Віцебская вобласць

Віцебская вобласць
Герб Сцяг
Герб Сцяг
Краіна  Беларусь
Уваходзіць у
Уключае 21 раён і 2 гарады абласнога падпарадкавання
Адміністрацыйны цэнтр Віцебск
Дата ўтварэння 15 студзеня 1938
Кіраўнік Аляксандр Міхайлавіч Субоцін
Афіцыйная мова беларуская, руская
Насельніцтва (1 студзеня 2021)
 1 120 364 жыхары (5-е месца)
Шчыльнасць 30,7 чал./км²
Плошча 40,1 тыс.
(2-е месца)
Вышыня
над узроўнем мора
 • Найвышэйшы пункт

 Воўчая гара — 210 м
Віцебская вобласць на карце
Віцебская вобласць, карце
Часавы пояс UTC+03:00
Код ISO 3166-2 BY-VI
Код аўтам. нумароў 2
Афіцыйны сайт
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Віцебская вобласць ([ˈvʲiʦʲɛpskaja ˈvɔblasʲʦʲ]ⓘ) — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка Рэспубліцы Беларусь. Размешчана на поўначы краіны ў сярэднім цячэнні Заходняй Дзвіны і вярхоўях Дняпра. На ўсходзе мяжуе са Смаленскай, на поўначы — з Пскоўскай абласцямі Расійскай Федэрацыі, на паўночным захадзе — з Латвіяй, на захадзе — з Літвой і Гродзенскай вобласцю, на поўдні — з Мінскай і Магілёўскай абласцямі. Адміністрацыйны цэнтр — Віцебск.

Гісторыя

[правіць | правіць зыходнік]
Віцебская вобласць БССР у студзені 1940 года
Віцебская вобласць БССР у 1946—1954 гадах

Віцебская вобласць утворана 15 студзеня 1938 г. У 1944 г. заходняя частка вобласці была далучана да Полацкай вобласці, у 1954 г. яна была зноў далучана да Віцебскай вобласці. У 1960 г. да Віцебскай вобласці адыйшла паўночная частка Маладзечанскай вобласці з гарадамі Браслаў і Паставы, у 1961 г. — Бягомльскі раён Мінскай вобласці (пазней далучаны да Докшыцкага). Падзяляецца на 21 раён.

У 1984 г. на тэрыторыі вобласці знаходзілася 19 гарадоў, 24 гарадскія пасёлкі, 2 рабочыя пасёлкі.

У 1995 г. у вобласці налічвалася 20 гарадоў, у т.л. 5 абласнога падпарадкавання, 9 гарадскіх пасёлкаў, 225 сельсаветаў, 2194 сельскіх населеных пунктаў.

У 2013 годзе Орша і Полацк былі пазбаўлены статусу гарадоў абласнога падпарадкавання і былі аб’яднаны з раёнамі.

Геральдыка

[правіць | правіць зыходнік]
Асноўны артыкул: Герб Віцебскай вобласці
Асноўны артыкул: Сцяг Віцебскай вобласці

2 чэрвеня 2009 года Віцебская вобласць, апошняй з рэгіёнаў Беларусі, атрымала свой герб і сцяг. За аснову сучаснага герба аблвыканкам узяў герб Віцебскай губерні 1856 года. На гербе адлюстраваны коннік, які ўздымае меч над галавой і трымае ў руцэ круглы тарк, чырвонае сядло на срэбраным кані накрытае залатым каўром. Тарк узвенчаны імператарскай каронай з залатымі дубовымі лістамі. Прыняцце спрадвечнага, хоць і змененага пад час існавання Расійскай імперыі герба, ёсць данінай памяці мужным войнам, што загінулі за родную зямлю.

Рэльеф і гідраграфія

[правіць | правіць зыходнік]
Карта

Для рэльефа Віцебшчыны характэрна чаргаванне ўзвышшаў і нізін. Амаль уся тэрыторыя Віцебскай вобласці размешчана ў межах Беларускага Паазер’я. На поўдні знаходзяцца Чашніцкая раўніна і Верхнебярэзінская нізіна. На ўсходзе — Лучоская нізіна. На паўночным усходзе — Суражская нізіна. У цэнтральнай частцы і на захадзе распрасціраецца Полацкая нізіна, якая займае амаль палавіну тэрыторыі. Чвэрць тэрыторыі вобласці займаюць ўзвышшы і грады:

Вобласць займае першае месца ў Беларусі па шчыльнасці рачной сеткі, па колькасці і агульнай плошчы азёр. Рэкі, якія цякуць па тэрыторыі Віцебскай вобласці, адносяцца да басейна Заходняй Дзвіны (займаюць 80 % плошчы), а таксама Дняпра, Нёмана, Ловаці. Найбольшыя з рэк — Заходняя Дзвіна з прытокамі Усвяча, Обаль, Палата, Дрыса, Каспля, Лучоса, Ула, Ушача, Дзісна, таксама суднаходны Дняпро. На тэрыторыі вобласці бяруць пачатак прытокі Дняпра — Бярэзіна і Друць. У вобласці больш за 2,8 тыс. азёр. Найбольшыя па плошчы Асвейскае возера, Лукомскае возера, а таксама Дрысвяты, Дрывяты, Нешчарда, Снуды, Езярышча, Струста, Абстэрна, Сосна, Добрына і інш.

Клімат

[правіць | правіць зыходнік]

Клімат у вобласці ўмерана кантынентальны, зіма адносна працяглая і марозная, лета халаднаватае і вільготнае. У студзені сярэдняя тэмпература паветра складае ад −6,5 °C на захадзе да −8,5 °C на ўсходзе. У ліпені каля +17 — +18 °C. За год на раўнінах выпадае 600 мм ападкаў, на ўзвышшах — да 750 мм. Каля 70 % ападкаў выпадае ў цёплую пару года. Вегетацыйны перыяд доўжыцца 180—190 сутак.

Прырода

[правіць | правіць зыходнік]

У складзе сельскагаспадарчых зямель пераважаюць дзярнова-падзолістыя глебы (сугліністыя і супясчаныя), а таксама дзярновыя забалочаныя, дзярнова-падзолістыя забалочаныя глебы і тарфяна-балотныя глебы; характэрна мазаічнасць і завалуненасць глебаў.

Больш за трэцюю частку тэрыторыі вобласці пакрываюць лясы, у Полацкім і Расонскім раёнах лясістасць перавышае 50 %. Галоўныя лесаўтваральныя пароды — хвоя звычайная і елка еўрапейская, характэрны таксама бяроза павіслая, вольха шэрая, асіна. Пад балотамі знаходзіцца каля 6 % тэрыторыі. Балоты верхавога і нізіннага тыпу, у значнай ступені асушаныя.

На тэрыторыі вобласці знаходзіцца нацыянальны парк Браслаўскія азёры, Бярэзінскі біясферны запаведнік (часткова).

Насельніцтва

[правіць | правіць зыходнік]
Нараджальнасць па раёнах вобласці

Для Віцебскай вобласці характэрна змяншэнне колькасці насельніцтва:

1995—1438,8 тыс.
2003—1334,5 тыс.
2007—1273,3 тыс.
2009—1230,8 тыс.[1].
2011—1217,1 тыс.[2].

Гарадское насельніцтва складае 73 %, сельскае — 27 % (2009). Жаночае насельніцтва складае 53,7 %, мужчынскае — 46,3 % (2009).

Да працаздольнага насельніцтва адносіцца 780938 жыхароў вобласці ці 61,7 % (2009).

Найбуйнейшыя гарады (2011): Віцебск (362,6 тыс. чал.), Орша (132,3), Наваполацк (105,1), Полацк (83,8).

Нацыянальны склад насельніцтва (1999): 1. беларусы — 82,0 %, 2. рускія — 13,6 %, 3. украінцы — 1,6 %, 4. палякі — 1,5 %.

  • Беларусы ў вобласці     >90%     85—90%     80–85%     <80% (64,59%)
    Беларусы ў вобласці     >90%     85—90%     80–85%     <80% (64,59%)
  • Рускія ў вобласці     >15% (15,51%)     10–15%     8–10%     5–8%     <5%
    Рускія ў вобласці     >15% (15,51%)     10–15%     8–10%     5–8%     <5%
  • Палякі ў вобласці     >5% (18,66%)     2–5%     1–2%     0,5–1%     <0,5%
    Палякі ў вобласці     >5% (18,66%)     2–5%     1–2%     0,5–1%     <0,5%

Гаспадарка

[правіць | правіць зыходнік]

У гаспадарчым комплексе важнае месца займае прамысловасць. Віцебская вобласць спецыялізуецца на вытворчасці прадукцыі нафтаперапрацоўчай (ААТ Нафтан), машынабудаўнічай, хімічнай, дрэваапрацоўчай, лёгкай, харчовай галін. У Новалукомлі працуе самая магутная на Беларусі Лукомская ДРЭС.

На Віцебшчыне вырошчавюцца збожжавыя (ячмень, жыта), кармавыя культуры, важнае значэнне мае лён, бульба. Жывёлагадоўля мае малочна-мясны кірунак.

У структуры перавозак важнейшае месца займаюць чыгуначны і аўтамабільны, а таксама трубаправодны транспарт.

Адміністрацыя

[правіць | правіць зыходнік]

Старшыня аблвыканкама — Аляксандр Міхайлавіч Субоцін.

Сродкі масавай інфармацыі

[правіць | правіць зыходнік]

Гл. таксама

[правіць | правіць зыходнік]

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ Афіцыйныя дадзеныя Нацыянальнага статыстычнага камітэта РБ на 14-10-2009
  2. ↑ Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь: Сацыяльна-эканамічны стан Рэспублікі Беларусь у студзені-жніўні 2011 г., раздзел VIII

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Віцебская вобласць // Рэспубліка Беларусь : вобласці і раёны : энцыклапедычны даведнік / аўт.-склад. Л. В. Календа. — Мн., 2004. — С. 92-95.
  • Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Віцебская вобласць / рэдкал.: С. В. Марцэлеў [і інш.]. — Мн., 1985.
  • Регион. Витебская область. Время действий и преобразований = The region. Vitebsk region. The time of actions and transformations / ред.-сост. М. В. Шиманский, А. Ф. Градюшко; фото В. С. Стрелковский [и др.]. — Мн., 2006. — 196 с.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]