Дзіванна звычайная

Дзіванна звычайная

Агульны выгляд квітучыя расліны
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Verbascum thapsus L., 1753


Сістэматыка
на Віківідах

Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  33394
NCBI  39388
EOL  578530
GRIN  t:41150
IPNI  770183-1
TPL  kew-2453334

Дзіва́нна звыча́йная[3][4][5] (Verbascum thapsus) — двухгадовая травяністая расліна, від рода дзіванна (Verbascum) сямейства залознікавых (Scrophulariaceae).

Дзіванна звычайная, дзяванна, каўтунічнік, панна-дзяванна[6], дзевана, дзівана, дзівана белая, дзівана касматая, касмак, лісяк, трава касматая, шальнік[7][8][9], дзівена[10], мядзве́джае ву́ха[4].

Батанічнае апісанне

[правіць | правіць зыходнік]
Батанічная ілюстрацыя з кнігі К. А. М. Ліндмана Bilder ur Nordens Flora. 1917—1926

Двухлетнік вышынёй 50—150 см, з моцным сцяблом, укрытым попельпа-белым лямцавым апушэннем. Лісце падоўжана-эліпсоіднае, крыламі сыходзіць па сцябле. Цвіце ў чэрвені — верасні. Кветкі светла-жоўтыя, у густой коласападобнай гронцы[4].

Распаўсюджанне і экалогія

[правіць | правіць зыходнік]

Дзіванна звычайны распаўсюджаны амаль паўсюль у свеце. Прыродны арэал — Макаранезія, Еўразія. Занесены і натуралізаваўся ў Аўстраліі і Новай Зеландыі, у Паўночнай і Паўднёвай Амерыцы.

На тэрыторыі былога СССР распаўсюджаны ў Беларусі, Украіне, Прыбалтыцы, еўрапейскай частцы Расіі, на Каўказе і Алтаі, у Усходняй Сібіры, а таксама ў Сярэдняй Азіі.

Расце на схілах, пясчаных мясцінах, на лясных палянах, сярод хмызняку[4].

Значэнне і выкарыстанне

[правіць | правіць зыходнік]

Як лекавая расліна вядома з Сярэднявечча. Шырока выкарыстоўваецца ў народнай медыцыне[4].

Дзіванна звычайны — добры пылканос. Пылок з дзіванны пчолы збіраюць у вялікай колькасці і часам цалкам забіваюць ёю соты[11].

Зноскі

  1. Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
  2. Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
  3. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 138. — 160 с. — 2 350 экз.
  4. а б в г д Дзіванна // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 2. Гатня — Катынь / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 522 с. — 10 000 экз.
  5. Назва Дзіванна звычайная згодна з Я. П. Шмярко, І. П. Мазан. Лекавыя расліны ў комплексным лячэнні. — Мн: Навука і тэхніка, 1989. — С. 388. — 399 с. — ISBN 5-343-00120-3.
  6. З. Верас. Беларуска-польска-расейска-лацінскі ботанічны слоўнік. — Вільня, Субач 2: Выданне газеты «Голас беларуса», Друкарня С. Бэкэра, 1924.
  7. Анненков Н.  (руск.) Ботанический словарь, Спб, 1878
  8. Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927
  9. Чоловский К. Опыт описания Могилевской губернии. По программе и под редакцией А. С. Дембовецкого, кн. I. Могілев.
  10. Добровольский В. Н. Смоленский областной словарь. Смоленск, 1914
  11. Абрикосов Х. Н. и др. Коровяк // Словарь-справочник пчеловода / Сост. Федосов Н. Ф.. — М.: Сельхозгиз, 1955. — С. 154. Архівавана 7 студзеня 2012.