Каўказская вайна
Каўказская вайна (1817—1864) — ваенны канфлікт паміж Расійскай імперыяй і горнымі раёнамі Паўночнага Каўказа.
Напачатку XIX ст. былі далучаны да Расіі Картлі-Кахецінскае царства (1801—1810 гг.), а таксама ханствы Паўночнага Азербайджана (1805—1813 гг.). Аднак паміж набытымі землямі і Расіяй ляжалі землі якія прысягнулі Расіі, але дэ-факта заставаліся амаль-што незалежнымі. Выправіць гэтае становішча Расія справбавала з дапамагой ваеннай моцы, на што атрымала разлютаваны супраціў.
Пасля пакарэння Вялікай Кабарды (1825 г.) галоўнымі супернікамі расійскіх войскаў сталі адыгі Чарнаморскага ўзбярэжжа і Прыкубання, Карачай і Балкарыя на Цэнтральным Каўказе, а на ўсходзе — горцы, якія аб'ядналіся ў ваенна-тэакратычную ісламскую дзяржаву -Імамат Дагестана і Чачні, якое ўзначаліў Імам Шаміль. На гэтым этапе Каўказская вайна пераплялася з вайной Расіі супраць Персіі.
З сярэдзіны 1830-х гг. канфлікт абвастрыўся ў сувязі з узнікненнем у Чачні і Дагестане рэлігійна-палітычнага руху пад сцягам газавата, якое атрымала маральную і ваенную падтрымку Асманскай імперыі, а падчас Крымскай вайны — і Вялікабрытаніі. Супраціў горцаў Чачні і Дагестана быў зламаны толькі ў 1859 г., яны здаліся. Вайна ж з адыгскімі плямёнамі Заходняга Каўказа працягвалася да 1864 г. і скончылася высяленнем часткі адыгаў у Асманскую імперыю, або на раўнінныя землі Прыкубання.
