Гарла́чык жоўты[3] (Nuphar) — род кветкавых раслін сямейства гарлачыкавых.
Шматгадовыя бессцябловыя травяністыя расліны з моцным тоўстым гарызантальным карэнішчам і плаваючым на паверхні вады авальна-зліптычным, вялікім глыбока-сэрцападобным скурыстым лісцем на доўгіх чаранках. Кветкі адзіночныя, двухполыя, жоўтыя ці аранжавыя, з моцным пахам, дыяметрам да 2—5 см, на доўгіх кветаножках, з 5 жоўтымі, знізу зялёнымі чашалісцікамі і шматлікімі пялёсткамі. Рыльца амаль лейкападобнае, з 10-20 прамянямі. Плод — падобная да гарлачыку (адсюль назва) шматнасенная сакавітая зялёная ягада.
Адрозніваецца больш за 10 відаў. Пашыраны пераважна ва ўмераным поясе Паўночнага паўшар’я; на Беларусі трапляюцца звычайны гарлачык жоўты, або жоўтая вадзяная лілея (Nuphar lutea), і вельмі рэдкі гарлачык жоўты малы (Nuphar pumila). Растуць у азёрах, вадасховішчах, у рэках з павольнай плынню на глыбіні да 2 м, нярэдка ўтвараюць зараснікі. Вядомы міжвідавыя гібрыды.
Лекавыя, кармавыя і дэкаратыўныя расліны. Карэнішча мае ядавіты алкалоід нуфарын, крухмал, дубільныя і іншыя рэчывы.
Зноскі
- ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
- ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
- ↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 87. — 160 с. — 2 350 экз.
- Марозава Т. К. Гарла́чык жо́ўты (Nuphar) // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5: Гальцы — Дагон / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 5. — С. 62. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 5).
- Мартыненка В. П. Гарла́чык жо́ўты (Nuphar) // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — С. 563—564. — 575 с., іл. — 10 000 экз.
- Кубы́шка, жёлтая кувшинка // Т. 13. Конда — Кун. — М. : Советская энциклопедия, 1973. — С. 550. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
- Кубы́шка (Nuphar) // Биологический энциклопедический словарь (руск.) / Гл. ред. М. С. Гиляров; Редкол.: А. А. Баев, Г. Г. Винберг, Г. А. Заварзин и др. — М.: Сов. энциклопедия, 1986. — С. 301. — 831 с. — 100 000 экз.
- Губанов И. А. и др. Род Кубышка — Nuphar Smith // Дикорастущие полезные растения СССР (руск.) / отв. ред. Т. А. Работнов. — М.: Мысль, 1976. — С. 122—123. — 360 с. — (Справочники-определители географа и путешественника). — 70 000 экз.
- 2. Nuphar Smith — Кубышка // Определитель высших растений Беларуси (руск.) / Под ред. В. И. Парфёнова. — Мн.: Дизайн Про, 1999. — С. 44. — 472 с. — 1 000 экз. — ISBN 985-6182-78-6.
- Кубышка: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
