Нільс Юэль

Нільс Юэль
Дата нараджэння 8 мая 1629(1629-05-08)
Месца нараджэння
Дата смерці 8 красавіка 1697(1697-04-08) (67 гадоў)
Месца смерці
Месца пахавання
Бацька Эрык Юэль[d]
Маці Sophie Clausdatter Sehested[d][1]
Жонка Margrethe Knudsdatter Ulfeldt[d]
Дзеці Кнуд Юэль[d] і Sophie Juel[d]
Грамадзянства
Прыналежнасць  Данія
Род войскаў флот
Званне адмірал
Бітвы/войны

Першая англа-галандская вайна
Паўночная вайна (1655—1660)
Трэцяя англа-галандская вайна
Дацка-шведская вайна (1675—1679):

Эландская бітва (1676)
Бітва каля бухты Кёгэ (1677)
Узнагароды і званні
Катэгорыя:Кавалеры ордэна Данеброг Кавалер ордэна Слана
Сувязі жонка Маргрэтэ Ульфельт
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Нільс Юэль (дацк.: Niels Juel; 8 мая 1629 — 8 красавіка 1697) — дацкі адмірал. Паходзіць з роду Юэль.

Біяграфія

[правіць | правіць зыходнік]

Нільс Юэль нарадзіўся ў сям’і двараніна Эрыка Юэля.

У красавіку 1643 года пачаў службу пажам у будучага караля Даніі, герцага Фрыдэрыка.

У 1647—1648 гадах вучыўся ў «Рыцарскай акадэміі для маладых дваран» на востраве Зеландыя, пасля чаго шмат падарожнічаў па Еўропе. Тады ж праявіў цікавасць да марской справы, следствам чаго стала яго служба ў галандскім флоце і ўдзел у большасці бітваў Першай Англа-галандскай вайны (1652—1654 гады). Неўзабаве стаўшы камандзірам карабля, Юэль пад начальствам К. Тромпа і Руйтэра браў удзел у бітвах з англічанамі і з піратамі у Міжземным моры.

Калі ў 1656 годзе адносіны яго радзімы са шведамі абвастрыліся, ён вярнуўся ў Данію. Кароль Фрэдэрык ІІІ прызначыў яго афіцэрам флоту, Юэль атрымаў у камандаванне карабель 1-га рангу «Sorte Rytter», аднак у рэальных баявых дзеяннях удзелу не прымаў.

У 1657 годзе Нільс Юэль атрымаў званне адмірала і камандуючага галоўнай базай флоту ў Хольмене, Капенгаген. Пад яго камандаваннем дацкая эскадра захоплівае шведскія гандлёвыя судны ў Зундзе. Прыняў удзел пад камандаваннем адмірала Хенрыка Бельке ў адбіцці спробы высадкі шведскага дэсанта 12-14 верасня каля Фальстэбру.

Узімку 1657—1658 гадоў прыняў актыўны ўдзел у абароне Капенгагена ад шведскай арміі караля Карла Х, якая аблажыла яго. Скарыстаўшыся дапамогай галандскага флоту пад камандаваннем адмірала Васенара ван Абдама, Юэль вывеў дацкі флот у мора і спрыяў зняццю шведскай блакады.

Скарыстаўшыся перамір’ем, Юэль ажаніўся з Маргрэтэ Ульфельт у 1661 годзе, у шлюбе з якой быў шчаслівы, меў сына і дачку. У мірны час займаўся гаспадарчымі справамі і стаў суднаўладальнікам. Новы кароль Даніі Крысціян V узнагародзіў яго ордэнам Данеброг.

Улетку 1675 года разгарэлася новая вайна са Швецыяй (т.зв. Сконская вайна). Камандванне над дацкім флотам было даручана вопытнаму нарвежскаму адміралу Корту Адэлеру Сівертсену, а пасля яго раптоўнай смерці ў лістападзе таго ж года — Юэлю, як меркавалася, на час, таму што кароль жадаў бачыць на пасадзе камандуючага праслаўленага галандскага адмірала Карнеліса Тромпа. Але пакуль на дапамогу дацкаму флоту прыбыла толькі галандская эскадра камадора Бінкеса. Дзейнічаючы да прыбыцця Тромпа самастойна, Нільс Юэль 1 мая 1676 года высадзіў дэсант на востраў Готланд, які быў ім паспяхова захоплены, чым падняў свой прэстыж у вачах караля.

27 мая 1676 года Тромп бярэ камандаванне дацкім флотам. Юэлю ён давярае кіраванне авангардам флоту. Пачаліся актыўныя дзеянні аб’яднанага флоту датчан, галандцаў і брандэнбуржцаў. У час гэтай кампаніі Юэль удзельнічае 1 чэрвеня ў бітве каля вострава Эланд, у час якой узначалены ім авангард флоту адзначыўся актыўным вядзеннем бою, пры яго непасрэдным удзеле быў захоплены шведскі лінейны карабель «Нептунус», а шведскі флот панёс істотныя страты, у тым ліку былі забітыя два адміралы, і прымушаны ўцякаць. Скарыстаўшыся гэтымі поспехамі, дацкая сухапутная армія перанесла ваенныя дзеянні на тэрыторыю Швецыі.

Тым часам Тромп захварэў і здаў камандаванне Юэлю, які скарыстаўся гэтай магчымасцю для ўмацавання дацкага флоту. У маі 1677 года ён выводзіць свой флот у мора з мэтай прыкрыць свае транспарты з войскамі і перашкодзіць Гётэбаргскай эскадры шведаў злучыцца з іх Балтыйскім флотам. Яго своечасовыя дзеянні дазволілі разграміць Гётэбаргскую эскадру ў двухдзённай бітве 31 мая — 1 чэрвеня каля вострава Мён, пры гэтым у палон патрапіў шведскі адмірал Шэбальд. Важным стала тое, што дацкі флот самастойна атрымаў перамогу над шведамі, без усякай дапамогі з боку галандцаў.

Пасля гэтага Юэль стаў актыўна рыхтавацца да сустрэчы з вельмі моцным Балтыйскім флотам шведаў. Галандскі флот Тромпа выйшаў на дапамогу Юэлю, які, тым не менш, намерваўся даць бой шведам менавіта сіламі дацкага флоту. Таму ён 1 ліпеня ўступіў у бой каля бухты Кёгэ, у якім атрымаў рашучую перамогу над больш моцным шведскім флотам пад камандаваннем адмірала Хенрыка Горна. У далейшым дацкі флот пад камандаваннем Юэля ўдзельнічаў у падтрымцы наземных аперацый сухапутнай арміі.

Пасля заканчэння вайны Юэль у 1678 годзе атрымлівае месца ў Каралеўскім савеце, а пасля смерці старэйшага адмірала Бельке ў 1683 годзе становіцца афіцыйным главой Савета адміралцейства, актыўна займаючыся будаўніцтвам новых баз флоту і яго ўсебаковым умацаваннем.

З 1690 года Юэля сталі апаноўваць хваробы, 8 красавіка 1697 года ён памёр і быў пахаваны ў Хольменс Кірке — галоўнай царквы флоту[2].

Статуя адмірала Нільса Юэля

Статуя адмірала Нільса Юэля пастаўлена ў Капенгагене насупраць будынка, які служыў штаб-кватэрай найбуйнейшай у Даніі фірмы, якая ажыццяўляла марскія перавозкі —— Усходне-Азіяцкай кампаніі.55°40′39″ пн. ш. 12°35′09″ у. д.HGЯO

Зноскі

  1. ↑ Pas L. v. Genealogics — 2003.
  2. ↑ Юэль // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Сост. Д. Свитмэн. Сборник // Великие адмиралы = The Great Admirals: Command at Sea, 1587-1945, ed. by Sweetman J. Annapolis, Md.: Naval Institute Press, 1997 / Пер. с англ. А. Г .Больных. — Москва: АСТ, 2002. — Т. Ганс Христиан Берг: Добрый старый рыцарь. — 672 с. — (Военно-историческая библиотека). — 7 000 экз. — ISBN 5-17-010478-2.