Бітва на Марне (1914)

Бітва на Марне (1914)
Асноўны канфлікт: Першая сусветная вайна
Дата	5 верасня — 12 верасня 1914
Месца	рака Марна каля Парыжа
Вынік	стратэгічная перамога саюзнікаў
Праціўнікі
Францыя Вялікабрытанія Германская імперыя
Камандуючыя
Жазэф Жофр Джон Фрэнч Гельмут Мольтке Карл фон Бюлаў Аляксандр фон Клюк
Сілы бакоў
1 071 000 1 485 000
Страты
263 000: Францыя — 250 000 (80 000 забітымі), Вялікабрытанія — 13 000 (1 700 забітымі) 250 000
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Бітва на Марне (цуд на Марне, 1-я Бітва на Марне) — вялікая бітва між нямецкімі і англа-французскімі войскамі, якая адбылася 5 верасня — 12 верасня 1914 на рацэ Марна пад час Першай сусветнай вайны і скончылася паражэннем немцаў. У выніку бітвы быў сарваны план наступу нямецкай арміі, які арыентаваўся на хуткую перамогу на Заходнім фронце і вывад Францыі з вайны.

Пасля няўдалых для Антанты прагранічных баёў, паражэння ў спробе стрымаць правае крыло нямецкай арміі на рэках Сома і Ольса^{[удакладніць]}, французска-англійскія войскі адышлі за раку Марна на ўсход ад Парыжа, у раён, дзе канцэнтравалася новая 6 Армія ген. Дж. Мануры. Пад час сутычак з адыходзячым праціўнікам нямецкія 1-я і 2-я арміі 30—31 жніўня вымушаны былі змяніць кірунак наступу і апынуліся не на захадзе, а на ўсходзе ад Парыжа.

4 верасня французскі камандуючы ген. Жазэф Жофр загадаў ударыць у правае крыло нямецкіх войскаў сіламі брытанскай арміі і 5-й і 6-й французскай арміі. Нямецкае камандаванне (камандзір штаба Гельмут Мольтке) дырэктываю ад 4 верасня паставіла заданне стварыць абарончы фронт сіламі 1-й і 2-й арміі з мэтай адбіцця ўдару з захаду (ад Парыжа) і працягу наступальнай аперацыі на поўдні і паўднёвым усходзе сіламі 3-й, 4-й і 5-й армій. Але 3 верасня 1-я нямецкая армія перайшла Марну і выйшла на згрупаванне 2-й арміі, прымушаючы яе да перагрупавання на ўсход, у выніку чаго між рэкамі Марна і Ольса застаўся толькі адзін корпус кавалерыі. На пачатку верасня суадносіны сіл на фронце ад Парыжа да Вердэна змяніліся на карысць войск Антанты (56 дывізій пяхоты і 10 дывізій кавалерыі, 1082 тыс. салдат, 2816 лёгкіх і 184 цяжкія гарматы, супраць нямецкіх 44 дывізій пяхоты і 7 дывізій кавалерыі, 900 тыс. салдат, 2928 лёгкіх і 436 цяжкіх гармат), пры гэтым на заходнім адрэзку фронту перавага была двухразовай, бо французы ўзмацнілі сваё левае крыло, а немцы 26 жніўня знялі два корпусы з 2-й і 3-й армій з мэтай перавозу іх ва Усходнюю Прусію.

5 верасня на рацэ Урк пачаліся баі на адцінку 6-й французскай арміі, а 6 верасня французска-англійскія войскі перайшлі ў контратаку на цэлым фронце да Вердэна. Камандуючы 1-й нямецкай арміі ген. Аляксандр фон Клюк вымушаны быў 6—8 верасня перакідваць усе свае сілы з ракі Марны на раку Урк з мэтай затрымаць французскае войска. У выніку між 1-й і 2-й нямецкімі арміямі паўстаў разрыў шырынёй 35—40 км, у які ўварвалася 5-я французская армія і брытанская армія. Нямецкае камандаванне страціла кіраванне войскам. Цяжкая сітуацыя на фронце 2-й нямецкай арміі пагражала ёй акружэннем і прымусіла яе камандуючага ген. Карла фон Бюлава прыняць рашэнне 9 верасня аб адыходзе яе правага крыла. Гэта прывяло, нягледзячы на наступ 9 верасня 1-й, 3-й і 4-й армій, да адыходу 1-й арміі, а потым і іншых нямецкіх армій, што 10 верасня было зацверджана нямецкім камандаваннем. Да 12 верасня нямецкія войскі адцягнуліся на 65 км за раку Эна на лініі на ўсход ад мястэчка Рэймс.

15 верасня, згодна з дырэктывай ген. Жазэфа Жофра, наступ быў затрыманы. Параза нямецкіх войскаў над ракой Марнаю прывяла да зрыву нямецкага стратэгічнага плана хуткай вайны на заходнім фронце.

Праз два месяцы зацятай барацьбы фронт усталяваўся ўздоўж падвойнай лініі акопаў, падзяляючы Францыю, ад Швейцарыі да каналу Ла Манш.

Бітва прызнана^{[крыніца?]} 17-й пераломнай бітвай у гісторыі свету.

Другая бітва на Марне адбылася ў ліпені 1918 года.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Бітва на Марне (1914)