў; М3 — трэці пласт сярэдняга палеаліту, больш за 125 000 гадоў таму.

Раскопкі праводзяцца з 1991 года. Ідэнтыфікаваныя тры культурных пласта, якія адносяцца да сярэдняга палеаліту, М1, М2 і М3, узрост якіх складае каля 71, 78 і 100-140 тысячаў гадоў адпаведна[1]. Перыяды, калі пячора была заселеная, чаргуюцца працяглымі перыядамі, калі яна пуставала[2]. У пячоры знойдзены прылады з косці, каралі з марскіх ракавін і кавалкі охры, якія адносяцца да перыяду М1, а таксама касцяныя прылады і охра ў пластах М2 і М3.

Характэрным маркерам фазы М1 з'яўляюцца востраканечнікаў, тыповыя для сцілбейскай індустрыі, як скончаныя, так і на розных стадыях вырабу, побач з якімі прысутнічаюць невялікія аскепкі каменя, якія сведчаць, што вырабы вырабляліся непасрэдна ў пячоры. Усяго знойдзена больш за 400 востраканечнікаў. Камень, з якіх яны зроблены, здабывалі не менш, чым у 30 км ад месца знаходак. Мяркуючы па характары драпін, востраканечнікі выкарыстоўвалі як наканечнікі дзіды[3]. Спосаб вырабу востраканечнікаў раней лічыўся характэрным для існаваўшай шмат пазней у Еўропе салютрэйскай культуры[4][5]. Акрамя іх знойдзена больш за 60 пацерак, вырабленых з ракавін Nassarius kraussianus. З іх 27, верагодна, складалі раней адны каралі. Аналагічныя пацеркі некалькі большага ўзросту знаходзілі на Блізкім Усходзе і на поўначы Афрыкі, на стаянках атэрыйскай культуры[6]. У пячоры Бломбас знойдзена таксама больш за 15 вырабаў з косці перыяду М1 і два каменя з геаметрычнымі (рашэцістымі) малюнкамі охрай. Малюнкі на адным з камянёў, падобныя на хэштэг, датаваныя узростам у 73 тыс. л. н., што робіць іх найстарэйшымі вядомымі на сённяшні дзень прыкладамі нефігуратыўнага мастацтва[7].

Для фазы М2 таксама характэрныя вырабы з косткі, у колькасці больш за 20, але тэхналогія апрацоўкі каменя прыкметна горш. У фазе М3 артэфакты з косткі адсутнічаюць, а вырабы з каменя таго ж паходжання маюць параўнальна грубае аздабленне, нярэдка без рэтушы. Вялікія кавалкі охры з гравіроўкай прысутнічаюць ва ўсіх пластах. У ніжніх пластах агмені вельмі вялікія і з шматлікімі рэшткамі малюскаў. Рэшткі костак жывёл, у колькасці больш за тысячу, належаць мноству відаў, сярод якіх рыбы, ластаногія, уключаючы дэльфінаў, наземныя млекакормячыя, у асноўным грызуны, даманавыя і дробныя пустарогія, а таксама дзевяць зубоў чалавека, пераважна малочных, але косткі чалавека адсутнічаюць. Зубы належалі вельмі грацыльным людзям, парэшткі якіх знаходзяць у іншых рэгіёнах Паўднёвай Афрыкі.

  • Пацеркі з ракавін Nassarius kraussianus узростам каля 75 000 гадоў (фота Ф. д Эррико)
    Пацеркі з ракавін Nassarius kraussianus узростам каля 75 000 гадоў (фота Ф. д Эррико)
  • Востраканечнікі фазы М1
    Востраканечнікі фазы М1

Клімат і навакольнае асяроддзе

[правіць | правіць зыходнік]

Хоць зараз ад пячоры да мора толькі 100 м, у перыядзе М1 ўзровень мора быў на на 60 — 70 метраў ніжэй, і берагавая лінія праходзіла ў 10 — 25 км ад пячоры. У 12 км, у вусці ракі Гукоу, размяшчаецца горад Сцілбай, дзе выяўлены яшчэ адзін помнік сцілбейскай культуры, які даў назву ўсёй культуры. Мяркуючы па наносам пяску ўнутры пячоры, у тую эпоху замест мора пад пячорай распасціраўся шырокі пляж. Колькасць рэшткаў ракавінаў ў пласце М1 мінімальна, што, верагодна, тлумачыцца аддаленасцю берага мора. У фазе М2 ўзровень мора быў вышэй, але ўсё ж ніжэй сучаснага, і мора адлучала ад пячоры каля пяці кіламетраў. Клімат у фазе М2 быў цёплым і ўмераным, а ў фазе М1 параўнальна прахалодным. У канцы фазы М3 ракавін ў пячоры больш за ўсё, што ўскосна паказвае на блізкасць берагавой лініі. Мяркуюць, што гэты перыяд адпавядае канца Мікулінскага (эемскага) міжледніковага перыяду, калі тэмпературы ў сярэднім былі на 1 — 2 °C вышэй сучасных, а ўзровень мора — на 3 — 10 м вышэй сучаснага, і яно падыходзіла непасрэдна да падножжа пячоры, размешчанай на 35 м вышэй сучаснага ўзроўню мора.

Зноскі

  1. ↑ Botha, Rudolf P; Chris Knight (2009). The cradle of language. Oxford University Press. p. 49. ISBN 978-0199545858.
  2. ↑ P. Mellars, K. Boyle, O. Bar-Yosef and C. Stringer, рэд. (October 2007). Rethinking the Human Revolution: New Behavioural and Biological Perspectives on the Origin and Dispersal of Modern Humans. McDonald Institute Monographs. McDonald Institute for Archaeological Research. ISBN 1-902937-46-5.{{cite book}}: Папярэджанні CS1: розныя назвы: editors list (спасылка)
  3. ↑ Villa, P., Soressi, M., Henshilwood, C.S. and Mourre, V. (2009) — " The Still Bay points of Blombos Cave (South Africa) ", Journal of Archaeological Science, vol. 36, 2, pp. 441—460.
  4. ↑ Рецепту «жарки» стрел оказалось 75 тысяч лет
  5. ↑ Mourre, V., Villa, P. and Henshilwood, C.S. (2010) — " Early use of pressure flaking on lithic artifacts at Blombos Cave, South Africa ", Science, vol. 330, n° 6004, pp. 659—662.
  6. ↑ Bouzouggar, A., Barton, N., Vanhaeren, M., d'Errico, F., Collcutt, S., Higham, T., Hodge, E., Parfitt, S., Rhodes, E., Schwenninger, J.-L., Stringer, C., Turner, E., Ward, S., Moutmir, A. and Stambouli, A. 2007. 82,000-year-old shell beads from North Africa and implications for the origins of modern human behavior Архівавана 18 чэрвеня 2008. Proceedings of the National Academy of Sciences, June 4, 2007
  7. ↑ The earliest known drawing in history sends a message through 73,000 years, 12 SEPTEMBER 2018

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]