Мантэсума I

Мантэсума I
Мантэсума ў кодэксе Мендоса
тлатаані Тэначтытлана^[d] 22 мая 1440 — 1469
Нараджэнне	1398 Тэначтытлан
Смерць	1469 Тэначтытлан
Бацька	Уіліцыліпутль^[d]
Маці	Miahuaxihuitl^[d]
Жонка	Чычымекацыўацын I^[d]
Дзеці	Atotoztli II^[d] і Chichimecacihuatzin II^[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Мантэсума (на мове науа - Матэкусома^[1]) I Ілуікаміна («Той, хто пускае ў неба стрэлы») (Motēuczōma Ilhuicamīna) (1398 - каля 1469) — вярхоўны кіраўнік (тлатаані) ацтэкаў (мешыкаў) у 1440-1469 гг.

Паходжанне і сям'я

Мантэсума быў сынам тлатаані ацтэкаў Хвіцыліхвітля (1395-1414) і дзяўчыны Міахваксіхвітль. Паводле падання, бацька яго маці Азаматцынтекутлі мог ператварацца ў жывёл і быў вельмі падазроны. Ён атачыў сваю дачку вартай з павукоў, сараканожак, змей, кажаноў і скарпіёнаў. Не маючы па гэтай прычыне магчымасці мець зносіны з каханай, Хвіцыліхвітль паслаў ёй па паветры цудоўную стралу з нефрытавага камяню. Злавіўшы стралу, дзяўчына праглынула нефрытавы камень і неўзабаве апынулася цяжарнай, як пасля высветлілася, Мантэсумай і яго братам-блізнюком Тлакаэлелем. Пры Мантэсуме I Тлакаэлель займаў пасаду чыхуакаатля (віцэ-кароль ацтэкаў і адначасова прэфект Мехіка), пасля смерці брата Тлакаэлель адмовіўся ад трона і спрыяў абранню імператарам Ахаякатля.

Стварэнне імперыі

Тэрыторыі далучаныя да дзяржавы Ацтэкаў пры Мантэсуме I (ружовы)

Мантэсума I атрымаў у спадчыну ўладу ад Іцкаатля у 1440 годзе і значна пашырыў дзяржаву ацтэкаў. Спачатку, пасля доўгай вайны, ён змог разбурыць ваенны саюз Чалька-Амакемекан, кантраляваць доступ да даліны Пуэбла і да ўзбярэжжа Мексіканскага заліва. Завяршыў падпарадкаванне ацтэкам іншых індзейскіх плямёнаў Цэнтральнай Мексікі і ўзначаліў саюз гэтых плямёнаў (з цэнтрам у горадзе Тэначтытлан, сучасны Мехіка).

Зноскі

1. Варыянты напісання ў адпаведнасці з БЭ ў 18 тамах., Т.10. Мн., 2000, С.91