Жан-Франсуа Шампальён

Жан-Франсуа Шампальён
фр.: Jean-François Champollion
Жан-Франсуа Шампальён. Партрэт працы Леона Канье (1831) (Léon Cogniet 1794 –1880), Луўр, Парыж
Дата нараджэння	23 снежня 1790(1790-12-23)[1][2]^[…]
Месца нараджэння	Фіжак^[d], Каралеўства Францыя[1][3]^[…]
Дата смерці	4 сакавіка 1832(1832-03-04)[1][2]^[…] (41 год)
Месца смерці	Парыж, Ліпеньская манархія[1][4]^[…]
Месца пахавання	Пер-Лашэз Grave of Champollion^[d]
Грамадзянства	Францыя
Бацька	Jacques Champollion^[d]
Жонка	Rosine Blanc^[d]
Род дзейнасці	егіптолаг
Навуковая сфера	гісторыя, лінгвістыка, археалогія, егіпталогія
Месца працы	Калеж дэ Франс[5] Грэнобльска-Альпійскі ўніверсітэт
Альма-матар	University of Grenoble^[d] Калеж дэ Франс Нацыянальны інстытут усходніх моў і цывілізацый^[d] ліцэй Стэндаля^[d] (жнівень 1807)
Навуковы кіраўнік	Antoine Isaac Silvestre de Sacy^[d]
Вядомыя вучні	Francesco Salvolini^[d] і Karl Richard Lepsius^[d]
Вядомы як	заснавальнік егіпталогіі, які здолеў расшыфраваць егіпецкія іерогліфы
Член у	Société Asiatique^[d] Акадэмія надпісаў і прыгожай славеснасці^[d] (1832)[6][7] Германскі археалагічны інстытут Нідэрландская каралеўская акадэмія навук Расійская акадэмія навук Каралеўская акадэмія славеснасці, гісторыі і антыкварыяту^[d] Турынская акадэмія навук^[d][3] Académie delphinale^[d][8] Акадэмія прыгожых мастацтваў^[d]
Узнагароды	Кавалер тасканскага ордэна Святога Джузэпэ (Святога Іосіфа)
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Жан-Франсуа Шампальён (фр.: Jean-François Champollion; 23 снежня 1790 — 4 сакавіка 1832) — французскі гісторык-арыенталіст і лінгвіст, заснавальнік егіпталогіі.

Дзякуючы праведзенай ім расшыфроўцы тэксту Разецкага каменя 14 верасня 1822 г. зрабілася магчымым чытанне егіпецкіх іерогліфаў і далейшае развіццё егіпталогіі як навукі.

Біяграфічныя звесткі

Вучыўся ў Школе ўсходніх моў у Калеж дэ Франс (1807—09). 3 1809 выкладаў ва ўніверсітэце Грэнобля (з 1818 прафесар). Быў членам Французскага Геаграфічнага таварыства.

Пасля шматгадовай працы над дэшыфроўкай егіпецкіх іерогліфаў у 1822 прачытаў надпіс на Разецкім камені; распрацаваў прынцыпы дэшыфроўкі і вызначыў паслядоўнасць развіцця егіпецкага іерагліфічнага пісьма (іерагліфічнае, іератычнае, дэматычнае). У 1824—26 вывучаў егіпецкія помнікі ў музеях Італіі, потым працаваў хавальнікам Егіпецкага музея ў Луўры. У 1828—30 кіраваў экспедыцыяй у Егіпет, сабраў і скапіраваў шмат егіпецкіх тэкстаў, помнікаў і выяў. У 1831 узначаліў першую ў свеце кафедру егіпталогіі ў Калеж дэ Франс. Склаў першыя граматыку і слоўнік старажытнаегіпецкай мовы.

Гл. таксама

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Jean-François Champollion
• Егіпецкія іерогліфы
• Разецкі камень
• Копцкая мова

Зноскі

1. Jean-François Champollion // Encyclopædia Britannica
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
2. https://www.umass.edu/wsp/philology/gallery/champollion.html
3. www.accademiadellescienze.it Праверана 1 снежня 2020.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107212659"></a>
4. http://www.nytimes.com/1999/08/29/travel/figeac-s-flair-for-the-egyptian.html
5. list of professors at Collège de France
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3253460"></a>
6. www.aibl.fr
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107213385"></a>
7. https://aibl.fr/academiciens-depuis-1663/ Праверана 3 красавіка 2023.
8. http://www.academiedelphinale.com/images/lettre-mensuelle/lettreAcademieDelphinale-06-juin-juillet-aout-2020.pdf

Спасылкі

• Шампальён Ж. Пра егіпецкі іерагліфічны алфавіт.
• Музей Жан-Франсуа Шампальён ў Фіжаку (фр.) Архівавана 11 сакавіка 2008.
• «Егіпецкая граматыка» Ж.-Ф. Шампальёна (фр.)
• Champollion J.F. Panthéon égyptien
• Champollion J.F. Lettre à M. Dacier