Лу Бань

Лу Бань
Дата нараджэння	507 да н.э.
Дата смерці	444 да н.э.
Грамадзянства	Лу^[d]
Род дзейнасці	архітэктар, інжынер, філосаф
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Помнік Лу Баню ў г. Вэйфан

Лу Бань (кіт. трад. 魯班, спр. 鲁班, піньінь Lǔ Bān, нарадзіўся ў 507 годзе да н. э. — памёр у 440 годзе да н. э.) — кітайскі рамеснік, інжынер, філосаф, вынаходнік, ваенны мысліцель і дзяржаўны дзеяч. Сучаснік Мо-цзы  (руск.).

Біяграфія

Нарадзіліся ў княстве Лу^[1] і з’яўляецца абагаўлёным заступнікам кітайскіх рамеснікаў і будаўнікоў. Ён нарадзіўся ў вядомай сям’і ў Перыяд Чуньцю, калі Кітай пакутаваў ад хаосу грамадзянскай вайны паміж царствамі. Пры нараджэнні, яму далі імя Гуншу Ічжы (公輸依智). Ён быў таксама вядомы як Гуншу Бань (公 输 班), Гуншу Бань (公 输 般) и Гуншу Пань (公 输 盘). Але ў народзе ён быў больш вядомы як Лу Бань.

Па даных Мо-Цзы, за ім было некалькі вынаходак, якія апісаны ў раздзелах 49 і 50:

• Хмарная лесвіца — мабільная аблогавая лесвіца з процівагай^[2].
• Абардажная кошка і таран — не вынайшаў, але прыстасаваў гэтыя вынаходкі для марскіх бітваў^[3].
• Драўляная птушка — несамаходны лятаючы аб’ект, які мог заставацца ў паветры на працягу трох дзён^[4]; верагодна, гэта прататып паветранага змея.
• Згодна з кітайскай легендзе, вынайшаў пілу.

У сучаснай культуры

У храме Лу Баня  (англ.) ў Ганконгу

Храмавае свята ў гонар Лу Баня — 13-га чысла 6-га месяцавага месяца (звычайна ў ліпені).

У кітайскую мову ўваходзіць чэн’юй «гуляць сякерай каля брамы Лу Баня» (кіт.: 班门弄斧), які азначае «пышыцца сваімі здольнасцямі перад знаўцам»^[5], падобны выраз выкарыстоўваў сярэднявечны навуковец Мэй Чжыхуань^[zh] у сваім вершы, якое ён напісаў, убачыўшы спісаную вершамі звычайных людзей магілу Лі Бо^[6].

Зноскі

1. Паводле цытаты з Youyang Zazu Vol. 24 датаванага VII стагоддзем, ён быў з Дуньхуана
2. 公输盘为楚造云梯之械，成，将以攻宋。(Mei’s Translation: Gongshu Ban had completed the construction of Cloud ladders for the State of Chu and was going to attack the State of Song with them.) Mozi Ch. 50, Para. 1 Архівавана 3 сакавіка 2016..
3. 公输子自鲁南游楚，焉始为舟战之器，作为钩强之备，退者钩之，进者强之，量其钩强之长，而制为之兵。楚之兵节，越之兵不节，楚人因此若埶，亟败越人。(Mei’s Translation: Gongshuzi came south from the State of Lu to the State of Chu, and began making implements for naval warfare which consisted of grappling hooks and rams. When the enemy were retreating they used the hooks. And when the enemy were advancing they employed the rams. And the weapons were made according to the length of these hooks and rams. The weapons of the State of Chu thus were all standardized, and those of the State of Yue were not. And, with this advantage, the people of Chu greatly defeated the people of Yue.) from Mozi Ch. 49, Para. 20 Архівавана 3 сакавіка 2016..
4. 公输子削竹木以为鵲，成而飞之，三日不下。(Mei’s Translation: Gongshuzi constructed a bird from bamboo and wood and when it was completed he flew it. It stayed up [in the air] for three days.) Mozi Ch. 49, Para. 21 Архівавана 3 сакавіка 2016..
5. 现代汉语词典 (Сяньдай ханьюй цыдянь). — 5-е изд. (2005). — Пекин: Шану иньшугуань, 2010. — С. 34. — ISBN 9787100043854.
6. Zhang Ciyun. Chinese Idioms and Their Stories (англ.). — Shanghai Translation Publishing House, 2015. — С. 9. — (Ancient Chinese Wisdom). — ISBN 978-7-5327-6889-9.

Спасылкі

• A Restoration of Lu-Ban’s Wooden Horse Carriage (PDF)
• Mozi (Chinese text and Mei translation) — Chinese Text Project