Полька

Вокладка нот «Полькі гіпапатама», выдадзенай у Нью-Ёрку напачатку 1850-х гадоў

По́лька^[1][2][3][4] (чэшск.: pulka — палова кроку) — хуткі народны чэшскі танец^[1], а таксама жанр танцавальнай музыкі. Музычны памер полькі — 2/4^ⓘ. Полька з’явілася ў сярэдзіне XIX стагоддзя ў Багеміі (сучасная Чэхія), і з 1840-х гадоў пашырылася ў Еўропе як бальны танец^[1].

Назва

Назва танца паходзіць ад чэшскага слова pulka^[5], якое азначае «палова кроку», паколькі рытм полькі патрабуе хутка пераступаць ногі — з нагі на ногу.

З-за сугучнасці назвы польку часта памылкова лічаць польскім танцам. Акрамя таго, не варта блытаць польку са шведскім танцам польска  (англ.) (polska, 3/4^ⓘ).

Класічная музыка

Полькі пісаў Іаган Штраўс I і яго сын Іаган Штраўс II. Гэты жанр часта сустракаецца ў творчасці чэшскіх кампазітараў Бедржыха Сметаны, Антаніна Дворжака і іншых.

Беларуская народная полька

Полька хоць і з’яўляецца запазычаным танцам, блізкая народнай беларускай харэаграфіі, яна моцна трансфармавалася ў нацыянальным плане пры гэтым аказаўшы моцны ўплыў на іншыя танцы^[6]. Увайшоўшы ў побыт беларусаў, яна трансфармавалася ў нацыянальным духу. У розных рэгіёнах узніклі лакальныя варыянты, якія асіміляваліся з мясцовым харэаграфічным фальклорам і станавіліся народнымі. Лёгкасць пранікнення полькі ў беларускую харэаграфію абумоўлена пэўнай блізкасцю яе да беларускіх нацыянальных харэаграфічных традыцый^[1].

2/4 памер полькі добра зліўся з беларускім традыцыйным танцам, які меў аналагічны памер^[7]. Так, напрыклад, «Трасуха» з’яўляецца сімбіёзам тыпавога народнага танца, ад якога яна і атрымала сваю назву, і полькі^[6]. Часцей за ўсё на Беларусі полька выконваецца парамі, якія рухаюцца паўкрокамі з паваротамі па крузе. Танец упрыгожваецца разнастайнымі дробнымі па^[1], часта суправаджаецца прыпеўкамі.

Беларускія полькі надзвычай багатыя па сваіх харэаграфічным і музычным малюнкам, яны адрозніваюцца вялікай ладавай і інтанацыйнай разнастайнасцю^[6]. Полька патрабавала ад танцораў і майстэрства, і фізічнай вынослівасці^[8].

Як і кадрыля, полька таксама мае мноства лакальных варыянтаў: «Барысаўская», «Віцяблянка», «Гаўкаўская», таксама назвы даваліся па асаблівасцях харэаграфіі: «Цераз нагу», «З падкіндэсам», «З прысюдамі», «На пяце», «Вінтом» і гэтак далей^[6], «Трапятуха»^[9].

Крыніцы

1. Этнаграфія Беларусі 1989.
2. ТСБМ 1983.
3. ТСБЛМ 2016.
4. БелЭн 2001.
5. Polka History of Dance
6. Чурко Ю. М. Вянок беларускіх танцаў. — Мн.: Беларусь, 1994. — 88 с. ISBN 5-33801097-8.
7. Структурный принцип классификации народной хореографии. Архівавана 21 студзеня 2018. (руск.)
8. Полька беларуская
9. Алексютовіч Л. К. «Трапяту́ха» // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 517.

Літаратура

• Чурко Ю. М. По́лька // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 12: Палікрат — Праметэй / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 12. — С. 482. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0198-2 (т. 12).
• Чурко Ю. М. По́лька // Этнаграфія Беларусі: Энцыклапедыя / Рэдкалегія: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. . — Мн.: БелСЭ, 1989. — С. 406. — 575 с. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-014-9.
• По́лька // Тлумачальны слоўнік беларускай мовы: У 5-ці т / АН БССР, Інстытут мовазнаўства імя Я. Коласа. — Мн.: Беларус. Сав. Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1983. — Т. 5 кн. 1: С — Улагодзіць / [рэдактар М. Р. Суднік]. — С. 290. — 663 с.
• По́лька // Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы / уклад.: І. Л. Капылоў [і інш.] ; пад рэд. І. Л. Капылова. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2016. — С. 605. — 968 с. — 1 000 экз. — ISBN 978-985-11-0937-7.