Проксіма Цэнтаўра

Зорка
Фота Проксімы ў штучных колерах, зробленае тэлескопам Хабл у 2013 годзе
Гісторыя даследавання
Адкрывальнік Роберт Інэс
Дата адкрыцця 12 кастрычніка 1915 г.
Назіральныя даныя
(Эпоха J2000)
Прамое ўзыходжанне 14гадз 29мін 43,0с
Схіленне -62° 40′ 46″
Адлегласць 4.243±0.002 св. гадоў (1.30091±0.00015 пк)
Бачная зорная велічыня (V) 11,05
Сузор’е Цэнтаўр
Астраметрыя
Прамянёвая скорасць (Rv) −21,7±1,8 км/c
Уласны рух (μ) RA: −3775,40 mas у год
Dec: 769,33 mas у год
Паралакс (π) 768,5±0,2[1] mas
Абсалютная зорная велічыня (V) 15,49
Характарыстыкі
Спектральны клас M5.5 Ve[2]
Паказчык колеру (B − V) 1,90
Паказчык колеру (U − B) 1,43
Пераменнасць Успыхаючая зорка
Фізічныя характарыстыкі
Маса 0,123±0,006[2] M☉
Радыус 0,145±0,011[2] R☉
Узрост 4,85×109 гадоў
Тэмпература 3042±117[2] K
Свяцільнасць (5–12)×10−5 L☉
Металічнасць 151-160 % сонечнай
Вярчэнне 83,5 дзён

Каардынаты: Sky map 14гадз 29мін 43,0с_-62° 40′ 46″

Проксіма Цэнтаўра або Проксіма (лац.: proxima — найбліжэйшая) — чырвоны карлік, які адносіцца да зорнай сістэмы Альфа Цэнтаўра, самая блізкая да Зямлі зорка пасля Сонца.

Як вынікае з паралакса ў 768,7±0,3 вуглавой мілісекунды (па дадзеных тэлескопа Хабла), Проксіма Цэнтаўра размешчана прыкладна ў 4,22 светлавога года ад Зямлі (13020 пк), што ў 270 000 разоў болей за адлегласць ад Зямлі да Сонца (астранамічнай адзінкі).

У 2002 годзе з выкарыстаннем метаду аптычнай інтэрфераметрыі было вылічана, што вуглавы дыяметр Проксімы Цэнтаўра складае 1,02±0,08 вуглавых мілісекунды. З улікам прыведзенай вышэй адлегласці да зоркі, вынікае, што яе фактычны дыяметр прыкладна ў 7 разоў меншы за дыяметр Сонца і толькі ў 1,5 разы большы за дыяметр Юпітэра. Маса Проксімы Цэнтаўра таксама прыкладна ў 7 разоў меншая за масу Сонца і ў 150 разоў большая за масу Юпітэра.

Характарыстыкі

[правіць | правіць зыходнік]
Параўнальныя памеры і колеры Сонца і зорак, якія складаюць сістэму Альфа Цэнтаўра

Бачная зорная велічыня Проксімы — 11м, нягледзячы на ​​малую адлегласць да Зямлі. Тлумачыцца гэта тым, што «Проксіма Цэнтаўра — чырвоны карлік», а такія зоркі ўвогуле выпраменьваюць мала энергіі. Зорку такой малой зыркасці немагчыма адрозніць няўзброеным вокам. З-за цяжкасцяў назірання гэтая зорка была адкрыта толькі ў 1915 годзе Робертам Інэсам, тым часам дырэктарам Абсерваторыі Саюза ў Ёханэсбургу, ЮАС. Паралакс зоркі быў упершыню вымераны ў 1917 годзе, да гэтага найбліжэйшай да Сонца зоркай лічыўся Рыгіль.[3]

Як і многія іншыя чырвоныя карлікі, Проксіма з’яўляецца ўспыхіваючай зменнай зоркай. Падчас выбліскаў яе свяцільнасць можа павялічыцца ў некалькі разоў. Успышкі суправаджаюцца павелічэннем зыркасці не толькі ў аптычным, але і ў рэнтгенаўскім дыяпазоне, пра што сведчаць назіранні арбітальнай абсерваторыі XMM-Newton. Свяцільнасць Проксімы ў дыяпазоне энергій 0,15-10 да эВ змянялася ад 3,9⋅1028 да 1,5⋅1032 эрг/с.

Вектары ўласнага руху Проксімы, Рыгіля і Талімана практычна супадаюць, гэта сведчыць за тое, што ўсе тры зоркі складаюць адну сістэму — Альфа Цэнтаўра, а Проксіма абарачаецца па арбіце вакол пары Рыгіля і Талімана. У 2017 годзе здолелі дакладней вызначыць параметры арбіты. Для назіральніка з Зямлі вуглавая адлегласць паміж Проксімай і Рыгілем з Таліманам праз прыкладна 300 тыс. гадоў паменшыцца ў 4 разы — да паловы градуса.

Гл. таксама

[правіць | правіць зыходнік]

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ Gaia Archive (англ.). European Space Agency (ESA) (23 лістапада 2018). Архівавана з першакрыніцы 3 верасня 2016. Праверана 2 чэрвеня 2019.
  2. ↑ а б в г Ségransan, D.; et al. (2003), "First radius measurements of very low mass stars with the VLTI", Astronomy and Astrophysics, 397 (3): L5–L8, arXiv:astro-ph/0211647, Bibcode:2003A&A...397L...5S, doi:10.1051/0004-6361:20021714
  3. ↑ Proxima Centauri discovered on this date | EarthSky (англ.). earthsky.org (12 кастрычніка 2022). Праверана 26 жніўня 2024.