Вікіпедыя:Пераклад

Пераклад артыкулаў з іншых моўных раздзелаў Вікіпедыі — патрэбная дзейнасць. Калі вы ведаеце некалькі моў, пераклад артыкулаў можа быць добрай магчымасцю далучыцца да развіцця Вікіпедыі. Разам з тым, пры перакладзе трэба трымацца пэўных правіл.

У Вікіпедыі для ўсіх артыкулаў адзіныя правілы і крытэрыі якасці, незалежна перакладзены артыкул або арыгінальны. Акрамя таго, перакладны артыкул можа развівацца ўдзельнікамі без сувязі з пазнейшымі праўкамі арыгінальнага артыкула. Для чытачоў Вікіпедыі ўсе артыкулы паказваюцца аднолькава, незалежна арыгінальныя яны або перакладныя. Таму, перакладаючы артыкул, стаўцеся да тэксту з такой самай пільнасцю і ўважлівасцю, як і да ўласнага арыгінальнага тэксту. Імкніцеся, каб перакладзены тэкст успрымаўся так сама натуральна, як арыгінальны беларускі тэкст артыкула.

Захаванне аўтарскага права

[правіць зыходнік]

Перакладаць артыкулы можна толькі з іншых моўных раздзелаў Вікіпедыі, або з тых крыніц, якія відавочна паказваюць, што іх тэкст распаўсюджваецца на ўмовах адной са свабодных ліцэнзій, сумяшчальных з Вікіпедыяй. Больш падрабязную інфармацыю пра выкарыстанне тэкстаў з іншых крыніц можна знайсці на старонцы Вікіпедыя:Аўтарскія правы.

Калі перакладаеце артыкул з іншага моўнага раздзела Вікіпедыі, падчас захавання перакладзенага тэксту ў полі «Тлумачэнне» (пад акном рэдагавання) абавязкова пазначце, што гэта пераклад і дайце спасылку на арыгінальны артыкул.

Запіс у полі «Тлумачэнне» можа выглядаць такім чынам:

" Перакладзена з англійскай Вікіпедыі: https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=William_Shakespeare&oldid=537886201 "

Замест запісу ў полі «Тлумачэнне» можна ўжываць шаблон {{пераклад}}, які трэба дадаць на старонку размоў артыкула і слушна яго запоўніць. Які б спосаб вы ні абралі, важна адзначыць, што артыкул перакладзены і з якога менавіта артыкула. Для палягчэння стварэння пераліку аўтараў артыкула вы можаце запоўніць у шаблоне {{пераклад}} поле «версія» з нумарам версіі артыкула, з якой перакладалі.

Атрымаць спасылку на пэўную версію арыгінальнага артыкула лягчэй за ўсё праз інструмент «Нязменная спасылка» у групе меню «Прылады» злева (на англійскай — «Permanent link», на рускай — «Постоянная ссылка»).

Прылада «Пераклады»

[правіць зыходнік]

Калі вы пераклалі і апублікавалі артыкул праз прыладу Пераклады, дадаваць шаблон на старонку размоў або дадатковае апісанне праўкі неабавязкова. Прылада «Пераклады» сама паказвае ў апісанні праўкі, што гэта пераклад іншамоўнага артыкула і дадае спасылку на пэўную версію артыкула ў іншамоўным раздзеле Вікіпедыі. Такім чынам правіла захавання аўтарскага права выконваецца аўтаматычна.

Выбар артыкула для перакладу

[правіць зыходнік]

Артыкулы ў іншамоўных Вікіпедыях могуць быць вельмі рознай якасці. Самымі якасныя — пазначаныя як «выдатныя» і «добрыя». Гэтыя артыкулы звычайна ацэньвае і абмяркоўвае шмат карыстальнікаў, яны належным чынам аформленыя і маюць добрую правяральнасць. Далёка не ўсе артыкулы праходзяць такую праверку іншымі ўдзельнікамі і перад перакладам трэба прынамсі павярхоўна праверыць асноўныя тэзісы артыкула на адпаведнасць крыніцам. Некалькі пунктаў, якія могуць дапамагчы з гэтым:

  • Пераканайцеся, што маеце прынамсі базавыя веды ў галіне, да якой належыць тэма артыкула, і знаёмыя з галіновай тэрміналогіяй на абедзвюх мовах. Не бярыцеся перакладаць артыкул, калі ў вас няма такіх ведаў.
  • Пераканайцеся, што артыкул адпавядае крытэрыям значнасці, а таксама вытрыманы ў нейтральным пункце гледжання.
  • Пераканайцеся, што артыкул мае спасылкі на аўтарытэтныя крыніцы. Калі іх няма, артыкул не варта перакладаць.
  • Калі крыніцы ёсць, перачытайце артыкул і паспрабуйце супаставіць важнейшыя ў ім сцвярджэнні, лічбы, даты і іншае, з пададзенымі крыніцамі. Змест артыкула павінна адпавядаць пададзеным крыніцам. Калі гэта не так датычна некаторых пунктаў, пры перакладзе ў адпаведных месцах артыкула дадайце шаблон {{крыніца?}}. Магчыма хтосьці з удзельнікаў пазней будзе мець крыніцы, каб пацвердзіць інфармацыю.

Калі артыкул адпавядае пералічаным патрабаванням, яго варта перакладаць.

Машынны пераклад

[правіць зыходнік]

Ужыванне машыннага перакладу непажадана ў Вікіпедыі. Машынны пераклад дае вельмі нізкую якасць тэксту і мае шэраг недахопаў:

  • неадэкватны пераклад асобных слоў, якія маюць некалькі значэнняў у мове-арыгінале, а таксама прафесійнай тэрміналогіі;
  • няўзгодненасць склонаў або родаў;
  • граматычныя канструкцыі, неўласцівыя беларускай мове — машынны пераклад не ўлічвае глыбінных законаў мовы, якія могуць вымагаць адрознай ад арыгінала будовы сказу, перадачы думкі іншымі лексічнымі канструкцыямі;
  • скажэнне тэхнічных элементаў, ужыванне не адаптаваных для беларускага раздзела Вікіпедыі шаблонаў або катэгорый, спасылак на файлы;

Калі Вы ўсё ж вырашылі карыстацца машынным перакладам, то павінны старанна апрацаваць атрыманы праз яго чарнавы тэкст артыкула. Для меншай колькасці памылак за аснову лепей браць бачны тэкст, а не вікіразметку.

Калі Вы ўжо захавалі тэкст, але яшчэ працуеце над ім, калі ласка, дадайце ў артыкул шаблон {{пішу}}.

Артыкулы, дзе быў выкарыстаны машынны пераклад і яны яшчэ не дастаткова вычытаны, трэба пазначаць шаблонам {{машынны пераклад}} або {{арфаграфія}}. Гэта можа заахвоціць іншых удзельнікаў дапамагчы з вычыткай. Калі артыкул з машынным перакладам працяглы час не вычытаны і няма ўдзельнікаў, зацікаўленых у яго паляпшэнні, яго могуць прапанаваць на выдаленне.

Пры перакладзе з рускай старайцеся пазбягаць распаўсюджаных памылак.

Правяральнасць

[правіць зыходнік]

Калі ласка, не перакладайце артыкулы, дзе зусім няма крыніц. Памятайце, абавязак пацвярджэння інфармацыі крыніцамі ляжыць на вас незалежна ці пішаце вы артыкул самастойна, ці перакладаеце яго. Дапоўніце артыкул матэрыяламі з беларускамоўных крыніц, калі такія ёсць.

Калі якія-небудзь незвычайныя высновы, змешчаныя ў артыкулах, не маюць спасылак на крыніцы, паспрабуйце самастойна знайсці надзейныя крыніцы, каб пацвердзіць іх, або напішыце запыт на старонцы размоў арыгінальнага артыкула.

Паглядзіце старонку размоў арыгінальнага артыкула — магчыма, там ёсць карысная дадатковая інфармацыя або нават абвяржэнні якіх-небудзь сцвярджэнняў з адпаведнымі крыніцамі. Магчыма таксама, што аўтар меў карысную пацверджаную інфармацыю, але не ведаў, як паставіць яе ў артыкул, таму напісаў пра гэта на старонцы размоў.

Пажадана дадаць у артыкул спасылкі на літаратуру па тэме, найперш беларускую. Калі яна непасрэдна не выкарыстана пры напісанні або перакладзе артыкула, дадавайце такія спасылкі ў раздзелы «Дадатковая літаратура» або «Спасылкі», а не ў раздзел «Літаратура» або «Крыніцы» (гл. Вікіпедыя:Афармленне артыкулаў).

Культурныя супярэчнасці

[правіць зыходнік]

У розных культурах бываюць значна адрозныя погляды на адны і тыя ж паняцці, факты, працэсы. Часам гэта можа тычыцца непасрэдна прадмета артыкула, але можа зачапіць і адносна нязначную праблему, якую закранае артыкул. Пры перакладзе пажадана, па магчымасці, узгадняць супярэчлівыя паняцці з рознымі крыніцамі, такім чынам трымацца правіла нейтральнага пункту гледжання.

Акрамя таго, у розных мовах адны паняцці часам маюць розныя фармулёўкі, таму пры перакладзе трэба звяртаць увагу на тэрміналагічныя асаблівасці і паказваць тыя азначэнні прадметаў, падзей, з’яў і іншага, якія ёсць у беларускай мове, каб пазбегнуць непажаданых памылак.

Гл. таксама

[правіць зыходнік]