Купена духмяная

Купена духмяная
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя[1] Клас:  Аднадольныя[2] Парадак:  Спаржакветныя Сямейства:  Спаржавыя Падсямейства:  Nolinoideae Род:  Купена Від:  Купена духмяная
Міжнародная навуковая назва
Polygonatum odoratum (Mill.) Druce, 1906
Сінонімы
Convallaria odorata Mill. Polygonatum japonicum C.Morren & Decne. Polygonatum maximowiczii F.Schmidt Polygonatum officinale All.
Падвіды
Polygonatum odoratum var. maximowiczii (F.Schmidt) Koidz. Polygonatum odoratum var. pluriflorum (Miq.) Ohwi Polygonatum odoratum var. thunbergii (C.Morren & Decne.) H.Hara
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы NCBI   82207 EOL   1014905 GRIN   t:402671 IPNI   540195-1 TPL   kew-284008

Купе́на духмяная^[3] (Polygonatum odoratum) — кветкавая расліна роду Купена (Polygonatum) сямейства Спаржавыя (Asparagaceae).

Назвы

Купена духмяная, саламонава пячатка, зязюліны ручнікі, пупнік, грыжнік^[3].

Батанічнае апісанне

Батанічная ілюстрацыя з кнігі К. А. М. Ліндмана «Bilder ur Nordens Flora», 1917—1926

Шматгадовая травяністая расліна вышынёй 30—60^[3] см, з доўгім і тоўстым вузлаватым карэнішчам. Сцябло голае, граністае, у верхняй частцы сагнутае дугой. Лісце чаргаванае, простае, суцэльнае, сядзячае, падоўжана-эліптычнае, зрэдку яйцападобнай формы, з гладкім краем. Кветкі адзіночныя або па 2 (па 3—5, радзей па 2^[4]) на кветаносах у пазухах лісця, белыя з зеленаватым адценнем. Пялёсткаў і тычынак — 6. Плод — ягада сінявата-чорнага колеру.

Расліна ядавітая.

Распаўсюджанне і экалогія

Расліна распаўсюджана на тэрыторыі Еўропы і ўмераных абласцей Азіі. Святлолюбівая, ценевынослівая расліна^[5]. Ксерафіт, мезафіт і мезатроф^[5].

Расце на лугах, узлесках і палянах, у хваёвых, мяшаных, зрэдку — шыракалістых лясах, у хмызняках на берагавых схілах. Цвіце ў маі—чэрвені. Плады паспяваюць у жніўні.

Ахоўваецца на тэрыторыі Украіны^[5] і шэрагу рэгіёнаў Расіі^[5][6].

Гаспадарчае значэнне

Дэкаратыўная і лекавая расліна. У лекавых мэтах выкарыстоўваюцца сцяблы, лісце і карэнішчы.

Маладыя парасткі і багатыя на крухмал карэнішчы ядомыя^[7].

У прыродзе з’яўляецца кормам плямістым аленям і алтайскім маралам^[7].

Зноскі

1. Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
2. Пра ўмоўнасць аднясення апісванай у гэтым артыкуле групы раслін да класа аднадольных гл. раздзел «Сістэмы APG» артыкула «Аднадольныя».
3. Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 3. Катэнарыя — Недайка / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1984. — 588 с., іл. — 10 000 экз.
4. ОВРБ 1999.
5. Купена душистая: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
6. Polygonatum odoratum (Mill.) Druce // ИАС «ООПТ России» (руск.)
7. Купена аптечная — Polygonatum odoratum // Экологический центр «Экосистема»™, А. С. Боголюбов (руск.)

Літаратура

• Купе́на // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 3. Катэнарыя — Недайка / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1984. — С. 108. — 588 с., іл. — 10 000 экз.
• Кнорринг О. Э. Род 292. Купена — Polygonatum // Флора СССР. В 30-ти томах / Главный редактор и редактор тома акад. В. Л. Комаров. — М.—Л.: Издательство Академии Наук СССР, 1935. — Т. IV. — С. 466—467. — 760 + XXX с. — 5 175 экз.
• Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 362. Polygonatum odoratum (Mill.) Druce (P. officinale All.) — Купена душистая, или лекарственная // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах. — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2002. — Т. 1. Папоротники, хвощи, плауны, голосеменные, покрытосеменные (однодольные). — С. 472. — ISBN 8-87317-091-6.
• Купе́на, соломонова печать // Биологический энциклопедический словарь (руск.) / Гл. ред. М. С. Гиляров; Редкол.: А. А. Баев, Г. Г. Винберг, Г. А. Заварзин и др. — М.: Сов. энциклопедия, 1986. — С. 306. — 831 с. — 100 000 экз.
• Купе́на, соломонова печать // Т. 14. Куна — Ломами. — М. : Советская энциклопедия, 1973. — С. 13. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
• Лесная энциклопедия: В 2-х т. / Гл. ред. Воробьёв Г. И.; Ред. кол.: Анушин Н. А., Атрохин В. Г., Виноградов В. Н. и др. — М.: Сов. энциклопедия, 1985. — Т. 1. — С. 483. — 563 с. (руск.)
• Polygonatum Mill. — Купена // Определитель высших растений Беларуси (руск.) / Под ред. В. И. Парфёнова. — Мн.: Дизайн Про, 1999. — С. 340—341, 346. — 472 с. — 1 000 экз. — ISBN 985-6182-78-6.

Спасылкі

• Купена душистая: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
• Polygonatum odoratum (Mill.) Druce // ИАС «ООПТ России» (руск.)
• Купена аптечная — Polygonatum odoratum // Экологический центр «Экосистема»™, А. С. Боголюбов (руск.)