Кафедральная плошча (Вільнюс)

Кафедра́льная плошча^[1] (літ.: Katedros aikštė) — плошча ў цэнтральнай частцы Вільнюса, у Старым Горадзе. На ім збягаюцца праспект Гедзіміна і Замкавая вуліца.

Архітэктурныя дамінанты плошчы — Кафедра Святых Станіслава і Уладзіслава і Ніжні замак (зруйнаваны расійскімі ўладамі ў 1801 годзе, адбудаваны ў 2009 годзе), помнікі архітэктуры XIV—XVIII стагоддзяў. Побач з плошчай узвышаецца Замкавая гара з Вежай Гедзіміна на ёй.

Гісторыя

Плошча сфарміравалася ў XIX ст. Спачатку тут праводзіліся ваенныя парады і кірмаш Казюкі. У 1884 годзе з усходняга і паўночнага бакоў плошчы ўтварыліся скверы. З 1885 года на плошчы раз у два гады праводзіліся сельскагаспадарчыя кірмашы. У 1892 годзе Казюкі перанеслі на Лукішскую плошчу. У 1900 годзе расійскія ўлады паставілі помнік А. Пушкіну ў скверы пры плошчы, у 1903 годзе — помнік Кацярыне II. Перад адыходам расійскіх войскаў з Вільні ў 1915 годзе гэтыя помнікі вывезлі ў цэнтральную Расію.

У 1938 годзе ўлады міжваеннай Польскай Рэспублікі правялі рэканструкцыю і ўпарадкаванне плошчы, у выніку якой яна набыла сваё цяперашняе аблічча.

У 1996 годзе на плошчы адкрылі помнік вялікаму князю Гедзіміну^[2].

Агульныя звесткі

Мае пакрыццё з бетонавых плітаў. Заходні бок плошчы замыкае вуліца Тадэвуша Урублеўскага, паўднёвы бок — вуліца Свінтарога, усходні — парк, паўночную — Кафедра і Ніжні замак. Апроч праспекта Гедзіміна і Замкавай вуліцы, да плошчы збягаюцца вуліцы Маставая, Лаўрына Гуцэвіча, Універсітэцкая і Барбары Радзівіл.

Будынкі

№ 2 — Кафедра Святых Станіслава і Уладзіслава. У 1387—1388 гадах з фундацыі Ягайлы вылося будаванне першага мураванага касцёла. Па пажары ў 1419 годзе Кафедру перабудавалі з ініцыятывы Вітаўта. У 1530-я гады касцёл перабудавалі ў стылі рэнесансу. У канцы XVIII ст. касцёл набыў сучаснае аблічча ў выніку перабудовы ў стылі класіцызму паводле праекту архітэктара Лаўрына Гуцэвіча. Побач з Кафедрай узвышаецца званіца вышынёй 57 метраў. № 4 — Ніжні замак. Мураваны замак збудавалі ў часы вялікага князя Аляксандра. З ініцыятывы вялікага князя Жыгімонта Старога замак перабудавалі ў рэнесансавым стылі. У 1544 годзе да замка дабудавалі крыло, якое пачало звацца Новым палацам. Будынак значна пацярпеў ад маскоўскіх захопнікаў у 1655—1661 гадах. У 1801 годзе ўлады Расійскай імперыі зруйнавалі помнік. У 2002—2009 гадах вялася адбудова замка. З 2013 года ў будынку дзейнічае музей.