Зарніца

Зарніца
Зарніца звычайная (Linaria vulgaris)
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Ясноткакветныя Сямейства:  Трыпутнікавыя Трыба:  Antirrhineae Род:  Зарніца
Міжнародная навуковая назва
Linaria Mill., (1753)
Сінонімы
Trimerocalyx (Murb.) Murb.
Тыпавы від
Зарніца звычайная (Linaria vulgaris)
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   33210 NCBI   43170 EOL   467241 GRIN   g:6852 IPNI   37780

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Зарніца (значэнні).

Зарні́ца^[1][2] (Linaria) — род кветкавых раслін сямейства Трыпутнікавыя (Plantaginaceae).

Батанічнае апісанне

Аднагадовыя, двухгадовыя і шматгадовыя травяністыя расліны з прамастойным ці галінастым сцяблом вышынёю да 1 м. Лісце сядзячае, чаргаванае або кальчаковае. Кветкі няправільныя з трубчастым, двухгубым вяночкам жоўтага, чырвонага, белага, сіняга і іншага колеру, з моцна развітым нектарнікам, сабраныя ў верхавінкавыя суквецці. Плод — шматнасенная каробачка.

Арэал

Адрозніваецца больш за 150 відаў. Пашыраны пераважна ў Еўропе, Азіі, Паўночнай Амерыцы. На тэрыторыі Беларусі як дзікарослыя трапляюцца ўсюды зарніца звычайная, або лянок (Linaria vulgaris)^[3] у паўднёвых раёнах — зарніца жаўтазелялістая (Linaria genistifolia). Растуць на палях, лугах, у лясах, каля дарог. У культуры вырошчваюць зарніцу мяса-чырвоную (Linaria incarnata), якая зрэдку трапляецца як здзічэлая.

Віды

Linaria arvensis. Батанічная ілюстрацыя Якаба Штурма з кнігі «Deutschlands Flora in Abbildungen», 1796

Спіс некаторых відаў^[4][5]:

• Linaria amethystea Hoffmanns. & Link
• Linaria araratica Tzvelev
• Linaria arvensis (L.) Desf. — Цэнтральная і Паўднёвая Еўропа, Паўночная Афрыка
• Linaria bipartita (Vent.) Willd. — Зарніца двухраздзельная^[2] — Марока
• Linaria buriatica Turcz. ex Benth. — Усходняя Сібір, Кітай
• Linaria dalmatica (L.) Mill. — Балканы, Іран, Турцыя
• Linaria genistifolia (L.) Mill. — Зарніца шыракалістая, ці Зарніца жаўтазелялістая — Еўропа, Каўказ, Алтай, Заходняя Сібір, Казахстан, Турцыя
• Linaria hirta Moench
• Linaria incarnata (Vent.) Spreng. — Зарніца мяса-чырвоная — Марока, Партугалія, Іспанія
• Linaria incompleta Kuprian. 
• Linaria japonica Miq. — Сахалін, Курыльскія астравы, Японія, Паўночна-Усходні Кітай, Карэйскі паўвостраў
• Linaria maroccana Hook.f. — Марока (Атлас)
• Linaria micrantha (Cav.) Hoffmg.
• Linaria pinifolia (Poir.) Thell. — Алжыр, Туніс
• Linaria loeselii Schweigg.
• Linaria pseudolaxiflora Lojac. — эндэмік вострава Мальта і суседніх Пелагскіх астравоў
• Linaria purpurea (L.) Mill. — Італія, у тым ліку Сіцылія
• Linaria repens (L.) Mill.
• Linaria saxatilis (L.) Chaz. — Партугалія, Іспанія
• Linaria spartea (L.) Chaz.
• Linaria supina (L.) Chaz. — Швейцарыя, Італія, Францыя, Партугалія, Іспанія
• Linaria triornithophora (L.) Cav.
• Linaria triphylla (L.) Mill.
• Linaria tristis Mill.
• Linaria vulgaris Mill. — Зарніца звычайная, ці Лянок, ці Блашчынец, ці Блашчычнік, ці Лясная льніца, ці Польны лянок, ці Чысцец, ці Загіб, ці Кароўе масла, ці Матачнік — Еўропа, Турцыя, Сібір, Далёкі Усход, Кітай

Значэнне

Лекавыя, меданосныя і дэкаратыўныя расліны. Некаторыя віды (напр., зарніца звычайная (Linaria vulgaris)) — пустазелле, атрутныя.

Зноскі

1. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 75. — 160 с. — 2 350 экз.
2. Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 2. Гатня — Катынь / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 522 с. — 10 000 экз.
3. Назва Зарніца звычайная згодна з Я. П. Шмярко, І. П. Мазан. Лекавыя расліны ў комплексным лячэнні. — Мн: Навука і тэхніка, 1989. — С. 388. — 399 с. — ISBN 5-343-00120-3.
4. Паводле сайта GRIN (гл. раздзел Спасылкі)
5. Linaria у базе даных NCBI

Літаратура

• Зарніца // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 6: Дадаізм — Застава / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 6. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0106-0 (т. 6). — С. 538.
• Дзмітрыева С. А., Луніна Н. М. Зарніца // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 2. Гатня — Катынь / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 522 с. — 10 000 экз. — С. 337.

Спасылкі

• Льнянка: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
• Linaria (англ.) // The Plant List