Натхненне

Ананім з Геркуланума. «Паэтэса», Нацыянальны археалагічны музей Неапаля.

Натхненне — стан асаблівага напружання і пад'ёму духоўных сіл чалавека, спрыяльны для розных відаў творчай дзейнасці, што прыводзіць ад узнікнення задумы і ідэі твора мастацтва, навукі ці тэхнікі і да іх рэалізацыі. Характарызуецца павышанай актыўнасцю чалавека, засяроджаннем усіх яго духоўных сіл на аб'екце творчасці, «апантанасцю» і эмацыянальным паглыбленнем у творчасць, у выніку чаго праца становіцца надзвычай прадукцыйная. На першы погляд здаецца, што натхненне ўзнікае быццам бы самаадвольна, спантанна. На самай жа справе яго ўзнікненне абумоўлена і ўнутранымі і знешнімі фактарамі (стымуламі), якія здольныя выклікаць уздым духоўных сіл, даць імпульс нараджэнню творчай задумы. Існуюць розныя погляды на прычыны ўзнікнення натхнення. Ідэалістычная дагматыка разглядае яго як «боскую ўтрапёнасць», містычнае азарэнне (Платон, Ф. Шэлінг, Э. Гартман, З. Фрэйд, Г. Рыд), матэрыялісты ж адмаўляюць яго звышнатуральны характар і разглядаюць як псіхічную з'яву, абумоўленую грамадскімі і індывідуальнымі стымуламі, а таксама працэсам працы і творчасці.

Літаратура

• Чалавек і грамадства: Энцыклапедычны даведнік. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 1998. — ISBN 985-11-0108-7.
• Натхне́нне // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — С. 209. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).
• Натхне́нне // Тлумачальны слоўнік беларускай мовы: У 5-ці т / АН БССР, Інстытут мовазнаўства імя Я. Коласа. — Мн.: Галоўная рэдакцыя Беларус. Сав. Энцыклапедыі, 1979. — Т. 3: Л — Паняты / [рэдактар П. М. Гапановіч]. — С. 327. — 672 с.
• Вдохнове́ние / Петровский А. В. // Т. 3. Бари — Браслет. — М. : Советская энциклопедия, 1970. — С. 347. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)