Муні Бавендзі

Муні Бавендзі
араб. منجي الباوندي‎‎ фр.: Moungi Gabriel Bawendi
Дата нараджэння	15 сакавіка 1961(1961-03-15)[1] (63 гады)
Месца нараджэння	Парыж, Францыя[2]
Грамадзянства	Туніс[3]  Францыя  ЗША[1]
Бацька	M. Salah Baouendi^[d]
Род дзейнасці	хімік
Месца працы	Масачусецкі тэхналагічны інстытут[4][5]^[…]
Альма-матар	Чыкагскі ўніверсітэт[5] Гарвардскі ўніверсітэт[5]
Навуковы кіраўнік	Karl Freed^[d] і Takeshi Oka^[d]
Член у	Нацыянальная акадэмія навук ЗША[6] Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук
Узнагароды	стыпендыя Пакардаў па навуцы і інжынерыі^[d] (1991) ACS Award in Colloid Chemistry^[d] (2010) Coblentz Award^[d] (1997) Clarivate Citation Laureate^[d] (2020)
Сайт	nanocluster.mit.edu (англ.)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Муні Габрыэль Бавендзі (фр.: Moungi Gabriel Bawendi; нар. 15 сакавіка 1961(1961-03-15)^[1], Парыж, Францыя^[2]) — амерыканскі хімік французскага і туніскага паходжання^[7]. Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па хіміі (2023).

Біяграфія

Нарадзіўся ў 1961 годзе ў Парыжы, у сям’і матэматыкаў — ураджэнца Туніса Махамеда Салаха Бавендзі (1937—2011)^[8] і францужанкі Хелены Бавендзі (народжанай Бабар, фр.: Hélène Paule Baouendi (née Bobard), нар. 1936)^[9][10]. У 1971 годзе пераехаў з бацькамі ў ЗША, дзе яго бацька быў прыняты выкладчыкам на матэматычнае аддзяленне Універсітэта Перд’ю ў Уэст-Лафейетте (штат Індыяна). Тут жа Муні Бавендзі скончыў сярэднюю школу. У 1982 годзе атрымаў ступень бакалаўра навук у Гарвардскім універсітэце^[11]. У 1988 годзе атрымаў ступень доктара філасофіі па хіміі ў Чыкагскім універсітэце^[12]. Вывучаў квантавыя кропкі ў пачатку 1990-х гадоў. Распрацаваў спосаб сінтэзу монадысперсных раствораў квантавых кропак патрэбнага памеру^[13]. Да пачатку 2020-х гадоў займае пасаду прафесара Масачусецкага тэхналагічнага інстытута^[14][15][16].

Разам з Луісам Брусам і Аляксеем Якімавым стаў лаўрэатам Нобелеўскай прэміі па хіміі 2023 года^[17].

Жанаты на журналістцы і літаратары Рэйчэл Цымерман^[18][19].

Даследчая група

Даследчая група Бавендзі ў значнай ступені сканцэнтравана на вывучэнні калоідных паўправадніковых квантавых кропак і арганічных флюарафораў^[20]. У 1993 годзе група паведаміла пра метад хуткай ін’екцыі, які цяпер шырока выкарыстоўваецца ў сінтэзе квантавых кропак. Пазнейшыя даследаванні былі сканцэнтраваны на спектраскапічным вывучэнні квантавых кропак і лазераў, а апошнія даследаванні вырашылі шмат праблем у сінтэзе, біялагічным ўжыванні нанаматэрыялаў, і даследаванні сонечных элементаў. Акрамя таго, Бавендзі цікавіцца спектраскапіяй адзінкавых квантавых кропак з дапамогай дэтэктавання адзінкавых малекул.

Узнагароды

• 1994 — стыпендыя Слоўна^[21]
• 1998 — прэмія Кобленца^[22]
• 2001 — прэмія Секлера^[23]
• 2002 — член Амерыканскай асацыяцыі садзейнічання развіццю навукі^[24]
• 2004 — член Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук^[25]
• 2006 — прэмія Эрнэста Лоўрэнса^[26]
• 2007 — член Нацыянальнай акадэміі навук ЗША^[27]
• 2010 — прэмія Амерыканскага хімічнага таварыства па калоіднай хіміі^[28]
• 2011 — прэмія SEMI за даследаванне квантавых кропак^[29]
• 2016 — World Technology Award (катэгорыя «Навакольнае асяроддзе», разам з Махерам Дамакам)^[30]
• 2020 — Clarivate Citation Laureates^[31]
• 2023 — Нобелеўская прэмія па хіміі

Артыкулы

• (en) Moungi G. Bawendi, Michael L. Steigerwald et Louis E. Brus, «The quantum mechanics of larger semiconductor clusters („quantum dots“)», Annual Review of Physical Chemistry, vol. 41, no 1, 1990, p. 477—496 (ISSN 0066-426X).
• (en) Christopher B. Murray, David J. Norris et Moungi G. Bawendi, «Synthesis and characterization of nearly monodisperse CdE (E=sulfur, selenium, tellurium) semiconductor nanocrystallites», Journal of the American Chemical Society, vol. 115, no 19, 1993, p. 8706-8715 (ISSN 0002-7863).
• (en) Christopher B. Murray, Cherie R. Kagan (en) et Moungi G. Bawendi, «Self-organization of CdSe nanocrystallites into three-dimensional quantum dot superlattices», Science, vol. 270, no 5240, 1995, p. 1335—1338 (ISSN 0036-8075).
• (en) Bashir O. Dabbousi, Moungi G. Bawendi, Osamu Onitsuka et Michael F. Rubner, «Electroluminescence from CdSe quantum‐dot/polymer composites», Applied Physics Letters, vol. 66, no 11, 1995, p. 1316—1318 (ISSN 0003-6951).
• (en) Manoj Nirmal, Bashir O. Dabbousi, Moungi G. Bawendi, John J. Macklin, Jay K. Trautman, Tim D. Harris et Louis E. Brus, «Fluorescence intermittency in single cadmium selenide nanocrystals», Nature, vol. 383, no 6603, 1996, p. 802—804 (ISSN 0028-0836).
• (en) Christopher B. Murray, Cherie R. Kagan (en) et Moungi G. Bawendi, «Synthesis and characterization of monodisperse nanocrystals and close-packed nanocrystal assemblies», Annual Review of Materials Science, vol. 30, no 1, 2000, p. 545—610 (ISSN 0084-6600).
• (en) Seth Coe, Wing-Keung Woo, Moungi G. Bawendi et Vladimir Bulović, «Electroluminescence from single monolayers of nanocrystals in molecular organic devices», Nature, vol. 420, no 6917, 2002, p. 800—803 (ISSN 0028-0836).
• (en) Yasuhiro Shirasaki, Geoffrey J. Supran, Moungi G. Bawendi et Vladimir Bulović, «Emergence of colloidal quantum-dot light-emitting technologies», Nature Photonics, vol. 7, no 1, 2013, p. 13-23 (ISSN 1749-4885).

Зноскі

1. Identifiants et Référentiels — ABES, 2011. Праверана 4 кастрычніка 2023.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q47757534"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2826570"></a>
2. https://books.google.tn/books?id=4NVECgAAQBAJ&pg=PA4&dq=moungi+bawendi+Français
3. http://kapitalis.com/tunisie/2017/04/24/science-classement-des-chercheurs-tunisiens-en-chimie/
4. https://chemistry.mit.edu/profile/moungi-bawendi/
5. https://engineering.buffalo.edu/chemical-biological/news-events/events/seminar-series/cbe-seminars---spring-2019/moungi-bawendi.html
6. www.nasonline.org
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107213150"></a>
7. An overview of the main Tunisian scientists in Chemistry and Materials Science (англ.). Архівавана з першакрыніцы 4 февраля 2019. Праверана 5 октября 2020.
8. Salah Baouendi Obituary
9. Le Nobel de chimie attribué à trois chercheurs basés aux États-Unis pour leurs travaux sur les «boîtes quantiques»
10. Helene P. Baouendi
11. Prof. Bawendi Recalls Life as a Student, Gives Advice to Frosh (англ.). Архівавана з першакрыніцы 24 октября 2018. Праверана 15 апреля 2022.
12. Physics Tree - Moungi G. Bawendi (англ.). academictree.org. Архівавана з першакрыніцы 19 декабря 2015. Праверана 3 красавіка 2020.
13. Most cited chemists (англ.). Thomson Reuters. Архівавана з першакрыніцы 29 декабря 2018. Праверана 28 июля 2017.
14. Moungi Bawendi (англ.). Праверана 10 июня 2017.(недаступная спасылка)
15. Moungi Bawendi (англ.)(недаступная спасылка). mit.edu. Архівавана з першакрыніцы 21 августа 2018. Праверана 1 мая 2017.
16. Moungi Bawendi (англ.). mit.edu. Архівавана з першакрыніцы 11 ноября 2018. Праверана 1 мая 2017.
17. Бойм, Михаил. Нобелевскую премию по химии присудили за квантовые точки (руск.). N + 1 — главное издание о науке, технике и технологиях. Праверана 4 кастрычніка 2023.
18. MIT Professor Moungi Bawendi shares Nobel Prize in Chemistry (MIT News)
19. Rachel Zimmerman is a writer, reporter and author focusing on health care, well-being, mental health and equity
20. Bawendi Group Homepage (англ.). mit.edu. Архівавана з першакрыніцы 11 ноября 2018. Праверана 22 февраля 2018.
21. Past Fellows. Alfred P. Sloan Foundation, abgerufen am 11. August 2019. (англ.). Архівавана з першакрыніцы 14 марта 2018. Праверана 15 апреля 2022.
22. International Symposium on Molecular Spectroscopy. (англ.). www.asc.ohio-state.edu. Праверана 4 кастрычніка 2023.
23. Past Laureates of the Raymond and Beverly Sackler International Prize in the Physical Sciences bei der Universität Tel Aviv (tau.ac.il); abgerufen am 12. Oktober 2013 (англ.). Архівавана з першакрыніцы 31 августа 2019. Праверана 15 апреля 2022.
24. C&EN: AWARDS - AAAS ELECTS FELLOWS IN CHEMISTRY (англ.). pubsapp.acs.org. Праверана 4 кастрычніка 2023.
25. Book of Members 1780–present, Chapter B. (PDF; 1,1 MB) In: amacad.org. American Academy of Arts and Sciences, abgerufen am 7. November 2021 (englisch). (англ.). Архівавана з першакрыніцы 16 января 2019. Праверана 15 апреля 2022.
26. Moungi G. Bawendi, 2006 beim Energieministerium der Vereinigten Staaten (energy.gov); abgerufen am 12. Oktober 2013 (фр.). Архівавана з першакрыніцы 22 апреля 2019. Праверана 15 апреля 2022.
27. Moungi G. Bawendi bei der National Academy of Sciences (nasonline.org); abgerufen am 12. Oktober 2013 (англ.). Архівавана з першакрыніцы 15 апреля 2022. Праверана 15 апреля 2022.
28. National Awards (англ.). American Chemical Society. Праверана 4 кастрычніка 2023.
29. QD Vision Receives the SEMI Award for Quantum Dot Research | SEMI.ORG (англ.)(недаступная спасылка). web.archive.org (1 чэрвеня 2019). Архівавана з першакрыніцы 1 чэрвеня 2019. Праверана 4 кастрычніка 2023.
30. Two from MIT honored at World Technology Awards (англ.). MIT News | Massachusetts Institute of Technology (20 студзеня 2017). Праверана 4 кастрычніка 2023.
31. C. B. Murray, D. J. Norris, M. G. Bawendi, Synthesis and characterization of nearly monodisperse CdE (E= sulfur, selenium, tellurium) semiconductor nanocrystallites, Journal of the American Chemical Society, Band 115, 1993, S. 8706-8715

Спасылкі

• Старонка Муні Бавендзі
• Група Бавендзі ў MIT