Канстанцін Андрэевіч Тон

Канстанцін Андрэевіч Тон
Канстанцін Андрэевіч Тон
Дата нараджэння	26 кастрычніка (6 лістапада) 1794
Месца нараджэння	Санкт-Пецярбург, Расійская імперыя;
Дата смерці	25 студзеня (6 лютага) 1881 (86 гадоў)
Месца смерці	Санкт-Пецярбург, Расійская імперыя;
Месца пахавання	Волкаўскія могілкі[d];
Грамадзянства	Расійская імперыя;
Бацька	Andreas Thon[d]
Альма-матар	Імператарская Акадэмія мастацтваў (1815); Петрышуле[d];
Месца працы	Імператарская Акадэмія мастацтваў;
Член у	Акадэмія прыгожых мастацтваў[d]; Маскоўскае архітэктурнае таварыства[d];
Уплыў на	Міхаіл Антонавіч Тамарынскі[d]
Узнагароды	;
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Канстанцін Андрэевіч Тон^[2] (руск.: Константин Андреевич Тон, ням.: Konstantin Thon; 26 кастрычніка (6 лістапада) 1794, Санкт-Пецярбург^[1] — 25 студзеня (6 лютага) 1881, Санкт-Пецярбург^[1]) — рускі архітэктар, які распрацаваў т. зв. «руска-візантыйскі стыль» храмавага дойлідства, які атрымаў шырокае распаўсюджанне ў часы кіравання Мікалая I. Сярод найбольш вядомых пабудоў — храм Хрыста Збавіцеля і Вялікі Крамлёўскі палац. Рэктар Імператарскай Акадэміі мастацтваў. Брат архітэктараў Аляксандра (руск.) (бел. і Андрэя (руск.) (бел. Тонаў.

Біяграфія

Адукацыя

Канстанцін Тон нарадзіўся ў Санкт-Пецярбургу ў сям’і абруселага нямецкага ювеліра (руск.) (бел., быў адным з трох братоў. Вучыўся ў Петрышуле (руск.) (бел. (школа пры лютэранскім прыходзе Святых Пятра і Паўла ў г. Санкт-Пецярбургу (руск.) (бел.) з 1801 па 1804 год.

У 1804 годзе Канстанцін Тон быў прыняты ў выхаванцы Імператарскай Акадэміі мастацтваў і з 1808 года адмыслова вывучаў у ёй архітэктуру пад кіраўніцтвам галоўнага настаўніка А. Н. Вараніхіна. У 1815 годзе скончыў акадэмічны курс са званнем мастака 1-й ступені і малым залатым медалём, прысуджаным яму за праект будынка сената, і быў пакінуты пры акадэміі, каб пасля быць пасланым у чужыя краі.

Першыя праекты

У 1817 годзе адбылася перамена начальства акадэміі, і Тон, пакінуўшы акадэмію, вызначыўся на службу пры новаствораным камітэце будаванняў і гідраўлічных работ (руск.) (бел. у Санкт-Пецярбургу. Акрамя таго, тады ж, ён распрацаваў праект «Нямецкага Тракціра» на Крастоўскім востраве. У пачатку 1818 года Тон склаў па зададзенай акадэміяй праграме праект кірмашу, за які ён быў пасланы на 6 гадоў у Італію.

Еўрапейская стажыроўка

У Рыме К. А. Тон заняўся вывучэннем помнікаў антычнага дойлідства і параўнаннем першахрысціянскіх храмаў з цэрквамі найноўшых часоў. Потым ён зрабіў працяглую экскурсію на поўдзень Італіі і ў Сіцылію, а па вяртанні ў Рым злажыў праект царквы ў форме старажытнай базілікі, але прыстасаванай да праваслаўнага набажэнства, прычым даў ёй звонку выгляд грэчаскіх храмаў. Услед за гэтым праектам, Тон скампанаваў па задачы Рымскай акадэміі праект шпіталя.

У 1822 годзе Тон наведаў Фларэнцыю, дзе прадставіў свае працы мясцовай акадэміі і дзякуючы ім быў прыняты ў яе члены. Пабываўшы потым у Генуі, Равене, Балонні, Мілане і Павіі, ён з’явіўся ў Жэневу, дзе склаў праект загараднага дома для былога прыдворнага ювеліра Дзюваля, а затым адправіўся праз Дыжон у Парыж і заняўся там маляваннем начыста сваіх неапалітанскіх і сіцылійскіх эцюдаў.

Вярнуўшыся ў Рым, Тон засяродзіў свае працы на рэстаўрацыі помнікаў антычнага дойлідства. Сярод іх праекты аднаўлення храма Фартуны ў Прэнестэ і, асабліва, палаца Цэзара ў Рыме на Палацінскім узгорку, даставілі Тону рэпутацыю вучонага мастака. Апошні праект звярнуў на яго ўвагу імператара Мікалая I, па загадзе якога Тон, у 1828 годзе, быў прылічаны да Кабінета Яго Вялікасці, з утрыманнем па 3000 рублёў у год.

Вяртанне ў Пецярбург

У тым жа годзе Канстанцін Тон вярнуўся ў Санкт-Пецярбург, дзе ён атрымаў даручэнне перарабіць былую канферэнц-залу Акадэміі мастацтваў у галерэю для размяшчэння гіпсавых злепкаў, зладзіць новую канферэнц-залу і наогул перарабіць некаторыя часткі будынка. Услед за тым Тон атрымаўшы званне акадэміка і пасаду прафесара 2-й ступені па частцы архітэктуры (у 1830 годзе).

У тым жа годзе, вернікі царквы святой Кацярыны, за Калінкіным мостам у Санкт-Пецярбургу, з прычыны драхласці свайго храма, задумалі збудаваць замест яго новы. У сваім праекце, прадстаўленым на конкурс, Тон надаў храму форму, якая нагадвае маскоўскія пяціглавыя саборы. Праект вельмі спадабаўся імператару, і Тону было загадана самому вырабіць яго пабудову.

Пачатак будаўніцтва Храма Хрыста Збавіцеля (1829—1836)

Яшчэ раней, у 1829 годзе, акадэміі быў перададзены на разгляд пытанне аб маскоўскім храме Хрыста Збавіцеля. Першапачаткова абраная для яго мясцовасць на Вараб'ёвых гарах (руск.) (бел. была прызнана, па розных прычынах, нязручнай, і сам праект, складзены А. Л. Вітбергам (руск.) (бел., прызнаны немагчымым; мелася быць распрацаваць новы праект для яго пабудовы ў іншым пункце Масквы. Гэтая задача была ўскладзена на Тона з абавязковай умовай, каб новы велічны храм меў старадаўні рускі стыль. Імператару вельмі спадабаўся прапанаваны Тонам новы праект храма Хрыста Збавіцеля, узвядзенне якога заняло ўсё далейшае жыццё апошняга.

Будынкі, пабудаваныя па праектах Тона

Пабудовы ў стылі класіцызму

1833—1834 Прыстань са сфінксамі ля будынка Акадэміі мастацтваў
1838—1840 Малы тэатр (пераважна інтэр’еры)
1839—1849 Інвалідны дом у Ізмайлаве (прыбудова да Пакроўскага сабора (руск.) (бел.)
1846—1847 Пастамент помніка Дзяржавіну ў Казані (руск.) (бел.

Руска-візантыйскія храмы Пецярбурга і наваколляў

1830—1837 Екацярынінская царква каля Калінкіна моста (руск.) (бел.
1834—1842 Увядзенская царква Сямёнаўскага палка (руск.) (бел.
1835—1840 Екацярынінскі сабор (руск.) (бел. у Царскім Сяле
1836—1839 Петрапаўлаўская царква Уланскага палка (руск.) (бел. ў Пецяргофе
1840—1845 Праабражэнская царква Грэнадзёрскага палка (руск.) (бел.
1842—1849 Дабравешчанская царква Коннагвардзейскага палка (руск.) (бел.
1849—1855 Міроньеўская царква Егерскага палка (руск.) (бел.

Руска-візантыйскія пабудовы ў Маскве і правінцыі

1835 Званіца Сіманава манастыра (руск.) (бел.
1837—1883 Храм Хрыста Збавіцеля
1839—1849 Вялікі Крамлёўскі палац
1844—1851 Аружэйная палата
1845—1889 Узнясенскі сабор, Ялец (руск.) (бел.
1845—1861 Багародзіца-Калядны сабор, Краснаярск (руск.) (бел.
1855—1866 Сабор Багалюбскага манастыра (руск.) (бел.
1856 Казанская царква, Ціўдыя (руск.) (бел.
1867 Петрапаўлаўская царква, Любань — сумесна з Ф. М. Сабалеўскім
Святыя вароты і Багародзіцы-Раждзественскі сабор Іпацьцеўскага манастыра

Храмы па тыпавых праектах

Сабор Ражства Найсвяцейшай Багародзіцы, Растоў-на-Доне (руск.) (бел.
Траецкі сабор, Яранск
Багалюбскі сабор, Мічурынск (руск.) (бел.
Траецкі сабор, Томск (руск.) (бел.
Святадухаўскі сабор, Петразаводск (руск.) (бел.
Сабор Задонскага манастыра (руск.) (бел.
Сабор Багаяўленскага Угліцкага манастыра
Казанская царква, Глебава (руск.) (бел.

Чыгуначныя пабудовы

1847—1851 Нікалаеўскі вакзал у Пецярбургу
1845—1852 Нікалаеўскі вакзал у Маскве
Царскасельскі вакзал у Пецярбургу (заменены Віцебскім)
1846—1851 Кругавое дэпо, Масква (руск.) (бел.

Пабудовы на Беларусі

Крыніцы

↑ ^а ^б ^в ^г Тон Константин Андреевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
↑ БелЭн 2002.

Літаратура

Тон Канстанцін Андрэевіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 486. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
Тон Константин Андреевич // Т. 26. Тихоходки — Ульяново. — М. : Советская энциклопедия, 1977. — С. 68—69. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
Славина Т. А. Константин Тон. — Л.: Лениздат (руск.) (бел., 1982. — 152 с. — (Зодчие нашего города (руск.) (бел.). — 40 000 экз.
Тон Константин Андреевич // Популярная художественная энциклопедия. Архитектура. Живопись. Скульптура. Графика. Декоративное искусство. В 2 т. / Под ред. Полевого В. М. Ред. кол.: В. Ф. Маркузон, Д. В. Сарабьянов, В. Д. Синюков (зам. гл. ред.) — М.: Издательство «Советская энциклопедия», 1986. — Книга II. М—Я, 1986. — С. 298—299. — 432 с, ил., 32 л. ил. — 200 000 экз. (руск.)
Тон, Константин Андреевич // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.

[_6f4335d92660ee79-1] а ^б ^в ^г Тон Константин Андреевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>

[FOOTNOTEБелЭн2002-2] БелЭн 2002.

[1]

[2]