Каніфас

Каніфас
Выява
Матэрыял бавоўна[1], шоўк[1], воўна[1] і Л. звычайны[d]
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Каніфас (ад нідэрл.: kanefas — канва) — добрая парусіна, састарэлая назва ільняной, трывалай, рэльефнай паласатай тканіны[2]. У Расійскай імперыі ўпершыню такая назва сустракаецца ў Статуце марскім у рэдакцыі 1724 года[3]. («Кніга Статут марскі пра ўсё, што тычыцца да добрага кіравання, у бытнасць флоту на моры…»).

З каніфасу шылі мужчынскае і жаночае адзенне, часам выкарыстоўвалі як бялізнавую тканіну. Адрознівалі разнавіднасці каніфасу базін, базін-раяль і інш. Будучы трывалым, каніфас карыстаўся поспехам у гарадской беднаты. Вырабы з каніфасу называліся каніфаснымі або каніфасавымі. Біёграф А. В. Суворава Аляксандр Петрушэўскі  (руск.) (бел., апісваючы побыт генералісімуса ў ссылцы, адзначае:

« Насіў ён звычайна каніфасны камзольчык, адна нага ў боце, другая (параненая) у туфлі; па нядзелях і іншых святах апранаў егерскую куртку і каску; у высокаўрачыстыя дні куртку замяняў фельдмаршальскім мундзірам без шыцця, але з ордэнамі.[4] »

У першым абзацы першай главы паэмы М. В. Гогаля «Мёртвыя душы  (руск.) (бел.» брычцы Чычыкава сустракаецца

« малады чалавек у белых каніфасавых панталонах, вельмі вузкіх і кароткіх[5] »

Іншыя значэнні

[правіць | правіць зыходнік]

Паводле «Такі да вялікаму паўтлумачальнаму слоўніку адэскай мовы» пісьменніка Валерыя Смірнова, які прадстаўляе збор адэскіх ідыяматычных выразаў, фраза «раз і на каніфас» азначае хуткае дасягненне якога-небудзь выніку. Гэты выраз адносіцца да блоку-каніфасу, у які закладваюцца хутка парусныя снасці[6].

У гэтым значэнні каніфас згадваецца ў песні «Дзвігун» Юлія Кіма  (руск.) (бел.:

«Шторм, мабыць, пракінуць хоча / Нас праз каніфас. / Што ж, толькі хай не пакурочыць / Камбуз або кампас[7]»

Зноскі

  1. ↑ а б в Tortora P. G., Merkel R. S. Fairchild's Dictionary of Textiles — Fairchild Fashion Media, 1996. — P. 173, 174.
  2. ↑ Словарь Даля. Архівавана з першакрыніцы 3 лістапада 2012.
  3. ↑ Этимологический словарь Макса Фасмера. Т.2 ст. 180. Архівавана з першакрыніцы 24 кастрычніка 2010.
  4. ↑ Петрушевский А. Ф. «Генералиссимус князь Суворов» Архівавана 20 верасня 2010.
  5. ↑ Мёртвые души: поэма - М. Худож. лит., 1985. - 368 с. - С.3
  6. ↑ Смирнов Валерий Павлович. БОЛЬШОЙ полуТОЛКОВЫЙ СЛОВАРЬ ОДЕССКОГО ЯЗЫКА. — Одесса: «Друк», 2002. — 488 с.
  7. ↑ Юлий Ким — Двигун (руск.). Архівавана з першакрыніцы 10 красавіка 2021.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Андреева Р. П. Канифас // Энциклопедия моды. — СПб.: Издательство «Литера», 1997. — С. 186. — ISBN 5-86617-030-2.
  • Кирсанова Р. М. Канифас // Розовая ксандрейка и драдедамовый платок: Костюм — вещь и образ в русской литературе XIX в. / под ред. Э. Б. Кузьминой. — М.: Книга, 1989. — С. 100. — 286 с. — 55 000 экз. — ISBN 5-212-00130-7.
  • Кирсанова Р. М. Канифас // Розовая ксандрейка и драдедамовый платок: Костюм — вещь и образ в русской литературе XIX в. / под ред. Э. Б. Кузьминой. — М.: Книга, 1989. — С. 234. — 286 с. — 55 000 экз. — ISBN 5-212-00130-7.
  • Канифас // Товарный словарь / И. А. Пугачёв (главный редактор). — М.: Государственное издательство торговой литературы, 1957. — Т. III. — Стб. 243—244.