Кяхцінская мова

Кяхцінская мова
Краіны	Расія, Кітай, Манголія
Рэгіёны	Прыамур’е, Маньчжурыя, Забайкалле
Статус	вымерла
Вымерла	XX стагоддзе
Класіфікацыя
змяшаныя мовы
WALS	rcp
Glottolog	kjac1234

Кя́хцінская мова — мова-піджын, што існавала ў 18-19 ст. на граніцах Расіі з Кітаем (назва — з горада Кяхта).

Апісанне ды гісторыя

Лексіка кяхцінскай мовы была пераважна рускай, але марфалогія мовы — кітайскай: словы не змянялісь, дзеяслоў быў ужываны ў форме загаднага ладу, была страчаная розніца асабовых ды прыналежных займеннікаў, іг.д.
У пэўны час кітайскія чыноўнікі, адказныя за таргоўлю з Расіяй, вывучалі гэтую мову; друкаваліся падручнікі, існавалі экзаменацыйныя камісіі (складальнікі вучэбных дапаможнікаў з тым называлі кяхцінскі піджын «рускай мовай», невядома ці шчыра).

Кяхцінская мова выйшла з актыўнага ўжытку напачатку 20 ст. Аднак жа, нават і ў 1990 г. на базары пад Улан-Батарам бачылі старых кітайцаў, што размаўлялі гэтай мовай.^[1]

Узор

Уладзімір Даль у адпаведным артыкулу свайго слоўніка дае такія узоры кяхцінскае мовы:

Погули было — гулял, гостил; погули еса — гуляю; погули буду — погуляю, погощу. Птица летай еса — птица летает; лошаки убежи было — лошадь ушла, сбежала. Побелизански — близко; соленыце — солнце; парезеденика — праздник. (крыніца)

Выслоўе «моя твоя понимай нету» так жа звязанае з кяхцінскім піджынам.

Гл. таксама

• Усурыйскі піджын

Зноскі

1. International Council for Philosophy and Humanistic Studies (1996). Atlas of languages of intercultural communication in the Pacific, Asia, and the Americas, Volume 2, Part 1. (Volume 13 of Trends in Linguistics, Documentation Series). (Атлас языков межкультурных коммуникаций в Тихоокеанском регионе, Азии, и Америках. Том 2, часть 1.)[1]. Walter de Gruyter. p. 911. ISBN 3110134179. {{cite book}}: Вонкавая спасылка ў |title= (даведка) стр. 911

Літаратура

• Мусорин А. Ю. Лексика кяхтинского пиджина // Функциональный анализ языковых единиц. Новосибирск, 2004. — С. 79-86.
• Перехвальская Е. В. Сибирский пиджин (дальневосточный вариант). Формирование. История. Структура. Автореферат диссертации на соискание ученой степени доктора филологических наук. СПб., 2006.
• Перехвальская Е. В. Русские пиджины. М.: Алетейя, 2008. ISBN 978-5-91419-131-0
• Шпринцин А. Г. О русско-китайском диалекте на Дальнем Востоке // Страны и народы Востока. Вып. VI. М., 1968.
• Шпринцин А. Г. О заимствовании китайской речью русской лексики // Страны и народы Востока. Вып. ХIII, кн. 2. М., 1972.

Спасылкі

• Ян Цзе. Забайкальско-маньчжурский препиджин: опыт социологического исследования
• Перехвальская Е. В. Словарь сибирского пиджина Архівавана 17 красавіка 2018.
• Мусорин А. Ю. Лексика кяхтинского пиджина // Функциональный анализ языковых единиц. Новосибирск, 2004. — С. 79-86.