Нервовы цік

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Цік.

Цік (фр.: tic «паторгванне мускулаў; цік») — хуткі, стэрэатыпны кароткачасовы міжвольны элементарны рух, які вонкава нагадвае рэфлекторную або мэтанакіраваную[1], разнавіднасць гіперкінезу. Гіперкінезамі (ад стар.-грэч.: ὑπέρ) называюць скарачэнні адной мышцы ці цэлай групы мышц па памылковай камандзе цэфалічнага мозгу.

Клінічная карціна

[правіць | правіць зыходнік]

Цікам лічацца хуткія аднатыпныя рухі, якія часам могуць закранаць і галасавы апарат, што суправаджаецца вымаўленнем гукаў (вакалізацыяй) — рохканнем, чмоканнем, вымаўленнем слоў. Самы распаўсюджаны цік — лыпанне[2]. Часам цікі нагадваюць харэю або міякланію, але ў адрозненне ад гэтых расстройстваў менш абцяжарвае нармальныя рухі[3]. Цікі магчыма імітаваць[3]. Вонкава яны падобныя на карыкатурнае адлюстраванне нармальных рухаў[3].

Ужыванне алкаголю, забавы або канцэнтрацыя ўвагі звычайна памяншаюць цікі, а эмацыйныя стымулы (такія як страх або трывога) — узмацняюць[3].

Гісторыя

[правіць | правіць зыходнік]
Прыклады маторнага ціка.

У літаратуры цікі упершыню апісаны ў сярэдзіне VII стагоддзя як «звычка мышц да скарачэння».

Класіфікацыя

[правіць | правіць зыходнік]

Класіфікацыя цікаў:

Па ўцягнутасці груп мышц
  1. Мімічныя (тваравыя);
  2. Галасавыя або вакальныя (ад лац.: vōcālis, vōx «голас» — з уцягваннем галасавых мышц);
    1. Простыя, з элементарнай вакалізацыяй.
    2. Складаныя — напрыклад, выкрыкванне мацюкальных слоў — капралалія[3].
  3. Рэспіраторныя (з удзелам дыхальных мышц — напрыклад, рохканне, пакашліванне, шумнае выдыханне або ўцягванне паветра);
  4. Аперкулярныя (з удзелам жавальнай мускулатуры — напрыклад, цоканне, чмоканне, чмяканне, шкоўканне зубамі)[2];
  5. Мануальныя (з уцягваннем мышц верхніх канечнасцяў — напрыклад, кручэнне кісцяў рук, сцісканне кулака, паціранне далоняў, пстрыканне пальцамі)[2];
  6. Факальныя (аб’ядноўвае цікі мышц галавы, твару, тулава і канечнасцяў)[3].
Па распаўсюджанасці
  1. Лакальныя — з уцягваннем адной групы мышц;
  2. Генералізаваныя — з уцягваннем некалькіх груп мышц (могуць нагадваць мэтанакіраваны рухальны акт).
Па працягласці[2]
  1. Транзістарныя або часовыя, з працягласцю не больш за год (F95.095.0 у МКБ-10);
  2. Хранічныя (F95.195.1 у МКБ-10).
Па складанасці
  1. Простыя — элементарныя рухі (напрыклад, прыжмурванне, падморгванне, рух вушамі, наморшчванне ілба, звядзенне броваў і т. п.);
  2. Складаныя — комплексныя складаныя рухі з уцягваннем многіх мышц.
Паводле этыялогіі
  1. Першасныя (псіхагенныя, нервовыя) — часцей бываюць у дзіцячым узросце. Хлопчыкі хварэюць часцей. Правакуюць пачатак псіхатраўмы. Працякае дабраякасна, праходзяць самастойна. Працягласць ад некалькіх тыдняў да некалькіх гадоў.
  2. Другасныя (сімптаматычныя) — развіваюцца з прычыны арганічнага або дысметабалічнай паразы галаўнога мозгу (энцэфаліт; траўма; парушэнне мазгавога кровазвароту; інтаксікацыі; нейралептычныя экстрапірамідныя засмучэнні, якія ўзнікаюць пры прыёме антыпсіхатычных прэпаратаў[1]; парушэнне функцыі ўнутраных органаў).
  3. Спадчынныя (сіндром Турэта — цікознае засмучэнне з генералізованнымі рухальнымі і галасавымі цікамі).
  4. Болевы цік, выкліканы прыступамі неўралгім з вострай боллю[2].

Тэрапія

[правіць | правіць зыходнік]
  1. Этыятропная тэрапія — лячэнне, накіраванае на ліквідацыю прычыны захворвання (пры другасных ціках).
  2. Сімптаматычная тэрапія — ужыванне прэпаратаў, накіраванае на ліквідацыю ціка. Часцей прымяняюцца нейралептыкі, такія як галаперыдол (хоць прымяненне нейралептыкаў само па сабе можа выклікаць галасавыя і рухальныя цікі), і ботакс.
  3. Псіхатэрапія — паводніцкая тэрапія, накіраваная на выпрацоўку ўпэўненасці, зняцця трывожнасці і ўменні кантраляваць сімптом.

Зноскі

  1. ↑ а б Психиатрический энциклопедический словарь. — К.: «МАУП», 2003. — С. 1019—1020. — 1200 с. — ISBN 966-608-306-X.
  2. ↑ а б в г д Жмуров В. А. Психиатрия. Энциклопедия. — T/O «Neformat», 2016. — С. 3250—3253.
  3. ↑ а б в г д е Неврология: национальное руководство / Под ред. Е. И. Гусева, А. Н. Коновалова, В. И. Скворцовой, А. Б. Гехт. — М.: «ГЭОТАР-Медиа», 2010. — С. 85. — 1040 с. — (Серия «Национальные руководства»). — ISBN 978-5-9704-1714-0.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Болезни нервной системы / Под редакцией Н. Н. Яхно, Д. Р. Штульмана, П. В. Мельничука. — М.: «Медицина», 1995.
  • Зыков В. П. Тики детского возраста. — М.: Антидор, 2002. — ISBN 5-93751-018-6. — 176 с.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]