Прэзідэнт Туркменістана

Прэзідэнт Туркменістана

Пасаду займае
Сердар Гурбангулыевіч Бердымухамедаў
з 19 сакавіка 2022
Узначальвае
Афіцыйная рэзідэнцыя Oguzhan Palace[d]
Тэрмін паўнамоцтваў 7 гадоў, колькасць тэрмінаў не абмежавана
Пасада з’явілася 2 лістапада 1990
Першы на пасадзе Сапармурат Ніязаў
turkmenistan.gov.tm

Прэзідэнт Туркменістана (туркм.: Türkmenistanyň Prezidenti) з’яўляцца кіраўніком дзяржавы і кіраўніком выканаўчай улады, вышэйшай службовай асобай Туркменістана, выступае гарантам нацыянальнай незалежнасці і статусу нейтралітэта Туркменістана, тэрытарыяльнай цэласнасці, выканання Канстытуцыі і міжнародных пагадненняў. Ён ажыццяўляе вышэйшую дзяржаўную ўладу ў Рэспубліцы разам з Меджлісам, Кабінетам міністраў і Вярхоўным казыетам[1].

Прэзідэнт абіраецца непасрэдна народам Туркменістана тэрмінам на 7 гадоў і ўступае на пасаду з моманту прынясення ім прысягі.

Паўнамоцтвы

[правіць | правіць зыходнік]

Згодна з артыкулам 53 Канстытуцыі Туркменістана прэзідэнт Туркменістана[1]:

  1. праводзіць у жыццё Канстытуцыю і законы;
  2. кіруе ажыццяўленнем знешняй палітыкі, прадстаўляе Туркменістан у адносінах з іншымі дзяржавамі, прызначае і адклікае паслоў і іншых дыпламатычных прадстаўнікоў Туркменістана ў замежных дзяржавах, пры міждзяржаўных і міжнародных арганізацыях, прымае даверчыя і адзыўныя граматы дыпламатычны прадстаўнікоў замежных дзяржаў;
  3. з’яўляецца Вярхоўным Галоўнакамандуючым Узброенымі Сіламі Туркменістана, аддае распараджэнні аб усеагульнай або частковай мабілізацыі, выкарыстанні Узброеных Сіл, змене іх месцаў дыслакацыі, прывядзенні іх у баявы стан, прызначае вышэйшае камандаванне Узброеных Сіл, кіруе дзейнасцю савета дзяржаўнай бяспекі Туркменістана;
  4. фармуе і ўзначальвае Дзяржаўны Савет Бяспекі Туркменістана, статус якога вызначаецца законам;
  5. сцвярджае праграмы і асноўныя напрамкі палітычнага, эканамічнага і сацыяльнага развіцця краіны;
  6. прадстаўляе на разгляд і зацвярджэнне Меджліса Дзяржаўны бюджэт і справаздачу аб яго выкананні;
  7. падпісвае законы; мае права не пазней чым у двухтыднёвы тэрмін, выкарыстоўваючы права адкладнога вета, вярнуць закон са сваімі запярэчаннямі ў Меджліс для паўторнага абмеркавання і галасавання. Калі Меджліс большасцю ў дзве траціны галасоў дэпутатаў пацвердзіць раней прынятае ім рашэнне, прэзідэнт Туркменістана падпісвае закон. Прэзідэнт Туркменістана не валодае правам адкладнога вета ў стаўленні да законаў аб зменах і дапаўненнях у Канстытуцыю;
  8. утварае Цэнтральную камісію па выбарах і правядзенні рэферэндумаў у Туркменістане, уносіць змены ў яе склад;
  9. прызначае даты правядзення рэферэндумаў, мае права датэрмінова склікаць сесію Меджліса;
  10. вырашае пытанні аб прыёме ў грамадзянства і выхаду з грамадзянства Туркменістана, прадастаўленні прытулку;
  11. узнагароджвае ордэнамі і іншымі ўзнагародамі Туркменістана, прысвойвае ганаровыя, воінскія, іншыя спецыяльныя дзяржаўныя званні і адрозненні;
  12. са згоды Меджліса прызначае і вызваляе ад пасады старшыні Вярхоўнага казыета, Генеральнага пракурора, міністра ўнутраных спраў, міністра юстыцыі;
  13. ажыццяўляе памілаванне і амністыю;
  14. уводзіць у інтарэсах гарантавання бяспекі грамадзян надзвычайнае становішча на ўсёй тэрыторыі або ў асобных мясцовасцях Туркменістана. Рэжым надзвычайнага становішча рэгламентуецца адпаведным законам Туркменістана;
  15. вырашае іншыя пытанні, аднесеныя да яго вядзення Канстытуцыяй і законамі.

Парадак абрання і спынення паўнамоцтваў

[правіць | правіць зыходнік]

Патрабаванні, якія прад’яўляюцца да кандыдатаў у прэзідэнты Туркменістана[1]:

  • нарадзіўся ў Туркменістане;
  • валодае туркменскай мовай;
  • не маладзейшы за 40 гадоў;
  • на працягу папярэдніх 15 гадоў пастаянна пражываў у Туркменістане;
  • працуе ў дзяржаўных органах, грамадскіх арганізацыях і галінах народнай гаспадаркі (артыкул 51 Канстытуцыі).

Прэзідэнт абіраецца усеагульным прамым таемным галасаваннем тэрмінам на сем гадоў (Артыкул 52 Канстытуцыі). Колькасць прэзідэнцкіх тэрмінаў не абмежавана.

Паўнамоцтвы прэзідэнта Туркменістана могуць быць спыненыя (артыкул 57 Канстытуцыі) у выпадку:

  • немагчымасці выканання ім сваіх абавязкаў па хваробе. Меджліс на падставе заключэння створанай ім незалежнай медыцынскай камісіі прымае рашэнне аб датэрміновым вызваленні прэзідэнта ад пасады. Такое рашэнне прымаецца не менш чым двума трацінамі дэпутатаў Меджліса.
  • У выпадку парушэння прэзідэнтам Канстытуцыі і законаў Меджліс можа выказаць недавер прэзідэнту. Пытанне аб недаверы можа быць разгледжана па патрабаванні не менш чым двух трацін дэпутатаў Меджліса. Рашэнне аб недаверы прэзідэнту прымаецца не менш чым трыма чвэрцямі галасоў дэпутатаў Меджліса. Пытанне аб зняцці прэзідэнта з пасады выносіцца на рэферэндум.

Калі прэзідэнт па тых ці іншых прычынах не можа выконваць свае абавязкі, надалей да абрання новага прэзідэнта на падставе рашэння Дзяржаўнага Савета бяспекі на пасаду часова выконваючага абавязкі прэзідэнта Туркменістана прызначаецца адзін з намеснікаў Старшыні Кабінета Міністраў Туркменістана. Выбары прэзідэнта ў гэтым выпадку павінны быць праведзены не пазней за 60 дзён з дня пераходу яго паўнамоцтваў да часова выконваючага абавязкі прэзідэнта. Выконваючы абавязкі прэзідэнта не мае права балатавацца ў прэзідэнты (Артыкул 58).

Спіс прэзідэнтаў Туркменістана

[правіць | правіць зыходнік]
№ Прэзідэнт Пачатак паўнамоцтваў Заканчэнне паўнамоцтваў Партыя Выбары
1 Сапармурат Атаевіч Ніязаў
туркм.: Saparmyrat Ataýewiç Nyýazow 		27 кастрычніка 1991 21 снежня 2006[2] КПСС (да 1991)
Дэмакратычная партыя Туркменістана 		1990
1992
2 Гурбангулы Мялікгулыевіч Бердымухамедаў
туркм.: Gurbanguly Mälikgulyýewiç Berdimuhamedow 		21 снежня 2006 (в. а.)
14 лютага 2007 		19 сакавіка 2022 Дэмакратычная партыя Туркменістана 2007
2012
2017
3 Сердар Гурбангулыевіч Бердымухамедаў
туркм.: Serdar Gurbangulyýewiç Berdimuhamedow 		19 сакавіка 2022 дзеючы Дэмакратычная партыя Туркменістана 2022

Зноскі

  1. ↑ а б в Конституция Туркмении..
  2. ↑ Датэрмінова спынілі свае паўнамоцтвы: памёр з натуральных прычын

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]