Вось зла

Краіны «восі зла»:      па Бушу      па Болтану      па Райс

Вось зла (англ.: Axis of evil) — ідэалагічнае клішэ і палітычная метафара ў ЗША, пад якім маюць на ўвазе краіны, падазраваныя ў супрацоўніцтве з міжнароднымі тэрарыстычнымі арганізацыямі альбо наяўнасці зброі масавай паразы.

Да шэрагу такіх краінаў належаць:

  1. Ірак Ірак (Рэжым С. Хусейна спыніў існаванне ў 2003 г., у ходзе амерыканскага ўварвання)
  2.  Іран
  3.  КНДР
  4.  Куба
  5. Лівія Лівійская Арабская Джамахірыя (Спыніла сваё існаванне ў выніку грамадзянскай вайны і замежнай інтэрвенцыі ў 2011 годзе)
  6.  Беларусь
  7.  Зімбабвэ
  8.  М’янма

Упершыню тэрмін «вось зла» быў выкарыстаны прэзідэнтам ЗША Джорджам Бушам у штогадовым звароце да Кангрэсу 29 студзеня 2002 году[1] для апісання рэжымаў, якія спансуюць, на думку ЗША, тэрарызм ці распрацоўваюць зброю масавага паражэння (будучы здольнымі перадаць яе тэрарыстам). У сваёй прамове ў якасці такіх дзяржаў Буш згадаў Ірак, Іран і КНДР. Інфармацыя аб распрацоўцы да таго часу вышэйзгаданымі краінамі зброі масавага паражэння шырока распаўсюджвалася амерыканскай дыпламатыяй. КНДР не адмаўляла факту распрацоўкі ядзернай зброі. Ірак адмаўляў, але былі вядомыя факты прымянення ім хімічнай зброі супраць курдскіх плямёнаў. Ужо да моманту гэтай прамовы тагачасны ўрад Ірака неаднаразова адмаўлялася ад супрацоўніцтва і высылаў інспектараў МАГАТЭ, задача якіх была праверыць выкананне краінай патрабаванняў па яе знішчэнню. Акрамя таго, Ірак абвясціў аб выплаце 25 тыс. долараў кожнай сям’і палесцінскага тэрарыста-самазабойцы. У той жа час, у ходзе ўварвання ЗША ў Ірак і акупацыі яго тэрыторыі зброя масавай паразы, наяўнасць якой была выкарыстана як падстава для нападу, так і не была знойдзена. На заўвагу з гэтай нагоды 16 снежня 2003 года Джордж Буш адказаў: «А якая розніца?»[2].

У 2006 годзе КНДР правяла выпрабаванні ядзернай зброі, у 2009 і 2013 гадах прайшлі новыя выпрабаванні[3], у 2016 годзе выпрабаваная вадародная бомба[4]. Стварэнне атамнай прамысловасці ў Іраку больш не ўяўлялася магчымым з-за вайны. Будаўніцтва атамнай электрастанцыі працягвалася толькі ў Іране (з 1995 года — пры ўдзеле Расіі), і ЗША па-ранейшаму абвінавачваюць гэтую дзяржаву ў распрацоўцы ядзернай зброі.

Крыху пазней намеснік Дзяржаўнага сакратара ЗША Джон Болтан далучыў да «восі» яшчэ тры дзяржавы: Кубу, Лівію і Сірыю[5]. У 2005 годзе Кандаліза Райс выступіла з прамовай, у якой аднесла Кубу, Іран, КНДР, Беларусь, Зімбабвэ і М’янму да «апоры тыраніі» і «самых антыамерыканскіх рэжымаў».

Тэрмін узыходзіць да двух іншых гістарычных тэрмінаў: падчас Другой сусветнай вайны тэрмінам «вось» у англамоўнай асяроддзі пазначаліся краіны фашысцкага блока; у 1980-я гады прэзідэнт ЗША Рональд Рэйган увёў ва ўжыванне тэрмін «Імперыя зла» ў адносінах да Савецкага Саюзу.

У лютым 2002 года КНДР абвясціла «Імперыяй зла» самі Злучаныя Штаты — як краіну, якая валодае самым магутным запасам зброі масавай паразы ў свеце і тым самым уяўляе пагрозу міру і стабільнасці на планеце[6].

У процівагу «восі зла», Уга Чавес у пачатку 2006 года увёў тэрмін «вось дабра», для абазначэння саюза Венесуэла — Куба — Балівія — самых леванастроенных дзяржаў Лацінскай Амерыкі.

Гл. таксама

[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ Обращение Джорджа Буша к Конгрессу США
  2. ↑ Stevenson, Richard (18 декабря 2003). "Remember 'Weapons of Mass Destruction'? For Bush, They Are a Nonissue". The New York Times. Праверана 4 декабря 2007. "So what's the difference?" he responded at one point as he was pressed on the topic during an interview by Diane Sawyer of ABC News. {{cite news}}: Праверце значэнне даты ў: |accessdate= і |date= (даведка) (англ.)
  3. ↑ Северная Корея провела ядерные испытания
  4. ↑ КНДР подтвердила успешное испытание водородной бомбы
  5. ↑ Приобщение к «Оси» Кубы, Ливии и Сирии
  6. ↑ Северная Корея: «США — Империя зла» Архівавана 11 сакавіка 2007 года.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]