Раўнадзенства

Даты і час сонцастаянняў і раўнадзенстваў па UTC
год Раўнадзенства
Сакавік[1]		 Сонцастаянне
Чэрвень[2]		 Раўнадзенства
Верасень[3]		 Сонцастаянне
Снежань[4]
дзень час дзень час дзень час дзень час
2002 20 19:16 21 13:24 23 04:55 22 01:14
2003 21 01:00 21 19:10 23 10:47 22 07:04
2004 20 06:49 21 00:57 22 16:30 21 12:42
2005 20 12:33 21 06:46 22 22:23 21 18:35
2006 20 18:26 21 12:26 23 04:03 22 00:22
2007 21 00:07 21 18:06 23 09:51 22 06:08
2008 20 05:48 20 23:59 22 15:44 21 12:04
2009 20 11:44 21 05:45 22 21:18 21 17:47
2010 20 17:32:13 21 11:28:25 23 03:09:02 21 23:38:28
2011 20 23:21:44 21 17:16:30 23 09:04:38 22 05:30:03
2012 20 05:14:25 20 23:09:49 22 14:49:59 21 11:12:37
2013 20 11:02:55 21 05:04:57 22 20:44:08 21 17:11:00
2014 20 16:57:05 21 10:51:14 23 02:29:05 21 23:03:01
2015 20 22:45:09 21 16:38:55 23 08:20:33 22 04:48:57
2016 20 04:30:11 20 22:34:11 22 14:21:07 21 10:44:10
2017 20 10:28:38 21 04:24:09 22 20:02:48 21 16:28:57
2018 20 16:15:27 21 10:07:18 23 01:54:05 21 22:23:44
2019 20 21:58:25 21 15:54:14 23 07:50:10 22 04:19:25
2020 20 03:50:36 20 21:44:40 22 13:31:38 21 10:02:19
2021 20 09:37:27 21 03:32:08 22 19:21:03 21 15:59:16
2022 20 15:33:23 21 09:13:49 23 01:03:40 21 21:48:10
2023 20 21:24:24 21 14:57:47 23 06:49:56 22 03:27:19
style="background-color:gold"2024 20 03:06:21 20 20:50:56 22 12:43:36 21 09:20:30
2025 20 09:01:25 21 02:42:11 22 18:19:16 21 15:03:01
2026 20 14:45:53 21 08:24:26 23 00:05:08 21 20:50:09
2027 20 20:24:36 21 14:10:45 23 06:01:38 22 02:42:04
2028 20 02:17:02 20 20:01:54 22 11:45:12 21 08:19:33
2029 20 08:01:52 21 01:48:11 22 17:38:23 21 14:13:59
2030 20 13:51:58 21 07:31:11 22 23:26:46 21 20:09:30
2031 20 19:40:51 21 13:17:00 23 05:15:10 22 01:55:25
2032 20 01:21:45 20 19:08:38 22 11:10:44 21 07:55:48
2033 20 07:22:35 21 01:00:59 22 16:51:31 21 13:45:51
2034 20 13:17:20 21 06:44:02 22 22:39:25 21 19:33:50
2035 20 19:02:34 21 12:32:58 23 04:38:46 22 01:30:42
2036 20 01:02:40 20 18:32:03 22 10:23:09 21 07:12:42
2037 20 06:50:05 21 00:22:16 22 16:12:54 21 13:07:33
2038 20 12:40:27 21 06:09:12 22 22:02:05 21 19:02:08
2039 20 18:31:50 21 11:57:14 23 03:49:25 22 00:40:23
2040 20 00:11:29 20 17:46:11 22 09:44:43 21 06:32:38
2041 20 06:06:36 20 23:35:39 22 15:26:21 21 12:18:07
2042 20 11:53:06 21 05:15:38 22 21:11:20 21 18:03:51
2043 20 17:27:34 21 10:58:09 23 03:06:43 22 00:01:01
2044 19 23:20:20 20 16:50:55 22 08:47:39 21 05:43:22
2045 20 05:07:24 20 22:33:41 22 14:32:42 21 11:34:54
2046 20 10:57:38 21 04:14:26 22 20:21:31 21 17:28:16
2047 20 16:52:26 21 10:03:16 23 02:07:52 21 23:07:01
2048 19 22:33:37 20 15:53:43 22 08:00:26 21 05:02:03
2049 20 04:28:24 20 21:47:06 22 13:42:24 21 10:51:57
2050 20 10:19:22 21 03:32:48 22 19:28:18 21 16:38:29


Раўнадзенства — астранамічная з’ява, якая прадстаўляе сабой момант, калі цэнтр Сонца ў сваім бачным руху па экліптыкі перасякае нябесны экватар.

Пры назіранні Зямлі з космасу, у раўнадзенства тэрмінатар праходзіць па геаграфічных полюсах Зямлі і перпендыкулярны зямному экватару.

Апісанне

[правіць | правіць зыходнік]

Адрозніваюць вясновае і восеньскае раўнадзенства. Па сусветным часе (у іншых гадзінных паясах гэтыя даты могуць адрознівацца на суткі) у паўночным паўшар’і вясновае раўнадзенства адбываецца 20 сакавіка (у перадвысакосныя гады 20 ці 21 сакавіка), калі Сонца пераходзіць з паўднёвага паўшар’я ў паўночнае, а восеньскае раўнадзенства адбываецца 22 ці 23 верасня, калі Сонца пераходзіць з паўночнага паўшар’я ў паўднёвае. У паўднёвым паўшар’і — наадварот, сакавіцкае раўнадзенства лічыцца восеньскім, а вераснёўскае — вясновым [5][6].

У дні раўнадзенства на ўсёй паверхні Зямлі (выключаючы раёны зямных палюсоў) дзень амаль роўны ночы («амаль»: у дні раўнадзенства на ўсёй паверхні Зямлі дзень некалькі больш ночы; прычынамі гэтага з’яўляюцца атмасферная рэфракцыя, якая некалькі «прыўздымае» сонечны дыск для назіральніка, і той факт, што даўгата дня вызначаецца як рознасць паміж момантамі заходу і ўзыходу сонца, якія, у сваю чаргу, вызначаюцца па становішчы верхняга края сонечнага дыска адносна гарызонту, у той час як раўнадзенства разглядаецца адносна цэнтра сонечнага дыска[7]). У дні раўнадзенства Сонца ўзыходзіць амаль дакладна на ўсходзе (некалькі на поўнач ад усходу) і заходзіць амаль дакладна на захадзе (некалькі паўночней захаду).

У перыяд, калі дзень даўжэйшы за ноч, прыблізна ад вясновага да восеньскага раўнадзенства, Сонца ўзыходзіць на поўнач ад усходу і заходзіць на поўнач ад захаду (строга кажучы, гэты перыяд пачынаецца незадоўга да вясновага раўнадзенства і канчаецца неўзабаве пасля восеньскага раўнадзенства[7]), а ў перыяд, калі дзень карацей ночы, які працягваецца прыблізна ад восеньскага да вясновага раўнадзенства, Сонца ўзыходзіць на поўдзень ад усходу і заходзіць на поўдзень ад захаду (строга кажучы, гэты перыяд пачынаецца неўзабаве пасля восеньскага раўнадзенства і канчаецца незадоўга да вясновага раўнадзенства).[8][9]

Кропкі перасячэння нябеснага экватара з экліптыкі называюцца кропкамі раўнадзенстваў. З-за эліптычнасці сваёй арбіты Зямля пераходзіць ад кропкі восеньскага раўнадзенства да вясновага хутчэй, чым ад кропкі вясновага да кропкі восеньскага. З прычыны прэцэсіі зямной восі ўзаемнае размяшчэнне экватара і экліптыкі павольна змяняецца; гэта з’ява называецца папярэднічаннем раўнадзенстваў. За год становішча экватара мяняецца так, што Сонца прыходзіць у кропку раўнадзенства на 20 хвілін 24 секунды раней, чым Зямля завяршае поўны абарот па арбіце. У выніку змяняецца становішча раўнадзенных кропак на нябеснай сферы. Ад кропкі вясновага раўнадзенства вядзецца адлік прамых узыходжанняў па нябесным экватара, даўгот па экліптыкі. Вызначэнне палажэнні гэтай фіктыўнай кропкі на нябеснай сферы складае адну з галоўных задач практычнай астраноміі. Пункту вясновага і восеньскага раўнадзенстваў абазначаюцца знакамі задыяка, адпаведнымі сузор’ях, у якіх яны знаходзіліся ў часы Гіпарха [10] (у выніку папярэднічанне раўнадзенстваў гэтыя кропкі зрушыліся і цяпер знаходзяцца, адпаведна, у сузор’і Рыб і Дзевы): вясновага раўнадзенства — знакам Овена (♈), восеньскага раўнадзенства — знакам Шаляў (♎) [11].

Вясновае і восеньскае раўнадзенства лічацца астранамічным пачаткам аднайменных часоў года. Прамежак паміж дзвюма аднайменнымі раўнадзенства называецца трапічным годам, які і прыняты для вымярэння часу. Трапічны год складае прыблізна 365,2422 сонечных сутак, таму раўнадзенства прыпадае на розны час сутак, перасоўваючыся наперад кожны раз амаль на 6 гадзін. Юліянскі год заключае 365 ¼ сутак. Устаўны дзень высакоснага года вяртае раўнадзенства на ранейшую колькасць года. Але трапічны год крыху менш юліянскага, і раўнадзенства ў рэчаіснасці павольна адступае па чыслах юліянскага каляндара. У грыгарыянскім ж летазлічэнні з прычыны пропуску 3 дзён у 400 гадоў яно амаль нерухома (грыгарыянскі год у сярэднім складае 365,2425 сутак).

Гл. таксама

[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ Équinoxe de printemps entre 1583 et 2999
  2. ↑ Solstice d’été de 1583 à 2999
  3. ↑ Équinoxe d’automne de 1583 à 2999
  4. ↑ Solstice d’hiver
  5. ↑ James Bonwick. Astronomy for young Australians. — Thomas Harwood. — Melbourne, 1864. — С. 37. (англ.)
  6. ↑ [https://web.archive.org/web/20151126175414/http://www.sydneyobservatory.com.au/2008/spring-equinox-2008-and-a-basic-primer-on-the-seasons/ Архівавана 26 лістапада 2015. Артыкул пра вясновае раўнадзенства 2008 на сайце Сіднейскай абсерваторыі. (англ.)
  7. ↑ а б Equinoxes (англ.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 25 верасня 2015. Праверана 3 ліпеня 2013.
  8. ↑ Воронцов-Вельяминов Б.А. Эклиптика. Видимое движение Солнца и Луны // Астрономия: Учеб. для 10 кл. сред. шк. — 17-е изд., перераб. — М.: Просвещение, 1987. — С. 20. — 159 с.
  9. ↑ Астронет > Равноденствие + 1
  10. ↑ Левитан Е. Редкое астрономическое явление // Наука и жизнь. — 1988. — С. 116.
  11. ↑ Цесевич В.П. Эклиптика // Что и как наблюдать на небе. — 6-е изд. — М.: Наука, 1984. — 304 с.