Жабрыца парэзнікавая

Жабрыца парэзнікавая
Батанічная ілюстрацыя з 3-га выдання кнігі English Botany (1865)
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя[1] Клас:  Двухдольныя[2] Парадак:  Парасонакветныя Сямейства:  Парасонавыя Падсямейства:  Apioideae Трыба:  Selineae Род:  Жабрыца Падрод:  Парэзнік Від:  Жабрыца парэзнікавая
Міжнародная навуковая назва
Seseli libanotis (L.) W.D.J.Koch, 1824
Сінонімы
Libanotis pyrenaica (L.) Bourg., 1879
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   29871 NCBI   63037 EOL   581460 GRIN   t:406726 IPNI   848608-1 TPL   kew-2479607

Жабры́ца парэзнікавая^[3] (Seseli libanotis) — від травяністых раслін з роду Жабрыца (Seseli) сямейства Парасонавыя (Apiaceae).

Апісанне

Двухгадовая або шматгадовая расліна. Корань белы, тоўсты. Вышыня 40—120 см. Сцябло разгалінаванае, вельмі глыбока жалабковае, верхняя частка і вузлы валасістыя, рэшткі старога лісця на аснове. Лісце чаргуецца, ніжнія сцёблы чарашковыя, верхнія лісты без чарашкоў, аснова похвападобная. Ліставая пласціна ад вузка выцягнутай да трохкутнай 1—2 разы перыстарассечаная. Лісточкі вельмі тонка лопасцевыя, пухнатыя, з ніжняга боку блакітна-зялёныя. Суквецце — складаны парасон. Першасныя і другасныя парасоны (30—40) з вузкімі, махнатымі прыкветкамі. Вяночак радыяльна-сіметрычны або злёгку няроўны, белы (часам злёгку чырванаватага колеру), да 5 мм шырынёй, вонкавая паверхня валасатая, пялёсткі 5, зубчастыя, кончыкі звернутыя ўнутр. Плод: ад шырокаэліптычнай да яйкападобнай формы, даволі плоскі, 2-секцыйны, тоўста-рабрысты, карычневы, даўжынёй 2.5—4 мм схізакарпій^[4].

Распаўсюджанне

Распаўсюджаны ў Еўропе, Заходняй Азіі і Марока^[5][6].

Ва Украіне від расце на ўсёй тэрыторыі, у Крыме рэдка^[7].

Таксанамія

У самастойны падвід або від часам вылучаецца Seseli intermedium (Rupr.) Vodop. [= Seseli libanotis subsp. intermedium (Rupr.) P.W.Ball] — Парэзнік прамежкавы^[8][9][10], адрозны аднакроць або двойчы пёрыстым ніжнім лісцем, долі яго яйкападобныя, няроўназубчастыя або пёрыста-рассечаныя, тупыя або тупаватыя. У намінатыўнага падвіду ніжняе лісце двойчы ці тройчы пёрыстае, долі яго лінейныя, даўгаватыя або ланцэтныя, часта серпападобна выгнутыя, вострыя.

Сінонімы

• Ammi daucifolium Scop., 1771
• Athamanta caucasica Fisch. & C.A.Mey., 1837
• Athamanta collina Salisb., 1796
• Athamanta daucoides J.F.Gmel., 1791
• Athamanta libanotis L., 1753basionym
• Athamanta oreoselinum Huds., 1762
• Athamanta pubescens Retz., 1783
• Athamanta pyrenaica (L.) Jacq., 1773
• Athamanta riviniana Host ex Steud., 1840
• Balinotella libanotis (L.) Soják, 1982
• Bubon libanotis (L.) Dumort., 1827
• Bubon pyrenaicus (L.) Dumort., 1827
• Crithmum pyrenaicum L., 1753
• Libanotis athamanthoides DC., 1830
• Libanotis daucifolia (Scop.) Rchb., 1832
• Libanotis intermedia Rupr., 1845
• Libanotis montana Crantz, 1767typus
• Libanotis pyrenaica (L.) Bourg., 1879
• Ligusticum athamanthoides Spreng., 1813
• Seseli athamanthoides (Spreng.) Beck, 1895
• Seseli intermedium (Rupr.) Vodop., 1979
• Selinum libanotis (L.) E.H.L.Krause, 1904

і іншыя.

Галерэя

• 
  лісток
• 
  Суквецці
• 
  Батанічная ілюстрацыя Якаба Штурма з кнігі «Deutschlands Flora in Abbildungen», 1796

Зноскі

1. Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
2. Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
3. Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 2. Гатня — Катынь / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 522 с. — 10 000 экз.
4. NatureGate (нявызн.). Праверана 06.03.2019. (англ.)
5. plantsoftheworldonline.org (нявызн.). (англ.)
6. bgbm.org (нявызн.). (англ.)
7. Доброчаева Д. Н., Котов М. И., Прокудин Ю. Н., и др. Определитель высших растений Украины. — К.: Наукова думка, 1987. — С. 234. (руск.) (укр.)
8. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 74. — 160 с. — 2 350 экз.
9. Анненков Н.  (руск.) Ботанический словарь, Спб, 1878
10. Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927

Літаратура

• Сімановіч Л. Г. Жабрыца // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 2. Гатня — Катынь / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 522 с. — 10 000 экз. — С. 283.
• Лyговые травянистые растения. Биология и охрана: Справочник/ Губанов И. А., Киселева К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. — М.: Агропромиздат, 1990. — 183 с. (руск.)
• Доброчаева Д. Н., Котов М. И., Прокудин Ю. Н., и др. Определитель высших растений Украины. — К.: Наукова думка, 1987. — С. 234. (руск.) (укр.)

Спасылкі

• Жабрица порезниковая: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
• Жабрица // Проект «Архив природы России» Архівавана 23 лістапада 2019. (руск.)