Дубінкі (Літва)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Дубінкі.
Мястэчка
Дубінкі
літ.: Dubingiai
Герб
Герб
Краіна
Павет
Раён
Сянюнія
Каардынаты
Першая згадка
1334
Вышыня цэнтра
183 м
Насельніцтва
  • 208 чал. (2011)
Часавы пояс
Дубінкі на карце Літвы
Дубінкі (Літва) (Літва)
Дубінкі (Літва)

Дубінкі[1], таксама Дубінгей (літ.: Dubingiai) — мястэчка ў Маляцкім раёне Уцянскага павета Літвы, на беразе возера Асвяя. Адміністрацыйны цэнтр Дубінкаўскай сянюніі.

Месцяцца за 20 км на поўдзень ад Малятаў, за 50 км на паўночны ўсход ад Вільні. Згодна з сучаснай афіцыйнай літоўскай класіфікацыяй мястэчка належыць да этнаграфічнага рэгіёну Аўкштота.

Гісторыя

[правіць | правіць зыходнік]

Дубінкаўская зямля ўпершыню згадваецца ў 1334 годзе[2]. У 1373 і 1377 гадах Дубінкі пацярпелі ад нападаў крыжакоў. У пачатку XV стагоддзя вялікі князь Вітаўт збудаваў каля Дубінак драўляны[3] замак, у якім заснаваў касцёл Святога Духа.

У канцы XV стагоддзя вакол замка ўтварылася мястэчка. Да пачатку XVI стагоддзя Дубінкі разам з Майшаголай кіраваліся каралеўскімі намеснікамі, пасля сталі ўласнасцю Радзівілаў, а Юрый Радзівіл распачаў тут узводзіць мураваны замак. Па яго смерці ў 1541 годзе мястэчка перайшло да яго сына Мікалая Радзівіла «Рудага», які ў 1564 годзе прыняў кальнівісцкае веравызнанне і перарабіў касцёл на кальвінскі збор. Той зрабіўся месцам пахавання біржанска-дубінкаўскай лініі роду Радзівілаў[4].

У другой палове XVI—XVII стагоддзях цэнтр Дубінкаўскага княства. У 1547—1548 гадах тут жыла Барбара Радзівіл. У XVII стагоддзі Дубінкі складаліся з дзвюх частак на розных берагах возера — Ціванішак і Лаўрыканцаў[4]. У 1651 годзе ў мястэчку было 67 дымоў (каля 450 жыхароў), аднак у 1661 годзе ў выніку ваенных спусташэнняў іх колькасць скарацілася да 12[4].

У 1682 годзе ў Дубінках адбыўся сінод кальвінісцкай царквы Вялікага Княства Літоўскага. У 1777 годзе ў мястэчку адкрылася парафіяльная школа.

Замчышча на літаграфіі з малюнку Напалеона Орды

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай 1795 года мястэчка апынуліся ў складзе Расійскай імперыі. З 1808 года — ва ўладанні Тышкевічаў.

З 1918 года — у складзе Літвы, летняя рэзідэнцыя прэзідэнта Антанаса Смятоны.

23 чэрвеня 1944 годзе мясцовае падраздзяленне Арміі Краёвай ўчыніла гвалт над больш чым 20 жыхарамі-літоўцамі[5][6] ў адказ за ранейшыя адпаведныя дзеянні да польскіх жыхароў Гліцішкаў літоўскімі калабарацыяністамі[5][6].

У пачатку XXI стагоддзя на Замкавай гары ў Дубінках праводзіліся археалагічныя раскопкі, падчас якіх былі знойдзены астанкі Радзівілаў. Па аналізе ДНК літоўскія і польскія спецыялісты здолелі ідэнтыфікаваць косці Мікалая Радзівіла Чорнага і Мікалая Радзівіла Рудага. 5 верасня 2009 года астанкі стрыечных братоў былі ўрачыста перахаваныя ў адрэстаўраваных руінах кальвінскага збору[7].

Насельніцтва

[правіць | правіць зыходнік]
  • 1866 — 363 чал., з іх 241 каталік, 102 іўдзеі, 20 праваслаўных.[8]
  • 1897 — 363 чал.
  • 1923 — 265 чал.
  • 1959 — 102 чал.
  • 1970 — 130 чал.
  • 1989 — 253 чал.
  • 2001 — 229 чал.
  • 2011 — 208 чал.

Славутасці

[правіць | правіць зыходнік]
  • Замчышча, падмуркі збору (XVII ст.)
  • Могілкі каталіцкія, званіца касцёла (1672)

Страчаная спадчына

[правіць | правіць зыходнік]
  • Касцёл Св. Георгія (1672)

Галерэя

[правіць | правіць зыходнік]
  • Мост да Замчышча
    Мост да Замчышча
  • Падмуркі збору
    Падмуркі збору
  • Званіца
    Званіца

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі : у 4 т. / Дзяржаўны камітэт па маёмасці Рэспублікі Беларусь, Рэспубліканскае унітарнае прадпрыемства «Белкартаграфія»; рэдкалегія: В. Л. Насевіч (галоўны рэдактар) [і інш.]. — Мінск: Белкартаграфія. — Т. 3 / [рэд. В.Л. Насевіч]. — 352 с., іл. с. — ISBN 978-985-508-298-0. С. 80.
  2. ↑ ЭнцВКЛ 2010, с. 205.
  3. ↑ Дубінкаўскі замак // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Т. У. Бялова (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2010. — Т. 3: Дадатак. А — Я. — С. 205. — 696 с. — ISBN 978-985-11-0487-7 (т. 3), ISBN 985-11-0315-2.
  4. ↑ а б в ЭнцВКЛ 2010, с. 206.
  5. ↑ а б Tadeusz Piotrowski. «Poland's Holocaust». — McFarland & Company, 1997. — С. 168—169. — ISBN 0-7864-0371-3.
  6. ↑ а б Litewska prokuratura przesłuchuje weteranów AK (польск.). Gazeta Wyborcza (7 чэрвеня 2010).
  7. ↑ Marcin Szymaniak, Robert Mickiewicz. Litwa żegna Radziwiłłów (польск.)(недаступная спасылка). газета «Rzeczpospolita» (3 кастрычніка 2010). Архівавана з першакрыніцы 5 лютага 2015. Праверана 8 кастрычніка 2014.
  8. ↑ Dubinki // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom II: Derenek — Gżack (польск.). — Warszawa, 1881. S. 191

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]