Горад
Новарасійск руск. : Новороссийск
Новарасійск на карце Расіі ±
Новарасійск (руск. : Новороссийск ) — горад (з 1866 года) у Расіі , краявога падпарадкавання ў складзе Краснадарскага края . Насельніцтва 389,4 тыс. чалавек (2007 ). Заснаваны ў 1838 годзе. Горад-герой .
Размешчаны на ўзбярэжжы Новарасійскай (Цэмескай) бухты Чорнага мора . Найбуйнейшы порт Расіі на Чорным моры — пасажырскі, грузавыя парты і нафтаналіўная гавань. Адзін з пунктаў базавання Чарнаморскага флоту РФ.
Клімат субтрапічны міжземнаморскі. У зімовы час пануюць паветраныя масы ўмераных шырот, летам трапічных.
Новарасійск — галоўны цэнтр цэментнай прамысловасці на поўдні Расіі (4 цэментавыя заводы), створаны на базе буйных радовішчаў высакаякасных мергеляў . У горадзе знаходзіцца штаб-кватэра буйнага вытворцы цэменту «Новоросцемент».
Развіта машынабудаванне (заводы: «Молат», «Чырвоны рухавік», «Харчмаш», суднарамонтны, радыёзавод «Прыбой» і інш.). Маюцца прадпрыемствы прамысловасці будаўнічых матэрыялаў (выпускаюць шыфер , жалезабетонныя вырабы і інш.). Дрэваапрацоўчая (у тым ліку мэблевая), харчовая (мукамольна-элеватарны камбінат, малочны, піваварны заводы, рыбзавод і інш.), сталеліцейная (завод «Новороссметалл») прамысловасць. Прадпрыемствы чыгуначнага транспарту («Новарасійскі вагонарамонтны завод»).
Статыстыка колькасці насельніцтва з 1853 па 2024
Год
Колькасць
1853
960
[ 2]
1866
434
[ 2]
1870
1 862
[ 2]
1873
1 622
[ 2]
1882
7 271
[ 3]
1896
22 319
[ 4]
1897
16 897
[ 2]
1906
43 000
[ 2]
1913
46 000
[ 5]
1923
47 700
[ 5]
1926
67 941
[ 6]
1931
82 900
[ 5]
1939
95 240
[ 7]
1941
96 500
[ 2]
1943
1 209
[ 2]
1959
93 461
[ 8]
Huangdao District [d] , Кітай (верасень 2020 )[ 42]
Kazashko [d] , Балгарыя (3 чэрвеня 2019 )[ 43]
Брэст , Беларусь (25 красавіка 2014 )[ 44] [ 45]
Вальпараіса , Чылі (8 красавіка 1996 )[ 46]
Варна , Балгарыя (18 чэрвеня 1997 )[ 47]
Гавар , Арменія (лістапад 2009 )[ 48]
Гейнсвіл , ЗША (17 верасня 1988 )[ 49]
Канстанца , Румынія (22 кастрычніка 2002 )[ 50]
Ліворна , Італія (1967 )[ 51]
Плімут , Вялікабрытанія (1956 )[ 52] [ 53] […]
Пула , Харватыя (1997 )[ 54]
Самсун , Турцыя (25 кастрычніка 2010 )[ 55]
Тыр , Ліван (25 снежня 2013 )[ 56]
Фергана , Узбекістан
Ханты-Мансійская аўтаномная акруга — Югра , Расія (люты 2021 )[ 57]
Хіхон , Іспанія (кастрычнік 1984 )[ 58]
↑ Колькасць насельніцтва Расійскай Федэрацыі па гарадах, пасёлках гарадскога тыпу і раёнах на 1 студзеня 2010 года (руск.)
↑ а б в г д е ё ж з https://web.archive.org/web/20180909184752/http://www.webcitation.org:80/6d28KCx6q
↑ Новороссийск – от укрепления к губернскому городу // А. Герасименко, С. Санеев.- Краснодар: Эдви.- 1998.- С. 167-169.
↑ Энциклопедический словарь / изд. Ф. А. Брокгауз, И. А. Ефрон; под ред. К. К. Арсеньева, Ф. Ф. Петрушевского: Т. XXI: Нибелунги- Нэффцеръ.- Санкт-Петербург: Типо-Литография И. А. Ефрона, 1897.- 480 с.: ил.
↑ а б в г д е http://www.MojGorod.ru/krasnod_kraj/novrossijsk/index.html
↑ http://lingvarium.org/docs/Sev-Caucas1926.zip — Ростов н/Д. .
↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/vov_svod.pdf
↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus59_reg2.php — Демоскоп Weekly .
↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus70_reg2.php — Демоскоп Weekly .
↑ Российский статистический ежегодник, 1998 год
↑ а б в г http://istmat.info/files/uploads/18276/stat._ezh._rf_1994_demografiya.pdf
↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus79_reg2.php — Демоскоп Weekly .
↑ Народное хозяйство СССР 1922-1982 (Юбилейный статистический ежегодник)
↑ http://alcdata.narod.ru/USSR_70_1987 — М. : ЦСУ РСФСР . — 766 с.
↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg2.php
↑ Российский статистический ежегодник.2002 : Стат.сб. / Госкомстат России. – М. : Госкомстат России, 2002. – 690 с. – На рус. яз. – ISBN 5-89476-123-9 : 539.00.
↑ а б в г д е http://istmat.info/files/uploads/21317/nx_5.pdf
↑ https://istmat.org/files/uploads/45329/4naselenie.pdf
↑ https://istmat.org/files/uploads/45390/07naselenie.pdf
↑ http://istmat.info/files/uploads/45859/07_naselenie.pdf
↑ http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls
↑ http://istmat.info/files/uploads/46358/r_05.doc
↑ http://www.gks.ru/doc_2005/year05.zip
↑ http://www.gks.ru/doc_2006/year06.zip
↑ http://www.gks.ru/doc_2007/year07.zip
↑ http://www.gks.ru/doc_2008/year08.zip
↑ http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls
↑ https://krsdstat.gks.ru/storage/mediabank/pub-01-04(2).pdf
↑ http://www.gks.ru/bgd/regl/b11_04/IssWWW.exe/Stg/d04/3-p03.htm
↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2012/bul_dr/mun_obr2012.rar
↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. Таблица 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов — Росстат , 2013. — 528 с.
↑ http://krsdstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/krsdstat/ru/news/rss/4e0d2c0043a4c2d0955995d06954faf7
↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/bul_dr/mun_obr2015.rar
↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2016/bul_dr/mun_obr2016.rar — 2018.
↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года — М. : Росстат , 2017.
↑ http://krsdstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/krsdstat/resources/b98c9c8044d9a869b7d6bfde4cdebdf4/Оценка%20численности_01.01.2018.htm
↑ http://krsdstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/krsdstat/resources/81e08500497abd16af88ff3fbd401489/Оценка%20численности_01.01.2019_окончат1.htm
↑ http://krsdstat.gks.ru/storage/mediabank/Оценка%20численности_01.01.2020.htm
↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx
↑ https://rosstat.gov.ru/compendium/document/13282 — Росстат , 2023.
↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2024 года — М. : Росстат , 2024.
↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/novyy-rayon-zapadnogo-poberezhya-goroda-tsindao-provintsii-shandun-kitayskaya-narodnaya-respublika/
↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/s-kazashko-varnenskogo-rayona-bolgarii/
↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/brest-belarus/
↑ https://city-brest.gov.by/ru/pobratim-ru/
↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/valparaiso-chili/
↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/varna-bolgariya/
↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/gavar-armeniya/
↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/geynzvill-ssha/
↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/konstantsa-rumyniya/
↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/livorno-italiya/
↑ http://www.visitoruk.com/Plymouth/20th-century-T1342.html
↑ https://www.plymouthherald.co.uk/whats-on/whats-on-news/plymouths-twin-cities-charming-things-3667510
↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/pula-khorvatiya/
↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/samsun-turtsiya/
↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/tir-sur-livan/
↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/khanty-mansiysk-khanty-mansiyskiy-avtonomnyy-okrug/
↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/khikhon-ispaniya/
↑ Беларуская энцыклапедыя : У 18 т. Т. 2: Аршыца — Беларусцы / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн , 1996. — Т. 2. — С. 160.