Мюрэй Гел-Ман

Мары Гел-Ман
Murray Gell-Mann
Дата нараджэння	15 верасня 1929(1929-09-15)[1][2]^[…]
Месца нараджэння	Lower Manhattan^[d], Манхэтэн, Нью-Ёрк, штат Нью-Ёрк, ЗША
Дата смерці	24 мая 2019(2019-05-24)[3][4]^[…] (89 гадоў)
Месца смерці	Санта-Фэ, Санта-Фэ^[d], Нью-Мексіка, ЗША[5]
Месца пахавання	Red Butte Cemetery^[d][6]
Грамадзянства	ЗША
Жонка	J. Margaret Dow^[d] і Marcia Southwick^[d]
Род дзейнасці	пісьменнік-дакументаліст, фізік-тэарэтык, даследчык, фізік
Навуковая сфера	фізіка элементарных часціц
Месца працы	Чыкагскі ўніверсітэт Каліфарнійскі тэхналагічны інстытут
Альма-матар	Ельскі каледж^[d] Масачусецкі тэхналагічны інстытут Ельскі ўніверсітэт Columbia Grammar & Preparatory School^[d] Jonathan Edwards College^[d]
Навуковы кіраўнік	Віктар Фрэдэрык Вайскопф
Вядомыя вучні	Кенет Вільсан і Sidney Coleman^[d]
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства Нацыянальная акадэмія навук ЗША Амерыканскае фізічнае таварыства Расійская акадэмія навук Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Індыйская нацыянальная акадэмія навук^[d] Амерыканскае філасофскае таварыства[7] Амерыканская асацыяцыя садзейнічання развіццю навукі[7] JASON^[d][8]
Узнагароды	Нобелеўская прэмія па фізіцы (1969)
Сайт	tuvalu.santafe.edu/~mgm
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Мюрэй Гел-Ман (Гельман; англ.: Murray Gell-Mann; нар. 15 верасня 1929 г., Нью-Ёрк, ЗША - 24 мая 2019 г.) — амерыканскі фізік, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіцы (1969) «за адкрыцці, звязаныя з класіфікацыяй элементарных часціц і іх узаемадзеянняў».

Біяграфія

Мюрэй (Марэй) Гел-Ман нарадзіўся ў Нью-Ёрку, у сям’і яўрэяў-імігрантаў з Чарнавіц (тады ў Аўстра-Венгеррскай імперыі) — дырэктара курсаў англійскай мовы для імігрантаў Артура Ісідара Гел-Мана і Паўліны Райхштэйн, у дзяцінстве лічыўся вундэркіндам, адрозніваўся вялікай цікавасцю і любоўю да прыроды. Пасля заканчэння Калумбійскай падрыхтоўчай і граматычнай школы (Нью-Ёрк), Гел-Ман паступіў ва ўзросце пятнаццаці гадоў у Ельскі ўніверсітэт. Скончыў Ельскі ўніверсітэт з дыпломам бакалаўра навук (1948), паступіў у аспірантуру Масачусецкага тэхналагічнага інстытута і атрымаў доктарскую ступень па фізіцы (1951). З 1952 працаваў у Чыкагскім універсітэце з Энрыка Фермі, спачатку выкладчыкам (1952—1953), затым асістэнт-прафесарам (1953—1954), ад’юнкт-прафесарам (1954—1955). У 1955 году становіцца ад’юнкт-прафесарам, з 1956 года — прафесар, з 1967 года — ганаровы прафесар Каліфарнійскага тэхналагічнага інстытута. Ва ўзросце 23 гадоў распачаў рэвалюцыю ў галіне фізікі элементарных часціц, апублікаваўшы сваю асноўную працу пра дзіўнасць і зачараванне элементарных часціц.

Зноскі

1. Гелл-Ман Марри // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
2. Murray Gell-Mann // Музей Саламона Гугенхайма — 1937. Праверана 9 кастрычніка 2017.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10498496"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q201469"></a>
3. tweet — 2006.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q56119332"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63976454"></a>
4. Murray Gell-Mann, Who Peered at Particles and Saw the Universe, Dies at 89 — 2019. Праверана 26 мая 2019.
5. https://www.nytimes.com/2019/05/24/obituaries/murray-gell-mann-died-.html
6. (unspecified title) Праверана 24 сакавіка 2021.
7. NNDB — 2002.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1373513"></a>
8. Finkbeiner A. K. Unwelcome advice? // Science / H. Thorp — Northern America: AAAS, 2019. — Vol. 364, Iss. 6447. — P. 1222–1225. — ISSN 0036-8075; 1095-9203 — doi:10.1126/SCIENCE.364.6447.1222
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q65620703"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q11206458"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2017699"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q192864"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q55687429"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q40358"></a>

Літаратура

• Гел-Ман Мюрэй // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5: Гальцы — Дагон / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 5. С. 143.

Спасылкі

• Інфармацыя з сайта Нобелеўскага камітэта (англ.)
• Біяграфія Гел-Мана ў Брытаніцы (англ.)