Гіпарх

Гіпарх
стар.-грэч.: Ίππαρχος
Дата нараджэння	каля 190 да н.э.
Месца нараджэння	Нікея^[d], Віфінія[1]
Дата смерці	каля 120 да н.э.
Месца смерці	мерк. Родас, Старажытная Грэцыя
Грамадзянства	Пергамскае царства
Род дзейнасці	астраном, матэматык, географ
Навуковая сфера	астраномія
Узнагароды	International Space Hall of Fame^[d] (2004)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гіпарх (каля 190, Нікея—125 д.н.э.) — старажытнагрэчаскі навуковец, адзін з пачынальнікаў астраноміі. Жыў і працаваў у Александрыі.

Адзін з першых, хто пачаў карыстацца ў астраноміі метадамі сферычнай трыганаметрыі. Павысіў дакладнасць назіранняў, выкарыстаўшы крыж з ніцей у вугламерных інструментах (секстантах і квадрантах) для нацэльвання на свяціла.

Увёў геаграфічныя каардынаты — шырату і даўгату, і яго можна лічыць заснавальнікам матэматычнай геаграфіі.

Склаў вялікі на той час каталог пазіцый 850 зорак, падзяліў зоркі паводле бляску на 6 ступеней (зорных велічынь).

Лічыў Зямлю нерухомай, а ў тлумачэнні руху планет следаваў тэорыі эпіцыклаў.

Стварыў першыя матэматычныя тэорыі бачнага руху Сонца і Месяца, і тэорыі зацьменняў. Склаў табліцы пазіцый Сонца і Месяца, якія дазвалялі прадказваць моманты зацьменняў з дакладнасцю да 1—2 гадз.

Правільна вызначыў памеры Месяца і яго адлегласць ад Зямлі. На аснове назіранняў сваіх папярэднікаў і сваіх уласных вызначыў працягласць сонечнага года з дакладнасцю да 6 хв.

Крыніцы

1. MacTutor History of Mathematics archive — 1994.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>

Спасылкі

• Hipparchus of Rhodes (The MacTutor History of Mathematics archive) Архівавана 23 кастрычніка 2007.
• Stern D. P. The Moon's Distance by Hipparchus
• Біяграфія Гіпарха на сайце Кембрыджскага ўніверсітэта
• Duke D. Articles on the history of ancient astronomy Архівавана 6 лютага 2007.
• Rawlins D. Ancient Star Catalog
• Ulansey D. Hipparchus's understanding of the precession
• Josée Sert Hipparchus and the precession of the equinoxes Архівавана 30 красавіка 2008.