Бязгрэшнае зачацце Ісуса Хрыста

Бязгрэшнае зачацце Ісуса Хрыста — вера ў тое, што Ісус быў зачаты ў чэраве сваёй маці Марыі ад Святога Духа і нарадзіўся, калі Марыя была яшчэ нявінніцай. Спасылкі апавядання Новага Запавету знаходзяцца ў Матф. 1:18-25 і Лук. 1:26-38. Бязгрэшнае зачацце не згадваецца ў лістах Паўла, а таксама ў ў Евангеллях ад Марка або Яна.

Бязгрэшнае зачацце было агульнапрынятым ў хрысціянскай царкве пачынаючы з 2 стагоддзя, было замацавана ў Апостальскім Сімвале веры, і за выключэннем некалькіх нязначных груп сур'ёзна не аспрэчвалася да 18-га стагоддзя. Бязгрэшнае зачацце застаецца адным з асноўных пунктаў веры ў рымска-каталіцкай, праваслаўнай і большасці пратэстанцкіх цэркваў. Мусульмане таксама прымаюць бязгрэшнае зачацце.

Гэта вучэнне аб бязгрэшным зачацці часта ўяўляецца ў хрысціянскім мастацтве з пункту гледжання Дабравешчання Марыі Архангелам Гаўрыілам, што яна зачне дзіцяці, Якое нарадзіцца Сына Божым, а таксама ў сцэнах Раства.

Культурны кантэкст

У адпаведнасці са стандартамі яўрэйскіх звычаў часу нараджэння Ісуса Хрыста, дзяўчынкі звычайна заручваліся с ўзроста дванаццаці або дванаццаць з паловай гадоў. У перыяд заручын, якая доўжылася каля года, шлюб не ладзіўся і нявеста засталася ў бацькоўскім доме. Заручыны было аформляліся дамовай, якія рэгулявалі такія пытанні, як перадача маёмасці і забяспячэнне жонкі і дзяцей у выпадку смерці мужа. Ануляванне дамовы патрабавала дакументу разводу, які дазваляў дзяўчыне ўступіць у іншы шлюб.

Біблейскае апавяданне

Апавяданне пра нараджэнне Ісуса даецца толькі ў двух з чатырох Евангелляў: Евангеллі ад Лукі і Евангеллі ад Матфея. У Евангеллі ад Лукі гісторыя сфакусавана на Марыі, у той час як у Матфея на Іосіфе, і ў абодвух Евангеллях (Мц 1:18-25 і Лукі 1:31-35) апавядаецца, што Ісус быў зачаты без удзелу зямнога бацькі.

Евангелле ад Матфея пачынаецца з радаводу, якая вядзе ад Аўраама да Іосіфа, якога называе «мужам Марыі, ад Якой нарадзіўся Ісус, Якога называюць Хрыстос». (01:16) У арыгінале тэкст у перакладзе з грэчаскага «ад Якой» напісаны ἐξ ἧς (адзіночны жаночы род), тым самым дакладна паказваючы, што фраза ставіцца да Марыі, а не да Іосіфа і Марыі. Далей падаецца наступнае:

Нараджэнне Ісуса Хрыста было так: па заручынах Маці Яго Марыі з Іосіфам, перш чым сышліся яны, выявілася, што Яна мае ва ўлонні ад Духа Святога. А Іосіф, муж Яе, будучы праведны, не жадаючы зняславіць Яе, хацеў употай адпусціць Яе. Калі ж надумаў ён гэта, — вось, анёл Гасподні ў сне явіўся яму і сказаў: Іосіф, сыне Давідаў! не бойся прыняць Марыю, жонку тваю; бо зачатае ў Ёй ёсць ад Духа Святога; і народзіць Сына, і дасі Яму імя: Ісус, бо Ён уратуе людзей Сваіх ад грахоў іхніх. А ўсё гэта сталася, каб збылося сказанае Госпадам праз прарока, які кажа: «Вось, Дзева ва ўлонні зачне; народзіць Сына, і дадуць Яму імя: Эмануіл, што азначае: з намі Бог». Устаўшы ад сну, Іосіф зрабіў, як загадаў яму анёл Гасподні, і прыняў жонку сваю і не знаў Яе, пакуль нарадзіла Сына Свайго першароднага, і Ён даў Яму імя: Ісус. (Матф. 1:18-25)

Матфей сцвярджае, што Марыя была цяжарнай «перш чым сышліся яны», у той час як яна ўжо была «заручаная» Іосіфу (верш 18), і што Іосіф не меў шлюбных адносіны з ёй пакуль Дзіця не нарадзілася. (верш 25) Анёл, які з'явіўся Іосіфу, які падумваў аб разводзе з Марыяй, сказаў: «не бойся прыняць Марыю, жонку тваю; бо зачатае ў Ёй ёсць ад Духа Святога» (верш 20), такім чынам спраўдзілася прароцтва: «Вось, Дзева ва ўлонні зачне; народзіць Сына, і дадуць Яму імя: Эмануіл, што азначае: з намі Бог». (22-23) Прароцтва адносіцца да Ісаі 7:14, а некаторых рукапісах 5-га і 6-га стагоддзяў увогуллі напісана «Ісая прарок». Верш 22 («Вось, Дзева ва ўлоньні зачне») выкарыстоўвае грэчаскае слова παρθένος (Парфенос), што азначае нявінніцу.

Тэма нараджэння з'яўляецца прыкметнай у апавяданні Евангелля ад Лукі і ўключае ў сябе больш за 10 % тэксту Евангелля, што ў тры разы больш тэксту Евангелля ад Матфея. Адпаведны раздзел на бязгрэшнае зачацце абвяшчае:

А на шостым месяцы пасланы быў анёл Гаўрыіл ад Бога ў горад Галілейскі, які называўся Назарэт, да Дзевы, заручанай з мужам, імем Іосіф, з дому Давідавага; а імя ў Дзевы: Марыя. Анёл, увайшоўшы да Яе, сказаў: радуйся, Дабрадатная! Гасподзь з Табою; дабраславёная Ты сярод жанчын. А Яна, угледзеўшы яго, сумелася ад словаў ягоных і разважала, што б гэта было за вітанне. І сказаў Ёй анёл: не бойся, Марыя, бо Ты здабыла мілату ў Бога; і вось, зачнеш ва ўлонні, і народзіш Сына, і дасі Яму імя: Ісус; Ён будзе вялікі і будзе названы Сынам Усявышняга; і дасць Яму Гасподзь Бог пасад Давіда, бацькі Ягонага; і будзе валадарыць над домам Якава вечна, і Царству Ягонаму не будзе канца. А Марыя сказала анёлу: як будзе гэта, калі Я мужа не знаю? Анёл сказаў Ёй у адказ: Дух Святы сыйдзе на Цябе, і сіла Усявышняга ахіне Цябе; таму і народжанае Святое назавецца Сынам Божым; вось, і ілізабэта, сваячка Твая, называная няплоднаю, і яна зачала сына ў старасьці сваёй, і ёй ужо шосты месяц; бо ў Бога не застанецца бяссільным ніякае слова. Тады Марыя сказала: вось, раба Гасподняя; хай будзе Мне паводле слова твайго. І адыйшоў ад Яе анёл. (Лук. 1:26-38)

Згодна Лук. 1:30-35 Марыя пытаецца, як яна зачне і нарадзіць сына, так як яна з'яўляецца нявінніцай; і атрымлівае адказ, што гэта адбудзецца сілаю Бога. Калі анёл Гаўрыіл кажа Марыі, што яна народзіць сына, зачатага ад Духа Святога (вершы 26-38), яна адказвае словамі, якія вядомыя як Магніфікат (вершы 46-55) ці малітва радасці. Тэкст Матф. 1:23 цытуе прароцтва: «Вось, Дзева ва ўлонні зачне; народзіць Сына, і дадуць Яму імя: Эмануіл, што азначае: з намі Бог». Агульнапрызнана, што гэта прароцтва ўзятае з кнігі прарока Ісаі, якая абвяшчае:

І Гасподзь гаварыў далей да Ахаза, і сказаў: прасі сабе азнакі ў Госпада Бога твайго: прасі альбо ў глыбіні, альбо на вышыні. І сказаў Ахаз: не буду прасіць і не буду спакушаць Госпада. Тады сказаў Ісая: слухайце ж, доме Давідаў! няўжо мала вам абцяжваць людзей, што вы хочаце абцяжваць і Бога майго? Дык вось Сам Гасподзь дасьць вам азнаку: вось, Дзева ва ўлонні зачне і народзіць Сына, і дадуць імя Яму: Эмануіл. Ён будзе карміцца малаком і мёдам, пакуль не будзе ўмець адкідаць благое і выбіраць добрае. Бо, перш чым гэтае дзіця ўмецьме адкідаць благое і выбіраць добрае, зямля тая, якое ты баішся, будзе пакінута абодвума царамі яе. (Іс. 7:10-16)

У гэтым урыўку, пасля таго, як цар Ахаз адмовіўся прасіць знак у вершы 12, прарок звярнуўся ў дому Давіда, які будзе дадзены знак ад «Госпада».