Луі Брайль

Луі Брайль
фр.: Louis Braille
Род дзейнасці арганіст, вынаходнік, тыфлапедагог
Дата нараджэння 4 студзеня 1809(1809-01-04)[1][2][…]
Месца нараджэння
Дата смерці 6 студзеня 1852(1852-01-06)[5][2][…] (43 гады)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Веравызнанне каталіцтва
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Луі Брайль (фр.: Louis Braille; 4 студзеня 1809, Куўрэ  (фр.) (бел., прадмесце Парыжа — 6 студзеня 1852, Парыж) — французскі слепавучыцель, стваральнік сістэмы пісьма і чытання для сляпых — Брайлевай азбукі.

Жыццяпіс

[правіць | правіць зыходнік]

Луі Брайль нарадзіўся 4 студзеня 1809 года ў сям’і шаўца (або рымара) Сімона-Рэне (Simon-René) Брайля ў французскім мястэчку Куўрэ.

Месца нараджэння Луі Брайля

Трохгадовы Брайль пачаў слепнуць у выніку запалення вачэй пасля таго, як параніўся рымарскім нажом (падобным да шыла) у бацькавай майстэрні, канчаткова ён аслеп у 5 гадоў.

Бацькі навучылі Луі плесці ўбранне для конскай збруі, шыць хатнія туфлі, запрасілі настаўніка ігры на скрыпцы. Алфавіт ён вывучаў у мясцовай школе з дапамогай палачак.

У 10 гадоў (у 1819 годзе) Луі аддалі ў Парыжскі дзяржаўны інстытут для сляпых дзяцей  (фр.) (бел., дзе ён вучыўся алфавітызму, музыцы, вязанню і ткацтву. Кнігі, выданыя рэльефна-лінейным шрыфтом, былі неабходным атрыбутам заняткаў, але такіх кніг было мала, многіх падручнікаў бракавала. Методыка навучання была заснавана на ўспрыманні звестак на слых. Луі быў адным з найбольш здольных вучняў, навучыўся граць на піяніна і аргане. У 1828 годзе Луі скончыў вучэнне і быў запрошаны на працу як малодшы настаўнік-рэпетытар.

У час вучэння Луі пазнаёміўся з «начной азбукай» Шарля Барб’е  (руск.) (бел.. Барб’е быў артылерыйскім афіцэрам і распрацаваў азбуку для ваенных мэт — для перадычы інфармацыі ў начны час. Звесткі запісваліся шляхам праколвання адтулін у кардоне, чыталіся дотыкамі (асязаннем).

У 1824 годзе (у 15 гадоў) Брайль распрацаваў рэльефна-пунктавы шрыфт для невідушчых і слабавідушчых людзей, названы ягоным імем (шрыфт Брайля) і ўжываны дагэтуль ва ўсім свеце. Брайль працаваў над шрыфтом шмат гадоў і ў 1829 годзе апублікаваў пачатковы варыянт шрыфта  (англ.) (бел., адхілены радай інстытута. Некаторыя нязручнасці — працяжнікі — былі выпраўлены ў версіі 1837 (сучасны французскі варыянт).

Першай кнігай, надрукаванай паводле Брайля, была «Гісторыя Францыі» (1837). Дырэктар Інстытута (фр.: Alexandre François-René Pignier) быў зняты з пасады пасля гэтага ўчынку[8].

Французскае імя «Луі Брайль», запісанае шрыфтом Брайля

Брайль працаваў настаўнікам музыкі ў Парыжскім інстытуце для сляпых, стварыўшы ў сваёй сістэме асобны шрыфт  (англ.) (бел. для запісу нот.

Брайль памёр ад сухотаў 6 студзеня 1852 года ў Парыжы і быў пахаваны ў родным мястэчку Куўрэ. Толькі па смерці стваральніка ягоная сістэма пачала шырока ўжывацца.

У Расіі кнігадрукаванне шрыфтам Брайля пачалося з выдання ў 1885 годзе кнігі «Сборник статей для детского чтения, посвященный слепым детям» праз Анну Аляксандраўну Адлер у колькасці 100 асобнікаў. Польскі шрыфт Брайля быў афіцыйна прыняты ў 1934 годзе.

Памяць

[правіць | правіць зыходнік]
  • У доме, дзе Брайль правёў дзяцінства, размяшчаецца музей. Вуліца, што ідзе да дома-музея, названа ягоным іменем.
  • Да 100-годдзя смерці, у 1952 годзе астанкі Брайля былі ўрачыста перанесены ў парыжскі Пантэон.
  • У 2009 годзе, да 200-годдзя дня нараджэння, манеты з выявай Брайля адціснулі Індыя, ЗША, Бельгія, Італія.
Вонкавыя выявы
Манеты розных краін з выявай Брайля
Бельгія
Італія
ЗША
  • Бюст з рэльефам на радзіме ў Куўрэ
    Бюст з рэльефам на радзіме ў Куўрэ
  • Магіла Брайля ў парыжскім Пантэоне
    Магіла Брайля ў парыжскім Пантэоне
  • Бюст у Марселі
    Бюст у Марселі
  • Бюст у Буэнас-Айрэсе (Аргенціна)
    Бюст у Буэнас-Айрэсе (Аргенціна)

Гл. таксама

[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ Louis Braille // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. ↑ а б Louis Braille // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. ↑ https://pop.culture.gouv.fr/notice/museo/M0373
  4. ↑ Maison Louis Braille
  5. ↑ Louis Braille // Encyclopædia Britannica Праверана 28 лютага 2010.
  6. ↑ Брайль Луи // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
  7. ↑ а б https://actu.fr/societe/ces-celebrites-enterrees-en-seine-et-marne_46112692.html
  8. ↑ Wace, Barbara; John Peaty. Louis Braille. p. 128. in Clifford Makins, рэд. (1961). Girl Annual No. 9. Longacre Press.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
commons: Луі Брайль на Вікісховішчы