Еўракамунізм

Еўракамунізм — тэрмін, які пазначае палітычныя змены, якія адбыліся ў камуністычных партыях Заходняй Еўропы (асабліва французскай, італьянскай, іспанскай і брытанскай) на працягу 1970-х гг., уключаючы распрацоўку нацыянальных, ліберальных і дэмакратычных стратэгій для дасягнення сацыялізму. У кнізе «Еўракамунізм і дзяржава» (1977) Сант'яга Карыльё — іспанскі камуністычны лідар — адхіліў расійскую мадэль рэвалюцыйнага сацыялістычнага развіцця як неадпаведную з часовым капіталістычным грамадствам. Адзіны шлях камуністычных партый — «дэмакратычны, шматпартыйны,

Камунізм Канцэпцыя Марксісцкая філасофія Класавая барацьба Інтэрнацыяналізм Камуністычная партыя Ідэалогіі Марксізм Марксізм-ленінізм Трацкізм Сталінізм Цітаізм Мааізм Сталінізм-хаджаізм Чучхэ Геварызм Левы камунізм Камунізм рабочых саветаў Анарха-камунізм Рэлігійны камунізм Еўракамунізм Нацыянальны камунізм Інтэрнацыяналы Міжнароднае таварыства працоўных Другі Інтэрнацыянал Камуністычны інтэрнацыянал Чацвёрты Інтэрнацыянал Асобы Карл Маркс Фрыдрых Энгельс Уладзімір Ленін Роза Люксембург Іосіф Сталін Леў Троцкі Маа Цзэдун Іншае Анархізм Антыкапіталізм Антыкамунізм Камуністычныя краіны Камуністычная сімволіка Крытыка камунізму Дэмакратычны цэнтралізм Дыктатура пралетарыяту Гісторыя камунізму Левыя Люксембургізм Новы клас Новыя левыя Пост-камунізм Прымітыўны камунізм Сацыялізм Сталінізм Сацыяльная эканоміка Цітаізм СССР

парламенцкі». Еўракамуністы падкрэслівалі сваю незалежнасць ад савецкага ўрада, які крытыкаваўся за ўнутраныя рэпрэсіі ў дачыненні да дысідэнтаў і за ваеннае ўварванне ў Чэхаславакію ў 1968 г.^[1]

Тэзісы еўракамунізма

Для еўракамунізма характэрныя тры асноўныя тэзісы:

• СССР — не адзіная мадэль сацыялістычных пераўтварэнняў. Кожная партыя дзейнічае ў спецыфічных нацыянальных умовах і павінна распрацоўваць праграмы ў адпаведнасці з гэтымі ўмовамі.
• Неабходна аб'яднанне ўсіх прагрэсіўных сіл (рабочыя, сяляне, інтэлігенцыя, студэнцтва, жанчыны, служыцелі царквы, прадстаўнікі сярэдніх класаў) «у імя дэмакратычнага і сацыялістычнага абнаўлення грамадства», для ізаляцыі рэакцыйных груп і для супрацьстаяння «няздольнасці капіталізму задаволіць агульныя патрэбы развіцця грамадства»
• Камуністычныя партыі павінны перабудавацца, дэмакратызаваць аргструктуры і ўвесці ва ўжытак унутрыпартыйныя дыскусіі. Ім варта прызнаць уплыў змяніўшыхся эканамічных адносін на структуру класаў (скарачэнне колькасці традыцыйнага працоўнага класа і з'яўленне новых груп) і трансфармавацца, інакш ёсць рызыка страціць як свой законны статус, так і выбаршчыкаў. Кампартыя Італіі спрабавала пайсці на «гістарычны кампраміс» з хрысціянскімі дэмакратамі, што, магчыма, дазволіла б ёй увайсці ва ўрад. Аднак гэтая спроба была блакаваная забойствам Альда Мора ў 1978 г.^[2]

Гісторыя еўракамунізму

"Пражская вясна"

Пражская вясна, а ў прыватнасці яе падаўленне савецкімі войскамі, стала паваротным момантам для камуністычнага лагеру. Лідар Румыніі, Нікалае Чаўшэску, раскрытыкаваў савецкае кіраўніцтва, тым самым падтрымаў дзеяньні Аляксандра Дубчака. Тое ж самае зрабілі камуністычныя партыі Францыі, Італіі, Іспаніі, Фінляндыі^[3]. Менавіта пасля "пражскай вясны" ў кампартыях Заходняй Еўропы і пачаліся еўракамуністычныя перамены

Перамены ў заходнееўрапейскіх камуністычных партыях

Некаторыя камуністычныя партыі з моцнай падтрымкай насельніцтва, у прыватнасці Італьянская камуністычная партыя і Камуністычная партыя Іспаніі прыняла еўракамунізм з вялікім энтузіязмам. У Камуністычнай партыя Фінляндыі дамінавалі еўракамуністы. У 1980-я гады традыцыйная, прасавецкія фракцыя адкалолася, называючы галоўнаю частку партыі рэвізіяністамі. Па меншай меры адна масавая партыя, Французская камуністычная партыя (ФКП) і многія дробныя партыі рашуча выступалі супраць еўракамунізму да канца СССР (хоць ФКП зрабіла кароткі паварот да еўракамунізму ў сярэдзіне-канцы 1970-х гадоў).

Далнейшае развіццё

Еўракамунізм шмат у чым быў толькі плацдармам для змены палітычнай структуры еўрапейскіх левых. Некаторыя - у асноўным італьянцы - сталі сацыял-дэмакратамі, у той час як іншыя, як галандская кампартыя, сталі "зялёнымі", а французская кампартыя вынікала савецкім указанням на працягу 1980-ых.

Ідэі еўракамунізму выйгралі па меншай меры, частковае прызнанне за межамі Заходняй Еўропы. Вядомымі рухамі за межамі Еўропы былі: Рух за сацыялізм (Венесуэла), Японская Камуністычная партыя, Камуністычная партыя Мексікі і Камуністычная партыя Аўстраліі^[4]. Міхаіл Гарбачоў у сваіх мемуарах таксама ставіцца станоўча да еўракамунізму.

Распад Савецкага Саюза і канец халоднай вайны паставіла практычна ўсе левыя партыі ў Еўропе ў цяжкае становішча. Некаторыя з іх зрабілі неаліберальныя рэформы, некаторыя еўракамуністы перажылі раскол з правымі фракцыямі, некаторыя прынялі сацыял-дэмакратыю як галоўную ідэю, але і шмат партый імкнуліся захаваць некаторыя камуністычныя пазіцыі.

Крытыка еўракамунізму

Крытыкі еўракамунізму зыходзіць з двух бакоў - з левай і правай. Так, левыя крытыкі (трацкісты, хаджаісты і пр.) абвінавачваюць еўракамунізм у нацыяналізме і антыкамунізме^[5]. Правыя крытыкі абвінавачвалі еўракамунізм і еўракамуністаў у нежаданні спыняць супрацоўніцтва з СССР.

Еўракамуністычныя партыі

• Французская камуністычная партыя
  
• Камуністычная партыя Іспаніі
  
• Італьянская камуністычная Партыя
  
• Беларуская партыя аб’яднаных левых «Справядлівы свет»
  

Гл.таксама

• Марксізм
• Марксізм-ленінізм
• Камунізм

Зноскі

1. Вызначэнне
2. Тэзісы
3. Хитченс, Крыстафер (25 жніўня 2008 года). "Слоўная рэвалюцыя. Як Пражская вясна зламаў галоўную спружыну сусветнага камунізму".
4. Бухарын Н. І. Выбраныя працы аб стане і пераходу да сацыялізму. Армонк, N.Y.: М.Е. Шарп, 1982. р. XXI
5. Энвэр Ходжа «Еўракамунізм - гэта антыкамунізм»