Карл Веерштрас

Карл Ваерштрас (Веерштрас)
ням.: Karl Theodor Wilhelm Weierstraß
Дата нараджэння	31 кастрычніка 1815(1815-10-31)[1][2]^[…]
Месца нараджэння	Остэнфелдэ^[d], Энігерла, Варэндорф, адміністрацыйная акруга Мюнстэр, Германія[1][3]
Дата смерці	19 лютага 1897(1897-02-19)[1][2]^[…] (81 год)
Месца смерці	Берлін, Каралеўства Прусія, Германская імперыя[1][4]^[…]
Грамадзянства	Каралеўства Прусія[3]
Род дзейнасці	матэматык, настаўнік, выкладчык універсітэта, фізік
Навуковая сфера	матэматыка
Месца працы	Універсітэт Фрыдрыха-Вільгельма^[d][3] Gewerbeinstitut Berlin^[d][3] Браўнсбергскі езуіцкі калегіум^[d][3]
Альма-матар	Бонскі ўніверсітэт (1838)[3] Вестфальскі ўніверсітэт імя Вільгельма (1840)[3] Гімназія Тэадарыянум^[d] (1834)[3]
Навуковы кіраўнік	Крыстоф Гудэрман
Вядомыя вучні	С. В. Кавалеўская Д. Ф. Селіванаў
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства Corps Saxonia Bonn^[d][5] Леапальдзіна[6] Пецярбургская акадэмія навук Шведская каралеўская акадэмія навук Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Расійская акадэмія навук Пруская акадэмія навук[3] Нацыянальная акадэмія навук Італіі^[d] Баварская акадэмія навук Нацыянальная акадэмія навук ЗША Турынская акадэмія навук^[d][4]
Узнагароды	honorary doctor of the University of Königsberg^[d] (1856) медаль Гельмгольца^[d] (1892) медаль Катэніуса^[d] (1887) замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства^[d] (12 мая 1881)
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Карл Тэадор Вільгельм Веерштрас, або Карл Ваерштрас (ням.: Karl Theodor Wilhelm Weierstraß; 31 кастрычніка 1815 — 19 лютага 1897) — выдатны нямецкі матэматык, «бацька сучаснага аналізу».

Вымаўленне прозвішча па-беларуску

Карл Ваерштрас быў немцам. Па-нямецку яго прозвішча ням.: Weierstraß вымаўлялася блізка да «Ваерштрас» ці «Вайэршрасс». Прычына гэтага ў тым, што спалучэнне літар «ei» у нямецкай мове пазначае спараны гук (дыфтонг), які гучыць прыблізна як «ай» (прыклады, ням.: Weihnachten — «Вайнахтэн» — бел.: "Ражаство", ням.: Eisenbahn — «Айзэнбан» — бел.: "чыгунка"). Такім чынам, напісанне Карл Тэадор Вільхельм Ваерштрас лепш адлюстроўвае вымаўленне гэтага імені ў нямецкай мове.

Напісанне «Веерштрас» перайшло ў беларускую мову з расійскай пісьмовай традыцыі, дзе гэта імя перадаецца як руск.: Вейерштрасс. Такое напісанне ўзнікла, хутчэй за ўсё, прамой падстаноўкай кірылічных букваў замест лацінскіх літар. Пры гэтым, відавочна, не былі ўлічаны асаблівасці вымаўлення спалучэнняў літар.

Працы

• «Abhandlungen-1»// Math. Werke. Bd. 1 Berlin, 1894
• «Abhandlungen-2»// Math. Werke. Bd. 2 Berlin, 1897
• «Abhandlungen-3»// Math. Werke. Bd. 3 Berlin, 1915
• «Vorl. ueber die Theorie der Abelschen Transcendenten»// Math. Werke. Bd. 4 Berlin, 1902
• «Vorl. ueber Variationsrechnung»// Math. Werke. Bd. 6 Berlin, 1927
• Digitalized versions of Weierstraß' original publications are freely available online from the library of the Berlin Brandenburgische Akademie der Wissenschaften.

Зноскі

1. Cantor M. Weierstraß, Karl // Allgemeine Deutsche Biographie — L: 1910. — Т. 55. — S. 11–13.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q26218944"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2079"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q61751"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q25907510"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q590208"></a>
2. MacTutor History of Mathematics archive — 1994. Праверана 22 жніўня 2017.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>
3. Braunmühl A. v. Weierstrass, Karl Theodor Wilhelm // Biographisches Jahrbuch und Deutscher Nekrolog / Hrsg.: A. Bettelheim — B. — Т. 2. — S. 170–173. Праверана 4 студзеня 2022.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19142610"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q96094"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q113794"></a>
4. www.accademiadellescienze.it Праверана 1 снежня 2020.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107212659"></a>
5. Kösener Corpslisten (1910 edition) — S. 93.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15283466"></a>
6. https://www.leopoldina.org/mitgliederverzeichnis/mitglieder/member/Member/show/karl-weierstrass/ Праверана 4 студзеня 2022.

Літаратура

А. А. Гусак, Г. М. Гусак, А. А. Брычыкава Даведнік па вышэйшай матэматыцы» — Мн.: «ТетраСистемс», 2007. — С. 543.