Македонскія цары

Сонца Вергіны — сімвал Македоніі

На гэтай старонцы прыведзены спіс цароў^[1] старажытнай Македоніі, якія кіравалі з VIII ст. да н.э. па 168 да н.э.

Дынастыя Аргеадаў (Тэменідаў)

Першыя 3 цары македонскай дынастыі Аргеадаў, пачынаючы з Карана, уведзены ў генеалагічнае дрэва, мабыць, пры цары Філіпе II, у сярэдзіне IV ст. да н.э. Большасць гісторыкаў не давярае легендзе пра прыход на царства Карана, аднак яго імя і прыгожы міф шырока выкарыстоўваюцца ў літаратуры.

• Каран (Κάρανος) — міфалагічны цар, прыпісаны 827—797 да н.э.
• Кен (Koinos, Coenus) — міфалагічны цар, прыпісаны 797—769 да н.э.
• Тырм (Tyrimmas) — міфалагічны цар, прыпісаны 769—726 да н.э.

У V ст. да н.э. Герадот і Фукідыд, якія збіралі інфармацыю праз першыя рукі, вылічалі дынастыю Аргеадаў з Пердыкі. Дынастыя Аргеадаў вяла сваё паходжанне ад Тэмена з роду Гераклідаў, цара Аргаса, адсюль і назва Аргеады. Мяркуецца, што аргаскае паходжанне дынастыі ад Геракла было выдумана з мэтай узняцця прэстыжу македонскіх цароў. Ніякіх іншых крыніц, акрамя вусновай легенды, гісторыкі не маюць.

• Пердыка I (Περδίκκας) — 726—678 да н.э.
• Аргей (Αργαίος) — 678—640 да н.э.
• Філіп I Македонскі (Φίλιππος της Μακεδονίας) — 640—602 да н.э.
• Аероп I (Αεροπός) — 602—576 да н.э.
• Алкет (Αλκήτας) — 576—547 да н.э.
• Амінта I (Αμύντας) — 547—498 да н.э.
• Аляксандр I (Αλέξανδρος)— 498—454 да н.э.
• Пердыка II (Περδίκκας) — 454—413 да н.э.
• Архелай (Αρχέλαος) — 413—399 да н.э.
• Арэст (Ορέστης της Μακεδονίας) — 399—396 да н.э.
• Аероп II (Αεροπός Β΄ або Архелай II) — 396—393 да н.э. (з роду Лінкестыдаў)
• Паўсаній (Παυσανίας της Μακεδονίας) — 393 да н.э. (з роду Лінкестыдаў)
• Амінта II (Αμύντας Β΄)— 393—392 да н.э.
• Амінта III (Αμύντας Γ΄) — 392—369 да н.э.
• Аляксандр II Македонскі (Αλέξανδρος Β΄) — 369/368 да н.э.
• Пталамей I Аларыт (Πτολεμαίος Α΄I)— 368—365 да н.э. (род невядомы)
• Пердыка III (Περδίκκας Γ΄) — 365—359 да н.э.
• Філіп II Македонскі (Φίλιππος Β') — 359—336 да н.э.
• Аляксандр III Вялікі (Αλέξανδρος ο Μέγας) — 336—323 да н.э.
• Філіп III Арыдэй (Φίλιππος Γ΄) — 323—317 да н.э. (фармальны цар)
• Аляксандр IV (Αλέξανδρος Δ') — 316—309 да н.э. (фармальны цар пры Касандрe)

Дынастыя пачалася з легендарнай Пердыкі і скончылася сынам Аляксандра Вялікага, Аляксандрам IV, народжаным пасля смерці бацькі. Усе найбліжэйшыя крэўныя сваякі Аляксандра Вялікага былі забіты былымі вайскаводамі вялікага заваёўніка, якія расчысцілі такім чынам шлях для сваіх уласных дынастый.

Дынастыя Антыпатрыдаў

• Касандр (Κάσσανδρος) — 316—298 да н.э.
• Філіп IV (Φίλιππος Δ΄) — 298—295 да н.э.
• Антыпатр I (Αντίπατρος) — 295—294 да н.э.
• Аляксандр V (Αλέξανδρος Ε΄) — 295—294 да н.э.

Цары з розных родаў

• Дэметрый I Паліяркет (Δημήτριος Α' Πολιορκητής) — 294 да н.э. — 287 да н.э.
• Пір I (Πύρρος της Ηπείρου) — 287 да н.э. — 285 да н.э.
• Лісімах (Λυσίμαχος) — 285 да н.э. — 281 да н.э.
• Пталамей II (Πτολεμαίος Κεραυνός)— 280 да н.э. — 279 да н.э.
• Мелеагр (Μελέαγρος)— 279 да н.э.
• Антыпатр II (Αντίπατρος Β΄) — 279 да н.э.
• Сасфен (Σωσθένης της Μακεδονίας) — 279 да н.э. — 278 да н.э.

Перыяд 278 да н.э.—277 да н.э. — анархія

Дынастыя Антыганідаў

Заснавальнікам дынастыі Антыганідаў лічыцца вайскавод Аляксандра Македонскага Антыгон I Аднавокі.

• Антыгон II Ганат (Αντίγονος Β΄ Γονατάς) — 277 да н.э. — 273 да н.э.
• Пір I (Πύρρος της Ηπείρου) (другі раз) — 273 да н.э. — 272 да н.э.
• Антыгон II Ганат (Αντίγονος Β΄ Γονατάς) (другі раз) — 272 да н.э. — 239 да н.э.
• Дэметрый II (Δημήτριος Β΄ Αιτωλικός) — 239 да н.э. — 229 да н.э.
• Антыгон III Дасон (Αντίγονος Γ΄) — 229 да н.э. — 221 да н.э. (рэгент пры пасербе — малалетнім Філіпе V)
• Філіп V (Φίλιππος Ε΄) — 221 да н.э. — 179 да н.э.
• Персей (Περσέας της Μακεδονίας) — 179 да н.э. — 168 да н.э.

У 168 да н.э. Македонія была заваявана Рымскай рэспублікай. Краіна была падзелена на чатыры незалежныя адна ад адной рэспублікі на чале з арыстакратыяй, якія выплачвалі даніну Рыму. У 149 да н.э. у Македоніі з'явіўся нейкі самазванец Андрыск (Ανδρίσκος), які выдаваў сябе за памерлага сына Персея Філіпа і прыняў троннае імя Філіп VI. Гэта прывяло да чацвёртай Македонскай вайны. У 148 да н.э. рымляне разбілі Ілжэфіліпа. Македонія была ўключана ў склад Рымскай дзяржавы.

Зноскі

1. Тэрмін «цар» у айчыннай гістарыяграфіі замацаваўся за кіраўнікамі Македоніі даўнавата. У грэчаскай традыцыі македонскіх кіраўнікоў прынята пазначаць тэрмінам басілеўс (грэч. βασιλεύς), гэтак жа, як персідскіх цароў і рымскіх імператараў пасля Аўгусту. Разам з тым, у заходнееўрапейскай гістарыяграфіі тытул цароў Македоніі традыцыйна перакладаецца тэрмінам «кароль».

Літаратура

• Буров А. С. 2001: Принципы внешней политики Антигонидов в Греции (70-20-е гг. III в. да н.э.) Архівавана 5 сакавіка 2016. // Антиковедение и медиевистика: сб. науч. тр. Вып. 3. / В. В. Дементьева (отв. ред.). Ярославль, 8-13.
• Талах В. Н. Все, что ни пожелает царь Деметрий / Под ред. В.Н. Талаха, С.А. Куприенко. — К.: Видавець Купрієнко С.А., 2013. — 229 с. — ISBN 978-617-7085-01-9.